Sống ở Leeds là khốn khổ với thức ăn Việt. Cả thành phố Leeds khoảng 800,000 dân chỉ có một nhà hàng Việt đúng nghĩa là Viet Guy, một gian bánh mì trong chợ Leeds là Banh & Mee, và một quán cà phê Việt là Viet Baker. Nhưng ở Leeds lại có vài nhà hàng giả Việt, tức là chủ lẫn đầu bếp đều không phải người Việt, bán thức ăn nửa Việt nửa Tây. Vài thành phố khác tôi đã tới ở Anh quốc cũng có hiện tượng tương tự.
Sau đây là vài ví dụ.
Bảo Huân
1. Năm Sông (Leeds và Sheffield)
Gần đây Leeds mọc lên nhà hàng mới là Năm Sông. Theo giới thiệu trên trang web, Năm Sông là chuỗi nhà hàng của một cặp người Anh, phát hiện món ăn Việt trong vòng một năm và quyết định đem về nước, chia sẻ với dân Anh tình yêu cho thức ăn Việt bằng cách biến tấu đến không nhận ra.
Trước khi tới Leeds, thuộc West Yorkshire, Năm Sông đã có hai nhà hàng ở Sheffield, thuộc South Yorkshire, với tên gọi bắt nguồn từ huyền thoại thành phố Sheffield xây trên bảy đồi và năm sông, và lấy màu cam làm tông màu chánh để tưởng niệm nạn nhân chất độc màu da cam ở Việt Nam.
Nhà hàng Năm Sông tôi chưa vào thử, nhưng chỉ nhìn hình có thể thấy chẳng có chút hồn Việt. Menu nước uống, ngoài cà phê, là một số cocktail với tên “kỳ lạ” như Phojito (mojito với sả), Ha Long Bae, Dark N’ Stormy Mekhong, Miss Saigon, Hanoi Hannah, Ho Chi Sling v.v.
2. Saigon 68 (Sheffield)
Ðây là một nhà hàng tôi một lần vào nhầm ở Sheffield, sau khi đi bộ nửa tiếng đồng hồ và lơ mọi quán ăn khác, cương quyết tới thử một nhà hàng Việt. Ðến khi tới mới nhận ra tên là Saigon 68 (không rõ lý do) nhưng bên trong là trang trí kiểu Tàu, phục vụ người Tàu, và thực đơn song ngữ là tiếng Anh và tiếng Tàu. Nhiều món trong thực đơn cũng rõ là món Tàu, như Kong Po, Cha Siu, Szechuan, và có vài món ghi là theo kiểu Quảng Ðông (Cantonese style). Có vài món ghi chung chung là Vietnamese style, không rõ là gì.
Ðể an toàn, tôi gọi gà sa tế, nhưng nó chẳng ra Việt cũng chẳng ra Hoa. Cả ly Coca cũng chẳng giống Coca, như thể là bản nhái giá rẻ ở siêu thị.
Trên đường tới toilet, tôi thấy chễm chệ một bức tượng nửa người của Mao Trạch Ðông.
3. Wok to Walk (nhiều thành phố ở Anh và trên thế giới)
Nói chính xác, Wok to Walk không chỉ có thức ăn (giả) Việt, mà là nhà hàng giả món ăn Châu Á nói chung, nhưng tôi vẫn kể tới vì chữ Saigon trong thực đơn.
Wok to Walk là tiệm đồ xào theo phong cách Subway, tức là khách hàng chọn từng thành phần: đầu tiên là chọn “phần nền” (base, tức là cơm, mì, hoặc mix rau củ); rồi chọn thịt, tôm, đậu phụ, hay rau củ; sau đó chọn một trong các loại nước sốt gọi tên là sốt Saigon (sốt tiêu đen), Tokyo (teriyaki), Hong Kong (sốt chua ngọt), Beijing (dầu hào), Bangkok (cà ri vàng)… cho người ta xào. Sau vài phút là có một thứ chẳng phải món gì cụ thể, cũng chẳng là món ăn của nước nào rõ ràng.
Mỗi thứ trong thực đơn có giá riêng, chẳng hạn “phần nền” là £4.95, thịt gà katsu là £2.15, tôm là £2.55, bắp bao tử (baby corn) là £1.15, v.v… Cả những thứ linh tinh li ti như rau ngò, hạt vừng, hành phi, hay đậu phộng cũng có giá riêng là £0.50. (1 £ tương đương $1.32 hiện tại).
