Với bộ film tài liệu hai tập “Jimmy Savile: A British Horror Story” vừa được tung ra trên Netflix vào tháng 4, người Anh lần nữa phải nhìn lại một trong những nỗi kinh hoàng của Anh quốc, và lần nữa phải đặt câu hỏi, làm thế nào cả nước Anh bị mê hoặc và đánh lừa bởi Jimmy Savile, suốt hàng chục năm?
Jimmy Savile là ai?
Jimmy Savile sinh ngày 31/10/1926 ở Leeds, Anh quốc, gia đình thuộc tầng lớp lao động. Khi còn trẻ, Savile làm thợ mỏ và đô vật, rồi được phát hiện và trở thành DJ và người dẫn chương trình âm nhạc cho radio. Từ radio, Savile bắt đầu làm cho truyền hình năm 1960 và dần dần trở thành một trong những người dẫn chương trình (TV presenter) nổi tiếng và được yêu quý nhất ở Anh, đặc biệt với “Top of the Pops” và “Jim’ll Fix It”.
“Top of the Pops” là của BBC, mỗi chương trình chiếu những bài hát bán chạy nhất trong tuần. Ðây là chương trình ca nhạc hàng tuần kéo dài nhất trên thế giới, có từ năm 1964 với Jimmy Savile là một trong những người dẫn chương trình đầu tiên.
“Jim’ll Fix It” cũng của BBC, kéo dài 286 tập từ 1975 đến 1994. Ðây là chương trình cho trẻ em viết thư cho Jimmy Savile và ước điều gì đó, như với ông già Noel, và được xuất hiện trên TV, thấy điều ước của mình trở thành hiện thực, và sau đó được tặng một huân chương với dòng chữ “Jim Fixed It For Me”.
Ngoài các chương trình cho TV, Jimmy Savile tình nguyện làm nhân viên khuân vác ở bệnh viện nhiều năm, và làm nhiều việc thiện nguyện.
photo: GETTY IMAGES
Vì sao Jimmy Savile từng được xem là national treasure (báu vật quốc gia)?
Ở góc độ công việc, Jimmy Savile là một trong những người dẫn chương trình thành công và được yêu mến nhất ở Anh quốc, gắn với những chương trình cho trẻ con như “Jim’ll Fix It” hay cho giới trẻ như “Top of the Pops”. Film tài liệu của Netflix cũng cho thấy Savile gây thu hút một phần vì lập dị, hơi kỳ quặc, và khác biệt do thuộc tầng lớp lao động và có gốc gác từ miền bắc. Thậm chí có người trong film tài liệu còn nói, Savile còn có vẻ gần gũi và đáng tin cậy vì nói giọng miền bắc, thay vì giọng London hay giọng RP (Received Pronunciation, giọng tiếng Anh chuẩn hay còn gọi là tiếng Anh BBC, tiếng Anh Oxford, hoặc tiếng Anh Nữ hoàng), vốn bị xem là trịnh trọng xa cách.
Nhưng quan trọng hơn hết, suốt hàng chục năm, Jimmy Savile được tôn trọng và ca ngợi, thậm chí được xem là national treasure, vì làm tình nguyện cho bệnh viện, làm từ thiện, và có quan hệ và giúp đỡ cho nhiều bệnh viện, viện tâm thần, nhà trẻ em… Người ta ước tính Savile quyên góp được khoảng 40 triệu bảng Anh, trong đó đáng chú ý nhất là quyên tiền cho Spinal Unit (Ðơn vị Cột sống) ở bệnh viện Stoke Mandeville, khi trần nhà bị sập trong khu chăm sóc trẻ em và thanh thiếu niên bị chấn thương tủy sống. Với một số người, như có thể thấy trong film tài liệu, họ không thấy ai khác làm được nhiều việc tốt và thay đổi cuộc đời của nhiều người như vậy.
Nhờ các việc từ thiện và quyên góp, Jimmy Savile được rất nhiều giải thưởng và danh hiệu, được tiến sĩ danh dự từ vài trường đại học bao gồm University of Leeds, nhưng đáng chú ý nhất, được Order of the British Empire (Huân chương Ðế quốc Anh) năm 1972, và năm 1990, được phong tước Knight Bachelor (Cử nhân Hiệp sĩ) từ Nữ hoàng Anh và Order of St. Gregory the Great (Hiệp sĩ Dòng thánh Gregory Cả) từ Giáo hoàng John Paul.
Như có thể thấy trong film tài liệu, khi Jimmy Savile chết năm 2011, đám tang trân trọng như thể với gia đình hoàng gia, và mọi người đổ ra đường để dự đám tang và tới chào tạm biệt với một trong những người được yêu quý nhất nước Anh.
Vì sao thần tượng sụp đổ?
