Mẹ còn có mỗi lời ru
Buồn như ngọn gió mùa thu thoảng về.
(BC)
Ngôi nhà của họ nằm trên một làng nhỏ ven biển, nơi quanh năm chỉ có nắng và gió. Cuộc sống họ thật đơn sơ, bình yên như tiếng sóng biển rì rào bên ghềnh đá lở; ngày hai lần anh Hai vác tấm lưới cũ trên vai giong thuyền ra khơi vào sớm tinh mơ, rồi trở về lúc chiều tà với tôm cá nhảy lách tách trong thúng. Chị Hai ở nhà loay hoay với mớ hải sản khô, canh chừng thời tiết mưa nắng bất thường của ông trời.
Rồi chị Hai mang thai. Làm sao nói được niềm vui vô cùng của họ. Lần đầu tiên áp mặt vào bụng vợ, nghe tiếng con cựa quậy, anh Hai đã chảy nước mắt. Giọt nước mắt của người đàn ông dạn dày sương gió, nóng hổi, bồi hồi. 9 tháng 10 ngày con ra đời, hai vợ chồng run rẩy nhận con từ tay cô đỡ, rồi chuyền tay nhau ấp ủ yêu thương. Chị gật đầu rưng rưng khi anh nói:
– Mình đặt tên con là Nhật Minh, nghe. Con là một ngày mới tinh khôi, sáng ngời.
Họ đổi cách xưng hô bằng những từ “Cha, Mạ”.
– Cha Minh ơi!
– Mạ Minh nè!
Chao ôi, mỗi lần nghe là ấm cả lòng.
Xóm giềng cũng gọi họ là “Cha thằng Minh”, “Mạ thằng Minh”.
– Cha thằng Minh nè, mang ít hàu này về nấu cháo vợ ăn cho có sữa.
– Đàn bà mới sanh đẻ phải kiêng cữ, đừng có dễ ngươi nghe mạ thằng Minh.
Minh lớn lên từng ngày trong tình làng nghĩa xóm của làng chài nghèo ven biển, trong hương cá khô hoà quyện muối mặn ướp đằm hơi thở, trong lời ru êm đềm của mạ theo nhịp võng đong đưa:
“À ơi, con ngủ cho ngoan
Để mạ gánh nước rửa bành cho voi
Muốn coi lên núi mà coi
Có Bà Triệu Ẩu cưỡi voi đánh cồng…”
-oOo-
Mạ ngồi vá tấm lưới rách lỗ chỗ, vừa đưa võng cho con. Tiếng mạ ru à ơi âm điệu miền Trung nghe thân thương mà cũng nghe buồn não nuột. Thỉnh thoảng, mạ dừng tay, trìu mến nhìn con ngoan giấc ngủ. Này mái tóc tơ như mây phơ phất. Này chiếc mũi xinh xinh, chiếc miệng rộng tạc như cha. Mạ yêu tất cả những gì thuộc về con, cả tiếng cười giòn tan, tiếng khóc dỗi hờn. Vừa thoắt con ngoài tầm mắt là tim mạ đã hoảng loạn. Mạ cảm ơn cuộc đời đã cho cha mạ món quà quý giá, thiêng liêng vô cùng – đó là sự hiện diện của con.
Nắng bên ngoài đã lên cao. Mạ buông tấm lưới, tất tả ra sân đảo lại mớ cá khô trên giàn. Tay mạ thoăn thoắt lướt đều trên những giàn tre. Chỉ cần thêm một vài nắng nữa là có thể bán được lứa cá này và sắm sửa ít đồ cho con. Mùa lạnh sắp tới rồi, con cần thêm áo ấm và tấm chăn dày. Nghĩ đến đó, lòng mạ bỗng vui chi lạ.
