Giống ngựa Akhal-Teke gốc gác xứ Turkmenistan (Trung Á) nổi tiếng chạy nhanh, bền sức, rất thông minh và có bộ lông đặc biệt ánh ngời như kim loại. Cũng chính vì bộ lông đặc biệt này mà ngựa Akhal-Teke có tên riêng là “Ngựa vàng”.
Ngựa vàng Akhal-Teke. Nguồn. Pinterest
Giống ngựa này thích nghi với điều kiện khí hậu khắc nghiệt và được coi là một giống ngựa xưa nhất hiện nay. Cả thế giới có khoảng 6,600 con Akhal-Teke, hầu hết ở Turkmenistan. Tuy nhiên ngựa Akhal-Teke cũng có mặt ở Châu Âu, Bắc Mỹ.
Akhal là tên của những ốc đảo dọc sườn phía Bắc của dãy núi Kopet Dag, Turkmenistan, nơi sinh sống của bộ tộc Tekke thuộc Turkmens. Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc tổ tiên của ngựa Akhal-Teke, như: giống Akhal Teke là hậu duệ của giống ngựa Turkoman. Các bộ tộc Turkmenistan đã chọn lọc và lai tạo các giống ngựa quý và dùng chúng để xung trận. Ngựa Akhal-Teke được dùng đánh nhau trong cuộc chiến với Ðế quốc Nga và khi thất bại, giống ngựa này bị nhập vô nước Nga cùng với quê hương của nó.
Ngựa Akhal-Teke ánh đồng. Nguồn. Artur Baboev. Runway Magazine
Sang đầu thế kỷ 20th, ngựa Akhal-Teke được đề nghị lai giống với giòng ngựa Anglo Thoroughbred blood để tăng trưởng kích thước và tốc độ, tuy nhiên việc lai tạo này đã hủy bỏ ngay sau đó.
Trong cuộc đua nổi tiếng, năm 1935, từ Ashgabat (thủ đô mới của Turkmenistan) tới Moscow đã cho thấy giống ngựa thuần chủng Akhal-Teke ăn đứt giống ngựa lai Akhal-Tekes. Phải nói đây là cuộc đua quá cam go, những con ngựa phải vượt qua 4,152 km trong vòng 84 ngày, và có 3 ngày không được uống một giọt nước nào. Như vậy, trung bình ngựa phải chạy 49 km/ngày, liên tục 3 tháng liền, vượt qua vùng núi hiểm trở và sa mạc Karakum.
Màu của Ngựa Akhal-Teke. Nguồn. Aomori.Deviantart.com
Sau khi Liên Xô sập tiệm, Turkmenistan trở thành một quốc gia độc lập, một lần nữa, giòng ngựa thuần chủng Akhal-Teke được lai với giòng Thoroughbred blood, để sinh ra giống ngựa đua chuyên nghiệp.
Bởi những nỗ lực lai giống để có giống ngựa chạy nhanh hơn, cho nên việc thử DNA hiện nay được dùng để đánh giá mức độ thuần chủng của các giòng ngựa Akhal-Teke.
Ngựa đua Akhal-Teke. Nguồn. blogspot.com
Do trải qua hàng ngàn năm sống trong môi trường khắc nghiệt đã tạo cho ngựa Akhal-Teke một vóc dáng dị thường và đặc biệt. Mặt và đầu thon hình hạt hạnh nhân để chống bão cát và tăng tốc độ; mắt luôn đóng mí; lỗ tai nhỏ và cao để có thể chạy trong trường hợp bão cát sa mạc hoặc băng ngang những cơn trốt lớn vùng núi; mũi rộng để điều hòa nhịp thở khi phóng nhanh. Ðiều đáng nói nhất là sự phản quang từ lớp lông của nó, giúp cho việc ngụy trang trên sa mạc thêm dễ dàng.
