Nước Ý, ngoài Đại đế Cesar, chàng Casanova lẳng lơ, bài Tango nổi tiếng La cumparsita, món Pizza bình dân, thời trang Versace, Armani, xe Lamborghini, còn có xe Vespa. Đây là loại xe xì cút tơ, một trong các biểu tượng nổi tiếng của Ý.
Vespa MP5. Nguồn. Pinterest
Năm 6 tuổi, về nghỉ hè ở An Cựu (Huế), chiều nào cậu tôi cũng diện sơ mi trắng, quần kaki, giày Bata trắng, tóc chải láng, xịt dầu thơm, rủ:
– Ði con.
Vespa MP6, 1945. Nguồn. en.wheelsage.org
Cậu lấy chiếc Vespa màu ngà, chở tôi chạy một vòng từ đường Trần Văn Nhung qua bờ sông, ghé chợ An Cựu thăm cô bạn gái có quầy hàng bán gương lược, khăn choàng, nón lá. Cậu vô trong tiệm, tôi lòng vòng coi đồ chơi. Ðó là lần đầu tiên tôi “tiếp xúc” với Vespa.
Gia đình tôi dọn vô Sài Gòn. Cậu tôi làm việc tại Nha Cảnh Sát Ðô Thành, chiều thứ 7 thường ghé nhà, chở tôi trên chiếc Vespa màu xanh biển, ra Sài Gòn, uống nước mía Viễn Ðông, ăn phá lấu.
Vespa 125, năm 1948. Nguồn. Hemmings Motor News
Cho đến năm1969, tôi mua chiếc Vespa đầu tiên. Lúc ấy xe gắn máy Nhật tràn ngập Sài Gòn, nhưng Vespa vẫn giữ vị trí độc tôn của mình: một chiếc xe thanh lịch, đẹp, có tốc độ cao, bền và rất bay bướm (theo ngôn ngữ SG bấy giờ).
Ðược biết, Vespa do hãng Piaggio & Co. S.p.A. of Pontedera sản xuất tại Ý, phát triển từ mẫu xe tay ga thành một xe có hộp số vào năm 1946. Sau thế chiến 2, theo hiệp định ngưng các hoạt động sản xuất phục vụ chiến tranh với đồng minh, Ý bị kiểm soát chặt chẽ trong công nghiệp sản xuất máy bay khiến kinh tế Ý tê liệt, bất lợi cho việc tái phát triển công nghiệp xe hơi.
Vespa 1948-53. Nguồn . Flickr
Trước tình hình đó, Enrico Piaggio, con trai của Rinaldo Piaggio, quyết định rời bỏ lãnh vực hàng không để chuyển sang sản xuất xe gắn máy giá phải chăng cho đại chúng theo nhu cầu cấp bách về phương tiện giao thông mới.
Năm 1944, kỹ sư Renzo Spolti và Vittorio Casini của hãng Piaggio thiết kế một chiếc gắn máy có thùng bọc cả máy, sườn và tấm chắn cao ở phía trước, bộ điều khiển xe nằm trên tay lái, giải nhiệt bằng không khí, bánh nhỏ, chân để 2 bên khoảng giữa xe, mang tên chính thức là MP5 (Môtô Piaggio 5). Tuy nhiên, Piaggio không thích mẫu này vì phần chắn giữa xe cao. Ông ký hợp đồng với kỹ sư hàng không Corradino D’Ascanio để thiết kế lại chiếc xe.
Vespa 125cc, 1948. Nguồn. Catawiki
Mẫu xe MP6 của D’Ascanio có động cơ gắn một bên ở bánh sau, bánh được quay trực tiếp từ hộp số, không cần dùng xích, tránh được dầu máy và chất dơ dính vô. Mẫu chính có trục sườn với thép chịu lực che bên ngoài. Sự thay đổi này đã làm cho MP6 không có phần chắn ở giữa như MP5, ống nhún ở một bên bánh trước, bánh xe được gắn vô trục và 1 bánh xe dự phòng. Còn các bộ phận khác giống như MP5.
Khi thấy chiếc xe MP6 lần đầu, Enrico Piaggio đã thốt lên: “Sembra una vespa” (giống như con ong bắp cày) và ông đã đặt tên cho chiếc xe của mình ngay tại chỗ như vậy. VESPA theo tiếng Latinh và tiếng Ý là “ong bắp cày”. Piaggio đã nộp bằng sáng chế cho xe Vespa vào tháng 4/1946.