-oOo-
Cha không có thói quen tụ tập, đàn đúm, chén chú chén anh như những người đàn ông khác. Sau bữa ăn tối, cha thắp cây đèn dầu đặt trên bàn ăn. Trong lúc thằng Minh soạn tập vở, cha lụi hụi hun khói đuổi muỗi cho con. Muỗi vùng này con nào con nấy to đụi, chích mũi nào là sưng tấy mũi đó. Dường như chưa yên tâm, thỉnh thoảng cha còn phe phẩy chiếc quạt trên tay quanh người con.
Mạ ngồi cạnh đó, mở chiếc hộp thiếc ra, vuốt thẳng từng tờ tiền giấy nồng mùi tôm cá, đếm tới đếm lui rồi cất lại vào góc tủ. Số tiền này hai vợ chồng bắt đầu dành dụm từ ngày mạ mang thai, dự định cho con chút vốn liếng sau này.
Chợt mạ nhìn cha, hỏi:
– Ủa, sao mấy bữa nay không thấy cha Minh hút thuốc nữa. Cha mệt à?
Cha lắc đầu:
– Thuốc rê thì cũng là tiền. Bỏ đi, ky cóp cho con có ích hơn.
Chợt có chiếc bóng lấp ló ngoài cửa:
– Minh ơi, Minh.
Cha rướn người nhìn ra:
– Ai đó, bây?
– Dạ, thằng Ân đó cha.
Minh đáp lời cha rồi quay ra cửa:
– Ân, vô đi mậy.
Chỉ chờ thế, thằng Ân chạy tót vào nhà, cúi đầu chào hai người lớn, và nói:
– Nhà con hết dầu. Cô chú cho con qua đây học ké với thằng Minh nghe.
Cha dễ dãi:
– Ừ, con ngồi học bài cùng Minh đi.
Mạ xuống bếp bưng rổ khoai lên, mời:
– Cha Minh với hai đứa nhỏ ăn đi, mạ vừa luộc chín tới đó.
Nhìn thằng Ân nhồm nhoàm củ khoai, mạ thương cảm quá. Nhà mình đã nghèo, nhà nó còn tội hơn. Mạ nó bệnh rề rề quanh năm, một mình cha nó bươn chải không đủ sống, cảnh nhà thiếu trước hụt sau với trăm gánh lo.
Minh sà xuống bên mạ:
– Mạ ơi, bài hò của mạ có bà Triệu cỡi voi đánh cồng trên núi là sao vậy mạ?
– À, bà Triệu tập trận để đánh đuổi giặc Ngô xâm lược nước ta đó con.
– Mai mốt con lớn, con sẽ cỡi voi ra trận mạ nghe.
Cả nhà bật cười. Thằng Ân cười lớn phun cả miếng khoai đang ăn:
– Bây giờ ai mà cỡi voi nữa, ngố.
Cha xoa đầu Minh:
– Con mau lớn rồi học làm thầy giáo, về đây dạy cho bà con mình chữ nghĩa nghen. Đời cha mạ dốt nát, chỉ mong con thành đạt, không phải tất bật kiếm cái ăn khổ cực.
Mạ cười mà mắt long lanh:
– Lúc đó mọi người sẽ gọi cha mạ là cha mạ ông giáo Minh. Chỉ nghĩ thôi, đã nghe mát cả ruột gan.
Minh dạ thật ngoan:
– Dạ, con sẽ học thật giỏi để làm thầy giáo nghe cha mạ.
Thằng Ân cũng chen vào:
– Con nữa. Con cũng học làm thầy giáo chung với thằng Minh nữa.
-oOo-
Niềm vui của mạ bây giờ là chiều muộn cùng cha ra ngõ đợi con về. Mắt mạ sáng rực khi thấy thấp thoáng bóng con từ xa xa. Trên chiếc xe đạp cũ cha mạ chắt bóp mua cho từ lúc con vào trung học trên thị xã, con và thằng Ân chở nhau ngày hai buổi đi về. Khoảng đường hơn 20 cây số mỗi ngày tụi con gò lưng đạp, từ lúc còn chống chân chưa tới, đến lúc chân tay dài lòng khòng. Hôm nào có bảng điểm hoặc bài làm cao điểm, con đã vẫy tờ giấy từ xa như nôn nóng muốn khoe với cha mạ thành quả của mình. Cha mạ cũng vẫy tay cao, hồi hộp chờ con phóng xe như bay trên con dốc gập ghềnh.
