Nhạc sĩ Y Vũ tên thật là Trần Gia Hội, sinh năm 1940 tại Hà-Nội. Do ảnh hưởng và được học nhạc từ người anh trai là nhạc sĩ Y Vân nên ông chọn nghệ danh là Y Vũ.
Năm 1954, Y Vũ theo gia đình di cư vào Nam, làm nhạc công ở các vũ trường, dạy khiêu vũ, mở lớp dạy nhạc và viết nhạc. Ông sáng tác không nhiều nhưng một số nhạc phẩm của ông rất được yêu thích và nhắc nhở như Tôi đưa em sang sông, Ngày cưới em, Những tâm hồn hoang lạnh, Thủy thủ và biển cả, Kim, Điên, Hận, v.v. “Vân, Vũ” là mây, là mưa một thời lừng lẫy trong làng âm nhạc của miền Nam tự do. Nhạc sĩ Y Vũ sử dụng thành thạo rất nhiều nhạc cụ như contrabass, piano, trống, guitar.
Chiến cuộc chao đảo, ông phải làm đủ mọi nghề tay chân khác để nuôi sống bản thân và gia đình nhưng những cuộc tình cứ bỏ ra đi như con thuyền xa bến. Ở tuổi ngoài sáu mươi, ông mới tìm thấy được một tình yêu cuối với mái gia đình nho nhỏ. Ông qua đời tại Sài-Gòn ngày 28 tháng 9 năm 2023 sau thời gian dài chống chọi với căn bệnh ung thư quái ác.
Nhạc Sĩ Y Vũ
Nhắc đến Y Vũ, giới yêu nhạc luôn nhớ đến ca khúc “Tôi đưa em sang sông” được các ca sĩ hát thường xuyên ở các phòng trà, đài phát thanh, truyền hình hay ở các buổi đại nhạc hội và được lưu truyền cho đến ngày nay. “Tôi đưa em sang sông” là kỷ niệm tình yêu đầu đời của tác giả với người yêu là một nữ sinh chung trường. Định kiến sang hèn “môn đăng hộ đối” rẽ chia đôi ngả và Y Vũ phải âm thầm tiễn đưa người yêu đi về lối khác …
Hôm nao em sang ngang
Bằng xe hoa thay con thuyền
Giờ phút cuối đến tiễn em
Nhìn xác pháo vướng gót chân
Gót chân ngày xa xưa
Sợ lấm khi bùn trong mưa
Nàng đã thay một lối về
Quên cả người trong gió mưa
Nhạc Sĩ Y Vân và Y Vũ (phải)
Những lần đón đưa, bao lần hò hẹn và cùng sánh bước bên nhau trên những con đường ngập nắng. Màu áo trắng học trò đã thay thế bởi màu áo cưới cô dâu. Dĩ vãng là bóng mây, tương lai là giấc mơ u hoài. Tất cả chỉ còn là dư hương của một trời đã khuất, một thời đã xa. Mối tình dở dang thời trai trẻ và cái thuở ban đầu lưu luyến đó khiến cho ông ngậm ngùi, tiếc nuối và chỉ còn biết trải tâm sự buồn bã lên cung đàn, phím nhạc ..
Nếu tôi đừng đưa em
Thì chắc đôi mình không quen
Đừng bước chung một lối mòn
Có đâu chiều nay tôi buồn
Tờ nhạc “Tôi đưa em sang sông”, 1962
Nhạc sĩ Y Vũ tánh tình hiền lành nhưng phong lưu nên trải qua nhiều đau khổ trong chốn tình trường. Mối tình đầu tan vỡ và tiếp nối theo thời gian là những lần chia xa, bất hạnh khiến ông phải bước qua 34 lần đò, tiễn biệt người thương sang sông trong một kiếp đời hữu hạn. Ông ngại ngần dạo lại đường tơ cũ, ngày xưa đưa em sang sông để rồi ngày nay đưa em cất bước sang ngang. Ý nhạc, lời ca vốn đã day dứt nhưng khi đọc những câu thơ của ông để lại cho đời, người ta lại thông cảm vô vàn cho người nhạc sĩ không gặp được may mắn trên con đường tình ái.
“Ta gom tủi hận vào thơ nhạc
Trái đắng trôi qua những cuộc tình”
Bản thảo “Tôi đưa em sang sông”, 1962
Nhạc sĩ Y Vũ đã từng khẳng định, nhạc phẩm “Tôi đưa em sang sông” do chính ông sáng tác. Nghe lời khuyên của nhạc sĩ Y Vân, ông đã ghi thêm tên của Nhật Ngân (cũng là học trò nhạc sĩ Y Vân) đồng sáng tác khi nộp lưu chiểu và in ấn trên tờ nhạc rời (sheet) để hai người cùng được biết danh, biết tiếng. Nhạc sĩ Y Vũ cũng trưng ra bản thảo nhạc phẩm này được viết tay vào năm 1962. Ông đã có lần tâm sự với báo chí như sau: “Bản gốc của ca khúc này do bà cụ cất giữ. Bà rất quý sáng tác của hai anh em tôi và giữ mỗi người một bản gốc mà bà yêu thích nhất. Bà kẹp bản gốc ca khúc ‘Lòng mẹ’ của Y Vân và bản gốc ‘Tôi đưa em sang sông’ trong ngăn tủ của mình cùng với giấy khai sinh của tôi và một vài giấy tờ quan trọng khác. Mãi đến khi bà mất, tôi mới kiếm được những tư liệu này”.
Nhưng ở hải ngoại, mỗi khi nhắc đến tác giả bài hát này, nhạc sĩ Nhật Ngân khi còn tại thế không hề đề cập đến tên Y Vũ. Ở bên trời hay một nơi chốn xa xôi nào đó, ắt hẳn hai người sẽ được gặp nhau, có dịp nhắc lại và làm rõ hơn về xuất xứ của một nhạc phẩm nức tiếng một thời.
Miền Nam bị bức tử, nền Cộng Hòa cũng ngậm ngùi tan theo sóng nước. Sau mấy mươi năm trầm luân với cuộc đời, nhạc sĩ Y Vũ cũng âm thầm cho một chuyến sang sông, ra đi về một cõi khác và mang theo những hoài bão về một tương lai ở phía trước “còn nghìn dặm chưa qua”. (*)
TV (30.09.2023)
(*) theo ý thơ của Y Vũ “Ngoảnh lại sau lưng thấy đời luân chuyển
Nhìn về phía trước còn nghìn dặm chưa qua”
