Có lo lắng chuyện dịch bịnh hay làm gì rồi không khí Tết cũng “con én đưa thoi” đó đây, ít ra trong những bàn luận râm ran trên mạng. Một trong những câu chuyện tôi bắt gặp là chuyện bà con bàn chuyện… thịt kho tàu. Khí thế chống Tàu lên cao nào giờ nên cái gì dính dáng đến Tàu cũng xứng đáng “nghiên cứu”, xem có đáng tẩy chay như hàng Tàu hay không.
Kẹt cái thịt kho tàu mà tẩy chay thì xem chừng hơi khó. Vì với dân ta, dù đi năm châu bốn bể hai ba cái sông hồ mà ngày Tết thiếu thịt kho tàu, dưa giá, canh khổ qua dồn thịt, tôm khô củ kiệu với bánh chưng hay bánh tét thì xem như mất gốc. Chỉ nói vui thôi vì không có mấy món này thì gốc ta cũng còn đó. Nhưng hỏi thiệt, chẳng lẽ ngày Tết mà bạn không có thịt kho tàu?
Ngày thường, thỉnh thoảng tôi cũng kho thịt kho tàu huống hồ ngày Tết. Kho xong mấy đứa con lắc đầu, chỉ mỗi mình tôi lần nào thưởng thức cũng tự gật gù. Ðồng ý là mình kho… quá dở, còn cần phải “nâng cao tay nghề” hay “tầm sư học đạo” thêm. Dù cũng thịt heo, trứng luộc và nước dừa chứ có gì khác đâu. Ẩm thực là nghệ thuật là vậy, vào tay mỗi người có khác nhau.
Kai Palo Thái Lan
Kho thịt không ngon nhưng chuyện tìm hiểu… lịch sử kho thịt thì tôi làm được. Nên ngày Xuân góp chuyện với bà con, tôi cũng quyết tâm bảo vệ lãnh thổ, không để mấy anh Tàu hiếp đáp, cũng cùng mọi người đi tìm hiểu xem có phải thịt kho tàu có nguồn gốc từ Tàu hay không để nhắm bề định liệu. “Dân ta phải biết sử ta”, để tôi “kho” theo kiểu của tôi, tra cứu giải thích thử xem sao.
Người ta bảo điều gì không biết thì hỏi google và… vợ. Vợ thì không phải lúc nào cũng rảnh vì đang bận kho thịt ngày Tết, chứ để tôi kho thì mấy đứa nhỏ lại chê. Nên chỉ còn google. Theo google thì thịt kho tàu là món điểm tâm của… Mỹ. Tại sao là món ăn của Mỹ hay phương Tây tôi sẽ giải thích sau. Còn ở đây là cách giải thích của một số bậc “tiền bối” về cái tên thịt kho tàu.
Kong Tau Yew Bak Malaysia
Có người giải thích gọi thịt kho tàu vì ngày xưa những người đi biển, thường kho nồi thịt mang theo các chuyến tàu ra khơi nên gọi là “kho tàu”. Có người nắm ngay điều này nên bảo thịt kho tàu vì thịt nổi lềnh bềnh như… mấy chiếc tàu. Có cao nhân uyên bác hơn thì trích dẫn sách, giải thích chữ “tàu” theo cách nói người miền Tây có nghĩa là “mặn ngọt lờ lợ”, tức loại thịt kho lờ lợ. Có người tìm hổng ra nên đề nghị cứ bỏ quách chữ “tàu”, gọi thịt kho nước dừa là được rồi. Nhưng coi bộ cũng hơi khó vì bao nhiêu năm nay bà con đã quen tên “thịt kho tàu”, bỏ sao được phải không bạn?
Còn tại sao tôi “google” lại ra món điểm tâm của Mỹ? Bởi tôi thử tra tìm (bằng tiếng Anh) là “món ăn có thịt heo và trứng”. Vậy là nó hiện ra món… trứng và bacon, cũng thịt heo (chiên) và trứng vậy. Nếu bạn không đồng ý vì nó là món chiên và không dính líu gì đến thịt kho, thì tìm thêm chứ gì dữ vậy.