Vespa 150 GS, 1955-56. nguồn. YouTube,Scuderia Franz
Cùng thời gian này, 13 chiếc Vespa thiết kế mẫu xuất hiện đã cho thấy chất bay bổng của nó. Trong mẫu đầu tiên, người ta có thể nhận ra kiểu thiết kế theo máy bay. Ðó là sự chú trọng về khí động lực, đặc biệt về phần đuôi. Ðây cũng là chiếc xe hai bánh đầu tiên cấu trúc liền một khối.
Khi xe Vespa trình làng báo chí tại Roma đã gây bất ngờ cho giới truyền thông vì hình thức lạ mắt của nó. Tuy nhiên, khi chạy thử tốc độ cao, họ lại rất phấn khởi dù không có bộ nhún phía sau. Xe vận hành thuận tiện hơn xe gắn máy thông thường. Sau khi ra mắt công chúng tại Hội chợ Milan năm 1946, 50 chiếc Vespa đầu tiên tiêu thụ chậm, nhưng với phương cách trả góp, doanh số đã tăng rất cao.
Vespa 50. 1991. Nguồn. Pinterest
Hội chơi xe Vespa phát triển khắp Châu Âu. Cho tới năm 1952, thành viên hội Vespa trên thế giới đã vượt quá 50,000 người. Giữa những năm 1950, Vespa được sản xuất theo giấy phép tại Ðức, Anh, Pháp, Bỉ, Tây Ban Nha. Năm 1960, đã sản xuất tại Ấn Ðộ, Ba Tây và Nam Dương. Tới năm 1956, 1 triệu xe Vespa đã được bán ra, và đạt 2 triệu chiếc vào năm 1960.
Trong những năm 60, xe Vespa từ một phương tiện đi lại đã trở thành biểu tượng của tự do và trí tưởng, do đó, số lượng xe bán ra đã tới 10 triệu chiếc vào cuối những năm 1980.
Vespa sprint, 1967. Nguồn. Catawiki
Ðược biết, Vespa có 2 cỡ: khung sườn lớn, và khung sườn nhỏ. Các xe thuộc khung sườn nhỏ có dung tích 50cc, 90cc, 100cc, 125cc. Loại khung sườn lớn phát triển với mẫu PX, sản xuất cuối năm 1970 gồm có các loại 125cc, 150cc, 200cc.
Piaggio trở lại thị trường thương mại vào năm 2001 với mẫu ET2 (50cc- 2 thì), ET 4 (150cc-4 thì). Năm 2004, mẫu PX được giới thiệu tại Bắc Mỹ để đáp ứng sở thích xe Vespa kiểu cổ điển. Nhằm hướng đến thị trường Mỹ và thế giới, nơi ưa thích động cơ lớn hơn, sạch hơn, Vespa đã thiết kế động cơ 4 thì LEADER có độ xả khí rất thấp, động cơ mạnh hơn, khung sườn lớn với bánh xe 300 mm. Vào cuối năm 2010, Vespa GTS 250 đã thay thế bằng GTS 300, với động cơ 278cc. Riêng tại thị trường Mỹ, chúng ta thấy có các loại Vespa 50cc, 150cc,
Vespa 946, 2016. Nguồn. DriveSpark
Theo dân chơi Vespa thì xe Vespa được yêu thích nhất là Vespa 150 GS sản xuất năm 1955, với động cơ 150cc ghế ngồi dài hơn, tay lái chung với đèn trước.
Năm 2015, đánh dấu sinh nhật lần 40 của Giorgio Armani và 130 năm của Piaggio, Armani đã thiết kế một mẫu Vespa đặc biệt 946. Với màu sắc nhẹ nhàng, đặc trưng của Armani, người thiết kế đã tạo ra sự hài hòa giữa màu xám và xanh lá nhẹ, lấp lánh khi có ánh sáng, phần kim khí theo kiểu lụa. Chữ Emporio Armani hiện ra một bên, phù hiệu con Ó của Armani nằm gần đèn trước.
Cho đến nay, Vespa là chiếc xe huyền thoại, được yêu thích nhất của dân chơi xe hai bánh.
HĐV