Ngựa Akhal-Teke màu đen. Nguồn. pinterest.com
Ðược biết, giống ngựa Akhal-Teke có nhiều màu: Ðen, vàng ánh hoặc nâu đỏ huyết dụ, ửng đỏ, ửng vàng như da hoẵng, hoặc màu nâu đỏ hạt dẻ, màu xám ánh bạc, đôi khi chuyển sang trắng ánh kim loại, lông bờm và đuôi khá thưa. Vóc dáng ngựa Akhal-Teke cũng có người không thích, nhưng một đặc điểm của nó là cổ dài và thẳng đứng trên vai nở rộng nhìn thật đẹp. Akhal-Teke có lưng dài, sườn và ngực hẹp, chân sau thon. Cặp chân trước rất thẳng, cặp chân sau vòng kiềng. Akhal-Teke đứng trên các chân nhỏ và móng thấp giống như vũ công ba lê, rất duyên dáng và khỏe như voi. Hình dáng không đẹp đẽ nhưng khi đã cỡi ngựa Akhal-Teke, bạn mới thấy sự tuyệt hảo trong các chuyển động của giống ngựa này, cơ thể rất uyển chuyển, không lắc lư, tạo một chỗ ngồi yên, lực phóng rất mạnh. Khi phi nhanh, ngựa Akhal-Teke luôn thận trọng nhìn và cảnh giác với môi trường chung quanh.
Một điều thú vị là do cách nuôi dưỡng qua nhiều ngàn năm, ngựa Akhal-Teke có đặc tính là con ngựa của riêng một người, không phải là loại ngựa cho thuê hoặc cho gia đình dùng chung.
Ngựa Akhal-Teke màu đỏ huyết dụ. Nguồn. DeviantArt
Sự tình nguyện làm việc, chăm chỉ và lòng trung thành là đặc điểm của ngựa Akhal-Teke. Nó luôn tỏ ra xứng đáng với những người quan tâm, săn sóc, huấn luyện và đối xử tốt với nó. Một số chủ ngựa Akhal-Teke cho biết, giống ngựa này bảo vệ chủ như một chú chó canh gác trung thành. Lúc nào cũng bênh vực người chủ, sẵn sàng cắn bất cứ người nào có hành động gây nguy hiểm cho chủ mình.
Ngoài ra, Akhal-Teke là giống ngựa nổi tiếng rất dai sức. Ngoài khả năng chạy đua, nó còn những khả năng đặc biệt như phóng cao, vượt chướng ngại vật và thực hiện nhiều động tác khác, một số rất giỏi trong môn biểu diễn nhào lộn và trình diễn ngựa.
Đặc điểm đầu và mặt của ngựa Akhal-Teke. Nguồn. highoffleystud.co.uk
Một trong những con ngựa Akhal-Teke nổi tiếng là Black Absent, nó hoàn thành 3 màn biểu diễn tuyệt đẹp ở cuộc thi Olympic. Absent đã giành giải lớn biểu diễn ngựa tại Rome năm 1960, giải đồng năm 1964 tại Tokyo. Năm 1968 tại thành phố Mexico, Absent đã giành giải vàng cho đội Liên Xô.
Với những phẩm chất vượt trội, giống ngựa Akhal-Teke được các tay nuôi ngựa đua rất thích vì chạy nhanh, sức bền và vóc dáng nhỏ, phù hợp với các nài ngựa. Những người sống ở vùng núi hiểm trở hay vùng có khí hậu khắc nghiệt cũng thường dùng ngựa này vì chúng thích ứng nhanh với điều kiện thời tiết thay đổi. Các tay biểu diễn ngựa lại yêu chuộng tính thông minh và thực hiện các động tác khác biệt rất nhanh chóng của Akhal-Teke. Trong khi đó, các tay chơi môn bóng Polo (cỡi ngựa đánh banh) rất thích Akhal-Teke vì sự thông minh và các động tác nhanh nhẹn phù hợp với môn bóng chày này.
Trước khi mua một con ngựa Akhal-Teke, người ta coi kỹ gốc gác gia phả của nó, xét nghiệm kỹ về di truyền thuần chủng hoặc mức độ lai giống. Hiện nay, khắp thế giới có rất nhiều nơi nuôi ngựa Akhal-Teke. Những nơi này có thể hướng dẫn chúng ta cách chọn giống thuần chủng để tìm một con ngựa chính thống Akhal-Teke.
Ngựa Akhal-Teke với màu sắc đặc biệt. Nguồn. yesofcorsa.com
HĐV
(Nguồn: Patricia Salem www.fei.org, Wikimedia)
