1. Kịch sĩ Kiều Hạnh
Kịch sĩ Kiều Hạnh (1920-1985) tên thật là Phạm Thị Hạnh, sinh quán ở Hà-Nội. Bà đam mê ánh đèn sân khấu từ những ngày còn đi học và thường có dịp đi xem hát mỗi khi có gánh cải lương từ Nam Kỳ ra đất Bắc lưu diễn.
Kiều Hạnh gia nhập kịch đoàn Sao Vàng của Thế Lữ và bước lên sân khấu lần đầu tiên tại Huế năm 1945 với vở Đề Thám. Nơi đây, Kiều Hạnh có dịp quen biết rồi đi đến hôn nhân với ông Phạm Đình Sĩ (bút danh Trọng Nam) là con trai trưởng của ông Phạm Đình Phụng và cũng là cháu gọi thi sĩ Thế Lữ bằng chú. Gia đình ông Phạm Đình Sĩ di cư vào Sài-Gòn trước khi hiệp định Genève được ký kết và bước đầu sinh hoạt cùng ban hợp ca Thăng Long tại đài phát thanh Pháp Á.
Hình bìa băng nhạc Tuổi Xanh (băng “Akai”)
Kiều Hạnh là một tên tuổi quen thuộc trên sân khấu sàn gỗ cũng như sân khấu truyền hình qua các vở kịch “Lôi vũ”, “Trở về”, “Hạnh phúc gia đình”, “Bà mẹ quê”, v.v. Ở lĩnh vực điện ảnh, bà cũng góp mặt cùng các nam, nữ tài tử nổi tiếng như Khánh Ngọc, Thẩm Thúy Hằng, La Thoại Tân, Thanh Việt, v.v. trong nhiều cuốn phim như “Ngày về”, “Đất lành”, “Sóng tình”, “Trường tôi”, “Triệu phú bất đắc dĩ”, v.v.
Tuy nhiên, bà Kiều Hạnh cùng phu quân được nhắc nhở nhiều hơn với vai trò phụ trách và hướng dẫn ban thiếu nhi Tuổi Xanh trên làn sóng điện cũng như đài truyền hình số 9. Chương trình này hoạt động sôi nổi hơn hai thập niên cho đến tháng Tư năm 1975 thì chấm dứt.
Ông bà Phạm Đình Sĩ và Kiều Hạnh
2. Ban “Tuổi Xanh”
Đài truyền hình Việt-Nam (THVN) hay đài truyền hình Sài-Gòn được phát hình trên băng tần số 9 nên thường được gọi là “đài truyền hình số 9” hay nôm na là “đài số 9” để dễ dàng phân biệt với đài truyền hình dành cho quân đội Hoa-Kỳ phát hình ở băng tần số 11 (AFVN, Armed Forces Vietnam Network). Song song với những chương trình thuần túy Việt-Nam của đài THVN, đài AFVN phát hình những cuốn phim của Hoa-Kỳ và thu hút đông đảo khán giả lớn nhỏ, từ giới trí thức cho đến lớp bình dân. Chương trình ngày càng được cải tiến phong phú hơn và được phát hình mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 12 giờ đêm với nhiều tiết mục hấp dẫn dành cho thiếu nhi, người lớn bên cạnh những tin tức, phóng sự trong ngày.
Ở lứa tuổi con nít, thằng Tám say mê mấy chương trình dành cho thiếu nhi như ban Tuổi Xanh, chương trình Lê Văn Khoa, Xuân Phát, ban thiếu nhi Hoa Thế Hệ, ban Trường Giang thường được ưu tiên phát hình lúc đầu giờ. Tám yêu thích chương trình Tuổi Xanh vì được thưởng thức mấy anh chị và các bạn cùng trang lứa ca xang, múa hát vô cùng sinh động.
