Đài tưởng niệm di động cho lính Mỹ tử trận tại Việt Nam đến thành phố Frisco, Bắc Dallas, từ ngày 2 đến 5 tháng Năm, 2024. Được gọi là “The Wall That Heals” (Bức Tường Chữa Lành), nó là bản sao của đài tưởng niệm Vietnam Veterans Memorial ở Washington, D.C. Khởi xướng năm 1996 bởi tổ chức Vietnam Veterans Memorial Funds (VVMF), bức tường di động này đã ghé thăm hơn 700 địa phương trên nước Mỹ.

Ảnh: Hồn tử sĩ (ianbui/TRẺ)       

Theo VVMF, mục đích của việc mang đài tưởng niệm đến nhiều nơi là để “vong linh các tử sĩ được hiện hữu nơi có gia đình và bạn bè của họ. Nó giúp hàng ngàn cựu chiến binh không đủ điều kiện hoặc can đảm trực diện Bức Tường ở Washington tìm được động lực đến với nó trong một môi trường gần gũi, quen thuộc hơn, hòng hành trình chữa lành có thể bắt đầu.” Vì vậy cho nên ngoài bức tường ra, tại đây còn có các triển lãm về lịch sử cuộc chiến cũng như thông tin và lễ truy điệu cho các tử sĩ địa phương.

Ảnh: Vài hình ảnh của 35 “Anh hùng trong vùng” Bắc Texas (ianbui/TRẺ)

Tại buổi lễ khai mạc, thị trưởng Frisco và một số lãnh đạo thành phố đã có buổi nói chuyện với quan khách. Buổi lễ còn có sự tham dự của gia đình Hạ sĩ Robert Ray Brown (ngồi bên trái trong hình), cựu học sinh Trung học Frisco. Hạ sĩ quan Brown phục vụ trong Sư Đoàn 9 Bộ Binh, tử trận ngày 1/10/1967 tại Kiến Hoà, năm 20 tuổi. Vài người em của Robert được mời lên phát biểu; họ kể về những ký ức và kỷ niệm về “anh Robbie”. Những mẩu chuyện nho nhỏ ấy đã khiến khán giả khi thì bật cười, lúc thì rơi nước mắt.

Ảnh: Khách dự ngồi chật hết ghế, nhiều người phải đứng đằng sau. (ianbui/TRẺ)

Bàn của người khuất mặt – Missing Man Table, là một hình thức tưởng niệm chiến hữu của lính Mỹ. Chiếc bàn hình tròn tượng trưng cho sự quan tâm không ngừng. Khăn bàn trắng tượng trưng cho sự tinh khiết của tâm hồn. Đoá hồng đỏ tượng trưng cho sự thương yêu. Chiếc nơ đỏ nhắc nhở ta phải tìm bằng được những người còn mất tích; cây đèn cầy là niềm hy vọng họ sẽ sống sót trở về. Miếng chanh tượng trưng cho sự chua xót. Nhúm muối tượng trưng cho nước mắt người thân. Quyển Kinh Thánh đại diện cho sức mạnh của niềm tin. Chiếc ly úp, vì họ không có mặt cùng ta nâng ly. Và chiếc ghế trống.

Ảnh: ianbui/TRẺ

Buổi lễ có sự hiện diện hết sức đặc biệt của cựu tướng Richard Carey, cư dân Plano (TX), người từng chỉ huy cuộc di tản năm 1975. Tuy đã trên 90 tuổi và đi đứng khó khăn, ông vẫn cố gắng tham dự buổi lễ khai mạc. Bên trái tướng Carey là cựu chiến binh Alan Mesches, người giúp ông soạn quyển hồi ký “The Flying Grunt” (2023). (Người viết cũng rất hân hạnh được ông Mesches phỏng vấn và xuất hiện trong quyển sách này). Bên phải tướng Carey là vợ chồng tướng Lương Xuân Việt, cư dân Frisco. Tướng Việt cũng là một diễn giả trong chương trình.

Ảnh: ianbui/TRẺ

Trong số quan khách hôm đó có khá nhiều người Việt, vài người từng là cựu chiến binh. Thật vui mắt khi nhìn thấy những tà áo dài tha thướt bên cạnh những chiếc nón cao bồi, quần jean, giày boot của dân Texas. Có người còn mang con em theo; vài em có vẻ quan tâm đến lịch sử, đi vòng vòng chụp hình những tấm bảng kể về cuộc chiến. Song hiện vật được cánh đàn ông chú ý khá nhiều có lẽ là chiếc mô-tô Harley-Davidson mang tên “Gold Star Bike”, được tặng bởi Steve Davenport cho tổ chức American Gold Star Mothers (Mẹ Tử Sĩ) rồi sau đó được truyền lại cho VVMF.

Ảnh: Bình xăng khắc tên 75 tử sĩ, trong đó có Robert Cupp, đồng đội của Steve Davenport, tử trận tại Quảng Tín năm 1968. (ianbui/TRẺ)

Một vài số liệu về các tử sĩ trên Bức Tường: 58,281 tên; 3 cặp cha con; 43 cặp anh em; trẻ nhất, Dan Bullock (15 tuổi); già nhất, Kenna Taylor (62 tuổi); tuổi trung bình, 23 năm 1 tháng; trung học Thomas Edison ở Philadelphia có số cựu học sinh tử trận cao nhất, 64; số lính Mỹ thiệt mạng cao nhất trong một ngày, 246 (31/1/1968); năm nhiều người tử trận nhất, 1968; con số mất tích, 1500+; tuổi kiến trúc sư Maya Lin khi bản thiết kế gây tranh cãi của cô được VVMF bình chọn, 21!

Ảnh: Tác giả quyển “The Healing Box”, Paul Reed, tìm được tên 3 người đồng đội bỏ mình tại Kontum vào tháng Ba, 1968.

Chương trình kết thúc bằng một màn trình diễn của gần 200 chiếc drone thật đẹp mắt. Nào là huy hiệu các binh chủng, nào là hàng không mẫu hạm, tuần giang đĩnh, rồi thì trực thăng Sikorsky, chiến đấu cơ Phantom F-4 v.v. Gần 50 năm sau chiến tranh, kỹ thuật drone hiện đại đang dần thay thế pháo bông, cho phép chúng ta tổ chức những buổi lễ tưởng niệm thật trang nghiêm như thế này. Xin cảm ơn chi nhánh VFW (Veterans of Foreign Wars) tại địa phương đã mang Bức Tường Chữa Lành đến Frisco, và xin cảm tạ các nhà mạnh thường quân — Mỹ cũng như Việt, đã tài trợ cho cuộc triển lãm đầy ý nghĩa này.

Ảnh: ianbui/TRẺ