Những hôm nghỉ học, con theo cha ra biển bắt cá. Chiều lại, mạ ra bãi ngóng thuyền về. Nhiều lần, mạ lặng người khi nhìn bóng con bên cha. Hai chiếc bóng cao to, vững chãi. Hai người đàn ông yêu thương của cuộc đời mạ.
-oOo-
Vậy đó, mà thằng Ân chết. Nó chết một cách oan ức và tức tưởi. Một phát súng phá tan lồng ngực nó khi đang đi câu tôm buổi tối. Máu từ thân thể nó thấm vào cát ẩm, hòa tan vào sóng nước mênh mông.
Cũng trong đêm, những tờ truyền đơn in cờ xanh đỏ sao vàng với dòng chữ báo tin “Mặt trận giải phóng đã có mặt nơi đây, sát cánh cùng đồng bào chiến đấu giành tự do, độc lập”, tung rải rác khắp làng chài.
Lúc Minh vừa bước vào, mạ Ân đang phủ gục bên quan tài. Minh quỳ cạnh bà. Bà ngước lên níu tay Minh van vỉ:
– Con nhìn kỹ giùm bác đi. Không phải là thằng Ân đâu, không phải nó đâu. Nó đang ở bên nhà con học bài mà. Đúng không con?
Minh cũng muốn gào lên thật to:
– Ừ. Không phải là mày đâu. Ân ơi, không phải là mày đâu mà.
Gió lùa thông thốc từ biển vào sân, ùa vào nhà, rít lên từng tiếng buốt lòng qua những hàng phi lao nghiêng ngả.
Nghẹn ngào, những tiếng khóc uất nghẹn vang lên trong tang tóc.
-oOo-
Thầy đã gặp Minh sau giờ học, sau khi nhận lại tờ đơn thi đại học trống những thông tin.
Thầy không nói một lời nào, chỉ nhìn Mình như chờ đợi.
Giá mà thầy la hét, chắc Minh sẽ thấy nhẹ lòng hơn. Thầy đã bỏ bao nhiêu công sức, đặt bao nhiêu kỳ vọng vào học trò mình. Vậy mà, Minh đã phụ công thầy.
Mãi rồi Minh mới ngước đôi mắt đỏ au lên:
– Em xin lỗi thầy.
– Thầy chỉ muốn hỏi vì sao em lại quyết định như thế này. Cha mạ, thầy cô và bạn bè đã kỳ vọng vào em biết bao nhiêu.
Giọng thầy thất vọng lẫn bất lực. Có thể thầy nghĩ lứa tuổi này, học sinh của thầy thường hay ương bướng.
Minh nghẹn lời. Không, thầy ơi, em muốn vào đại học lắm. Đó là kỳ vọng của những người thân yêu và cũng là ước mong suốt bao năm em miệt mài đèn sách. Nhưng mà, chiến tranh đã đến làng quê của mình rồi. Thằng bạn thân của em đã chết. Nhiều người trong làng và những làng bên cũng chết vì lạc đạn, giẫm mìn. Những cái chết oan ức còn xảy ra từng ngày.
Câu hò mạ ru từ ngày nằm võng, em vẫn thuộc nằm lòng. Bây giờ em dừng lại việc học, nhưng hết chiến tranh rồi em sẽ lại về và tiếp tục ước mơ của mình nghe thầy.
Hai thầy trò nói chuyện thật lâu. Khi chia tay, thầy siết chặt vai Minh. Ánh mắt thầy cũng đỏ hoe.
Thật khó khăn để Minh nói cho cha mạ nghe quyết định của mình.
Mạ thở dài:
– Chừng nào cho hết chiến tranh, con ơi.
Tưởng tượng con sẽ xông ra giữa làn tên mũi đạn, nước mắt mạ đã chảy dài.