Các thành viên của ban thiếu nhi Tuổi Xanh (Ảnh viện Viễn Kính)
Tiền thân của ban Tuổi Xanh là ban Nhi Đồng do ca sĩ Minh Trang thành lập tại đài phát thanh Pháp Á vào đầu thập niên 1950. Năm 1953, ban Nhi Đồng được chuyển giao cho vợ chồng kịch sĩ Kiều Hạnh & Phạm Ðình Sĩ và đổi tên thành ban thiếu nhi Tuổi Xanh. Thoạt tiên, ban Tuổi Xanh gồm những gương mặt như Mai Hân, Mai Hương, Kim Chi, “thần đồng” Quốc Thắng, Bích Chiêu, Anh Tuấn (Tuấn Ngọc), Đoan Trang (Quỳnh Giao), Kim Chi (Hoàng Oanh), Phương Tâm (Phương Hoài Tâm), Xuân Thu, nhạc sĩ Quốc Dũng, Phương Mai, Tí Hon (Hoàng Lan), v.v. và luôn được tiếp nối, đón nhận nhiều đợt thiếu nhi sau đó. Chương trình của ban Tuổi Xanh được phát thanh hàng tuần trên đài Sài-Gòn và thường xuyên xuất hiện trên đài truyền hình kể từ khi đài được thành lập giữa năm 1966 cho đến ngày miền Nam Việt-Nam bị thất thủ.
Nơi họp mặt và tập luyện của các thành viên trong ban Tuổi Xanh là tư gia của ông bà Kiều Hạnh trên đường Bùi Thị Xuân, quận nhất, Sài-Gòn. Người con gái lớn của ông bà, ca sĩ Mai Hương với nhạc lý vững vàng có nhiệm vụ hướng dẫn lớp ca sĩ nhỏ tuổi, Phương Mai dạy múa và bà Kiều Hạnh đảm trách phần chỉ dạy diễn xuất. Các ca khúc của ban Tuổi Xanh được chọn lọc phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi và được lưu truyền cho đến ngày nay như “Rước đèn tháng Tám, “Thằng Cuội”, “Mùa thi”, “Một ₫àn chim nhỏ”, v.v. Dù ở tuổi nhỏ nhưng các thành viên được hướng dẫn phong cách trình diễn nghiêm túc, nhạc lý vững vàng và ca diễn với trọn vẹn cảm xúc của mình. Do vậy nên nhiều “em bé” năm xưa đã vụt sáng thành những ca sĩ tên tuổi và được công chúng yêu chuộng. Những giọng ca hồn nhiên và trong veo của các thành viên trong ban Tuổi Xanh ít nhiều là ký ức thanh xuân, là kỷ niệm đẹp đẽ của lứa tuổi thiếu nhi ngày đó.
Hai chị em Mai Hương (phải) và Bạch Tuyết (trái)
Năm 1971, bà Kiều Hạnh cho phát hành cuốn băng nhạc của ban thiếu nhi Tuổi Xanh và cũng là băng nhạc duy nhất của ban “Tuổi Xanh” trước ngày mất nước. Nội dung cuốn băng gồm những ca khúc vui tươi, lành mạnh như “Học sinh hành khúc”, “Em bé quê”, “Mùa thi”, v.v. và vở ca nhạc kịch “Bé Tâm và thỏ ngọc”. Phần âm nhạc với sự góp tay của các nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 (dương cầm), Xuân Lôi (flute và clarinet), Ngọc Huyền (mandolin), Thoại Quý (bass) và Thoại Kim (trống).
Ban thiếu nhi Tuổi Xanh đã góp tiếng hát, lời ca nhằm giáo dục một thế hệ tuổi trẻ trong sáng, lành mạnh và tự tin bước vào cuộc sống với nhiều hoài bão. Chiến cuộc chao đảo khiến cho người dân ly tán khắp nơi, hoạt động của ban Tuổi Xanh cũng bị chấm dứt và âm thầm trôi vào dĩ vãng. Dẫu thời gian mấy mươi năm thương hải, tang điền nhưng người đi xa vẫn nhớ thương hoài những ngày ấu thơ tươi đẹp nơi mảnh đất quê nhà với những con đường rợp bóng cây xanh và đi về giữa hai mùa mưa nắng.
TV