Kakuni – Nhật Bản
Té ra có một số nước khác có cách kho thịt tương tự của ta. Tất nhiên gia vị có khác, nhưng phần chính yếu vẫn là trứng luộc nguyên hột và thịt heo. Ðầu tiên là thịt kho “Kai Palo” truyền thống của Thái Lan, cách kho và nhìn hình không khác gì thịt kho tàu của ta, có công thức hướng dẫn bỏ thêm đậu hủ. Nhưng gia vị thì có thêm quế, đinh hương, cánh hồi…chắc học cách nấu phở của ta. Bếp Malaysia thì gọi là Kong Tau Yew Bak, tức thịt heo kho xì dầu. Cách kho cũng tương tự nhưng kho khô với xì dầu, gia vị chính chỉ tiêu tỏi. Nhật thì gọi là Kakuni, cũng là thịt kho trứng, gia vị có cả rượu sake, kho hai ba tiếng đồng hồ cho thịt mềm thau và khô nước. Người Ðại Hàn thì có món trứng kho Gyeran Jangjorim, thịt rất ít hoặc không cần thịt, có gia vị riêng biệt của họ, nhưng nhìn cũng na ná thịt kho tàu của ta. Bếp người Hoa thì có thịt kho Thượng Hải, kho với giấm, hắc xì dầu, rượu và gia vị có thêm gừng, kho khô ra đen như… Ấn Ðộ.
Nhắc Ấn Ðộ vì tôi biết khỏi tra thêm vì heo là linh vật của xứ sở này, qua đó mà kho thịt heo là họ… kho bạn ngay. Mà đừng tưởng món thịt heo kho này chỉ có ở Châu Á, người Anh cũng kho thịt heo với rượu đỏ, kêu bằng Afelia nhưng thay trứng bằng… khoai tây nguyên củ, thoạt nhìn cũng tưởng trứng. Chừng ấy cách kho mà bạn thử làm theo cũng ăn đến Tết năm sau, nên tôi tạm ngừng ở đây vậy.
Afelia Anh quốc
Như vậy bạn thấy rằng nhiều nước cũng có thịt kho trứng này. Nên thịt kho tàu theo công thức kho nước dừa riêng của ta là của Việt Nam, bên trong lãnh thổ của ta, chẳng dính dáng gì đến anh Tàu. Ðó là lý do chúng ta chẳng cần bỏ chữ “tàu” mà chỉ cần không viết hoa nó mà thôi. Chứ chẳng lẽ vì ghét Tàu mà ta gọi Vũng Tàu là… “Vũng” khơi khơi thì coi chừng dân Vũng Tàu lấy trứng kho mà chọi lỗ đầu.
Ðến đây thì bạn sẽ thắc mắc rằng, vậy rốt lại thì tại sao gọi là “thịt kho tàu”? Thì đây, ngày Xuân thong thả, cứ nhẩn nha đừng vội. Theo tôi thì ngày xưa người dân quê kho thịt thường lót mấy tàu lá dừa, tàu lá chuối để ngồi nên gọi là thịt kho… tàu.
Hội Chợ Tết San Diego năm… xưa – nguồn nguoiviet
Bạn cười lắc đầu phải không? Tại sao không? Người khác đã giải thích đủ cách, có ai chứng minh được nguồn gốc thật sự của nó đâu, nên tôi cũng có quyền giải thích theo cách của mình vậy. Cầu chứng độc quyền đó. Ðể vui dăm ngày Xuân vậy mà.
Chúng ta đã đi qua một năm với quá nhiều lo âu và bất ổn trước dịch bịnh, kinh tế, vấn đề xã hội. Ngày ta, ngày Tết mà không cười nụ được nữa thì buồn lắm nên phiếm luận đôi hàng. Mà này, các loại thịt kho của các nước kể trên thì tôi không đùa đâu, họ kho giống ta lắm đó, bạn cứ thử món mới trong năm mới xem sao. Và ăn Tết thật vui nghe bạn.
Xuân Tân Sửu 2021
ĐYT