Cha chỉ ngồi yên trầm ngâm. Cha biết tính tình con giống cha ở chỗ rất kiên định. Hẳn con cũng đã suy nghĩ rất kỹ rồi. Cha không muốn dùng tình cảm hay quyền lực để ngăn cản quyết định của con, chỉ làm con thêm khó xử.
Bàn tay thô ráp của cha vỗ nhè nhẹ lên mái tóc con, cử chỉ yêu thương cha vẫn thường làm thay cho lời nói.
Lần đầu tiên cha cảm nhận được con đã thật sự trưởng thành.
Trong một thoáng, cha nghe lòng mình yếu đuối và mâu thuẫn, khi muốn thời gian quay trở lại, để con cứ hoài bé dại, cứ lũn cũn chạy theo cha, cứ mãi ở trong vòng tay cha bao bọc, chở che.
Những ngày cuối cùng còn ở nhà, Minh làm việc không ngơi tay. Minh chặt củi, bó lại. Kéo gàu đổ nước đầy hàng lu bên hiên. Giậm lại mái tranh…. Mỗi khi ngẩng nhìn lên, Minh nghe tim mình thắt lại khi thấy mạ thẫn thờ kéo vạt áo chậm nước mắt, cha ngồi rít điếu thuốc rê dáng buồn hiu. Lâu lắm rồi Minh mới thấy cha cầm lại điếu thuốc. Chắc hẳn cha đau khổ lắm.
Minh rời đi vào buổi sớm tinh sương. Hôm đó cha không ra khơi dù trời rất trong, biển rất yên bình.
Bàn tay cha mạ núm níu không nỡ buông rời con.
Dù bước thật nhanh không một lần nhìn lại, nhưng Minh biết sau lưng, cha mạ đang đứng lặng như hóa đá nhìn hút bóng con
Biển tĩnh lặng sao lòng Minh dấy lên từng cơn sóng bổ ầm ào.
-oOo-
Minh chọn binh chủng Thuỷ Quân Lục Chiến vì đây là đơn vị tác chiến đổ bộ đường thuỷ. Biển cả đã nuôi anh khôn lớn, hoà tan vào dòng máu và hơi thở của anh. Bây giờ đã đến lúc anh mang tuổi trẻ mình trả món nợ ân tình ấy.
Hết chiến tranh con sẽ trở về nhà mình với cha mạ nghe.
Thơ nào Mình cũng ghi câu đó, như một lời hứa chắc chắn cho tương lai.
Cha đọc tới đọc lui những bức thơ của con cho mạ nghe dưới ngọn đèn dầu tù mù mỗi đêm, bên chỗ con ngồi học ngày xưa.
Rổ khoai thỉnh thoảng mạ luộc lên để chỏng chơ từ lúc khói còn nghi ngút đến lúc lạnh tanh. Hết cha, đến mạ, bốc khoai lên tay rồi thẫn thờ đặt xuống.
Những bữa cơm cha mạ chống đũa nhớ tiếng nói quen thuộc của con. Sao bây giờ ngôi nhà bốn bề quạnh vắng.
Mạ thường giật mình với những giấc mơ hoảng loạn. Tỉnh dậy, mạ sờ thấy chỗ bên cạnh mình lạnh tanh. Cha ngồi ở bậc cửa, rít từng đốm thuốc lập lòe tự lúc nào. Có tiếng pháo vang ầm ì trong đêm vắng, dập dồn gõ vào tim mạ những nhịp âu lo.
Chiến tranh càng lúc càng khốc liệt. Tin tức của con thưa dần, thưa dần.
Rồi một ngày tang thương bao trùm ngôi nhà nhỏ của gia đình mình. Con trở về trong poncho trùm kín, trong chiếc quan tài phủ lá cờ tổ quốc.
Tiểu đội của con đã tử thủ cho đến giây phút cuối cùng.
Trên mảnh đất cao gần nhà, cha mạ ngậm ngùi làm người đầu bạc lập ngôi mộ cho kẻ đầu xanh.