Hình tượng hay ho đẹp đẽ của Jimmy Savile hoàn toàn đổ vỡ khi film tài liệu về mặt trái của Savile chiếu trên ITV năm 2012, gần một năm sau cái chết: Jimmy Savile không phải là con người tử tế như mọi người nghĩ, mà suốt hàng chục năm đã lợi dụng quyền tự do ra vào bệnh viện để lạm dụng tình dục và cưỡng hiếp rất nhiều người, nam lẫn nữ, người lớn lẫn trẻ con, và thường là những người trong tình trạng yếu ớt, dễ tổn thương và không thể chống cự như trẻ em, người bệnh, người có vấn đề tâm thần, người tàn tật, người bị liệt…
Khi một số nạn nhân lên tiếng sau hàng chục năm và film tài liệu được tung ra, một số người lúc đầu đã hỏi bây giờ nói làm gì, tại sao bịa chuyện, tại sao tấn công người đã chết… nhưng sau đó hàng chục hàng trăm người khác cùng lên tiếng, tiếp xúc với cảnh sát và báo chí. Ðây không chỉ vài trường hợp riêng lẻ, mà trong vài chục năm, Jimmy Savile có hàng trăm nạn nhân ở các bệnh viện, viện tâm thần, nhà trẻ em v.v.
Vì sao nạn nhân nhiều năm không lên tiếng?
Người ta có thể đặt câu hỏi, nhưng film tài liệu của Netflix có thể giúp người xem hiểu được tại sao các nạn nhân nhiều năm không lên tiếng. Một mặt, Jimmy Savile là một trong những người có quyền lực nhất ở Anh, không chỉ là một trong những người thành công nhất trên truyền hình mà còn thân thiết với thủ tướng Anh lúc đó là Margaret Thatcher; chơi với gia đình hoàng gia, đặc biệt Thái tử Charles và Công nương Diana; và còn quen biết với cảnh sát West Yorkshire (thành phố Leeds thuộc hạt West Yorkshire). Savile còn được nhiều danh hiệu, và năm 1990, trở thành Sir.
Mặt khác, nạn nhân của Jimmy Savile thường là trẻ con hoặc người dễ bị tổn thương như người bệnh, người có vấn đề tâm thần và từng phạm tội, và tất cả những chuyện này xảy ra trước thời đại của smartphone và CCTV (Closed-circuit television). Ai sẽ tin họ, nếu họ tố cáo một kẻ đầy quyền lực như Jimmy Savile? Ðặc biệt khi họ ở những bệnh viện chịu ơn quyên góp tiền của Savile?
Nhưng film tài liệu cũng cho thấy, trong hàng chục năm đã có nhiều lời đồn đại về Jimmy Savile thích trẻ em gái, và khi internet phát triển khoảng thập niên 90, khá nhiều người đã bắt đầu lên tiếng. Một số phụ nữ đã liên lạc với báo chí rồi đổi ý, hoặc tố cáo Savile với cảnh sát từ khoảng thập niên 90, nhưng mọi thứ đều làm qua loa rồi bị ém nhẹm đi, chẳng chuyện gì xảy ra.
Ðáng chú ý hơn nữa, film tài liệu đầu tiên vạch trần con người thật của Jimmy Savile là của hai phóng viên BBC và đã có từ năm 2011, ngay sau khi Savile chết, nhưng họ bị lệnh từ cấp trên phải ngưng và sẽ không phát sóng, khiến cuối cùng hai phóng viên BBC phải đẩy nó sang ITV.
Trường hợp Jimmy Savile nói lên điều gì về nước Anh?
Trường hợp Jimmy Savile đặt lên rất nhiều câu hỏi: khi Savile lạm dụng tình dục và cưỡng hiếp người lớn lẫn trẻ con suốt hàng chục năm, ở bệnh viện hoặc ngay trong tòa nhà của BBC, bao nhiêu người biết chuyện nhưng không làm gì? Bao nhiêu người góp phần che đậy và tạo điều kiện cho Savile tiếp tục? Liệu gia đình hoàng gia Anh có thể hoàn toàn không biết gì không, khi họ có đội ngũ an ninh và phải kiểm tra lý lịch trước khi trở thành thân thiết với ai đó? Tại sao đã có những lời đồn đại về Jimmy Savile là paedophile (ấu dâm) từ rất lâu nhưng không ai làm gì, và các bệnh viện cho Savile thoải mái ra vào, tiếp xúc với trẻ em?
Bộ film tài liệu của Netflix lần nữa khiến mọi người nhìn lại: nước Anh, đặc biệt giới quyền uy, đã tạo nên một quái vật như Jimmy Savile, và khiến Savile hoàn toàn thoát tội, chưa bao giờ phải trả giá.
HDN