Nghe dở hơi và chẳng có gì ngon, nhưng Wok to Walk mọc như nấm khắp nơi từ khi ra đời ở Amsterdam, Hòa Lan năm 2004. Riêng ở Vương quốc Anh, ngoài Leeds, nó đã có mặt ở Coventry, Leicester, Birmingham, Bristol, Cardiff, Liverpool, London, Manchester, và Reading. Ngoài Anh, nó cũng đã có ở Bulgaria, Pháp, Ý, Latvia, Lithuania, Malta, Bồ Ðào Nha, Tây Ban Nha, Mexico, Panama, Ecuador, Hoa Kỳ, Morocco, và ở Châu Á, có ở Ấn Ðộ, Israel, và Ả-rập Saudi. Tuy nhiên, Wok to Walk dĩ nhiên không có can đảm tới những nước như Việt Nam, Nhật Bản, Thái Lan, hay Trung Quốc.
Một tiệm Phở ở Anh quốc. nguồn: phocafe.co.uk
4. Pho (khắp Anh quốc)
Cũng như Năm Sông, Pho là chuỗi nhà hàng của một cặp người Anh, mở năm 2005 và hiện nay đã có ở Birmingham, Brighton, Bristol, Cambridge, Cardiff, Edinburgh, Exeter, Guildford, Kingston, Leeds, Leicester, Lincoln, Liverpool, Manchester, Oxford, Portsmouth, Reading, Sheffield, Stratford, Westfield, và vài nơi ở London. Nếu tôi không lầm, đây là chuỗi nhà hàng mang danh Việt lớn nhất ở Anh quốc, có nghĩa là chuỗi nhà hàng Việt lớn nhất ở đây có chủ không phải người Việt và đầu bếp cũng chẳng phải Việt.
Phở ở đây nhìn qua có thể đánh lừa được người không biết, vì không lai căng đến lộ liễu như ở Năm Sông, nhưng không có mùi phở, không hoàn toàn đúng vị, và thịt cắt không đúng. Ngoài ra, Pho còn thêm vài món “phở” đặc biệt, có lẽ tự chế, là “Super Green”—phở với rau muống, đậu cô ve (green bean), cải thìa (pak choi), chanh tươi, và rau húng quế (Thai basil); “Spicy Green”—như “Super Green” nhưng có thêm gà hoặc đậu phụ, trong nước phở cay; và Brisket & Mushroom—phở bò với nấm kim châm (enoki mushroom) và nấm mỡ (button mushroom), và lòng đỏ trứng gà. Thực đơn Pho ở Manchester còn có bún riêu, xếp chung trong cột phở1.
Câu chuyện đáng chú ý nhất về chuỗi quán Pho là cặp chủ tiệm Stephen và Juliette Wall đăng bạ bản quyền tên Pho và năm 2013, viết lời tuyên bố kêu gọi các nhà hàng khác không đặt tên có chữ Pho. Stephen và Juliette Wall còn định lôi ra kiện nhà hàng Mo Pho2 (trước đây tôi nghe vài người nói trên mạng xã hội đây là quán của người Việt, nhưng thật ra không phải, và của đầu bếp Michael Gulotta). Trước phản ứng của dư luận khi Pho dám trademark tên một món ăn truyền thống của nước khác, Pho cuối cùng đã quyết định không kiện Mo Pho. Tuy nhiên vụ ầm ĩ này vẫn gắn chặt với danh tiếng Pho3.
Khắp Vương quốc Anh
Ði đây đi kia ở Anh quốc, tôi đôi khi thử tìm nhà hàng Việt để so sánh với nhà hàng duy nhất ở Leeds. Khắp nơi đều lẫn lộn tiệm thật tiệm giả, khắp nơi đều phải săm soi. Chẳng hạn Manchester có Ca Phe Viet hay Pho No.1 là đúng Việt, Viet Shack là hàng giả; Greenwich, London có Pho City là đúng Việt, Pho Street là hàng nhái…
Vì sao khắp nước Anh có rất nhiều nhà hàng Việt pha tạp mà chủ không phải người Việt? Tôi không biết. Nhưng nếu quý độc giả sang du lịch Anh quốc và muốn ăn món Việt, nên cẩn thận.
HDN
1: https://www.phocafe.co.uk/wp-content/uploads/2021/10/Pho_Main-Menu_web.pdf
2: https://nextshark.com/pho-restaurant-sue-vietnamese/
3: Chẳng hạn, đây là một bài viết năm 2019 nói 10 lý do không nên ăn ở Pho: https://www.foodandlycra.com/blog/2019/1/19/10-reasons-why-you-should-stop-eating-at-pho-cafe