Sinh ly tử biệt. Nỗi đau cứ từng ngày cứa vào tim cha mạ những vết cắt xót xa.
Chiến tranh rồi chấm dứt. Nhưng không có nghĩa là cuộc sống trở lại sự yên bình vốn có của nó từ xưa.
Làng quê đã thay đổi nhiều lắm.
Thêm nhiều nấm mộ. Có những người mới đến ngụ cư và những người cũ bỏ làng vượt biển.
Cha vẫn vác lưới ra khơi. Mạ lầm lũi ở nhà với mớ cá khô trên giàn lủng lẳng. Tiếng sóng vẫn rì rào ngày đêm bên ghềnh đá. Nhưng tiếng cười của con đã bằn bặt từ lâu.
Dù biết con đã mất, nhưng từ sâu thẳm nơi đáy lòng, cha mạ vẫn không thể chấp nhận được sự thật tàn nhẫn này.
Nhìn đâu mạ cũng thấy thấp thoáng dáng con. Nếu không có chiến tranh, giờ này chắc con đã ra trường, trở về đây làm thầy giáo dạy đám con nít làng mình …
Cha mạ núm níu không nỡ rời xa làng vì nơi này có một phần máu thịt của con.
Cho đến một ngày, cha nắm lấy bàn tay mạ, nghẹn ngào:
– Chuyến cuối rồi, vợ chồng mình đi thôi mạ Minh.
– Mình đi rồi bỏ mộ con ở lại lấy ai nhang khói. Mạ rưng rưng.
Cha nói trong nước mắt:
– Con mất rồi thì mình đi đâu, hồn con theo đó.
Lệ cha đã rơi lã chã khi thắp hương khấn con, rồi cha lấy một nắm đất nơi mộ, gói lại mang theo người.
Tối đó, cha mạ cùng những người làng cũ còn lại lên tàu. Đêm cuối tháng trời mù mù, mưa rơi lất phất. Mạ lả người trên vai cha như xác không hồn. Cha ghìm từng cơn nấc nghẹn chực trào ngược ra khỏi lồng ngực.
Chiếc tàu lặng lẽ ra khơi. Ngôi làng lùi xa, lùi xa và chìm trong cơn mưa tầm tã.
-oOo-
Bao nhiêu năm đã trôi qua rồi, mạ cũng không nhớ được. Thời gian không làm nguôi ngoai nỗi đau thương trong lòng mạ, mà chỉ nhuộm màu sương trên mái tóc xác xơ. Đôi khi lẩn thẩn mạ ngoái ra sau, dớn dác gọi Minh ơi! rồi ngẩn ngơ bật khóc.
Chiều nay, như một thói quen từ lúc nào, mạ lại ra ngồi bên thềm nhà cho chút nắng hiếm hoi cuối mùa hong trái tim khô quắt. Ánh mắt mạ dõi phía ánh dương đang lịm về cuối chân trời, nơi chốn xa xôi mà mạ tin rằng đó là hướng quê nhà. Làng chài nghèo ven biển nằm nơi ấy. Mộ con cũng nằm nơi ấy, quạnh quẽ không chút khói nhang.
Qua làn mây mù của đôi mắt già hấp háy, mạ chỉ thấy một màn tối bao trùm dần khoảng sân chung quanh mạ. Trong quên nhớ mênh mang, vô thức mạ đưa tay như đẩy đưa nhịp võng. Ngủ đi, ngủ đi con. Ừ, để mạ ru con nhé.
“À ơi , con ngủ cho ngoan
Để mạ gánh nước rửa bành cho voi
Muốn coi lên núi mà coi
Có Bà Triệu Ẩu cưỡi voi đánh cồng…”
Cuộc chiến tranh ngày ấy đã trôi qua lâu lắm rồi. Bây giờ, có mấy ai còn nhớ đến. Chỉ còn lời thầm thì của gió, thoảng trong lời ru của mạ mãi mãi không bao giờ phai nhạt theo năm tháng.
BC (SC)
