Tác phẩm của AI thắng giải

AI đã có lâu nay qua nhiều sản phẩm kỹ nghệ được sử dụng trong đời sống hàng ngày nhưng đến khi ChatGPT xuất hiện, sự bàn tán về AI mới xôn xao, sôi nổi. Bài viết dưới đây về một tấm hình do máy “Thông minh nhân tạo” (Artificial Intelligence, AI) vẽ ra, đã đánh lừa được ban giám khảo và thắng cuộc thi ảnh…

Tác phẩm thắng giải do AI làm ra

Trên một bãi biển dài nơi nào đó, lượn sóng lớn vươn cao mang đầy nắng màu cam rực rỡ, đổ ập vô 2 người đang chơi lướt sóng trên mặt biển mênh mông màu xanh ngọc. Toàn cảnh này đã được Jane Eykes chụp hình từ trên không bằng một drone, và tấm hình đã giành chiến thắng giải trong cuộc thi ảnh do “Nhà bán lẻ hình ảnh digiDirect” của nước Úc (Australian photo retailer digiDirect)

Nhưng mọi chuyện đâu phải vậy. Jane Eykes không chụp tấm hình này, và hoàn toàn không phải là tấm hình chụp, bởi chúng tôi biết, Tấm hình đó đã được máy Thông minh nhân tạo” (Artificial Intelligence, AI) của hãng Australian company Absolutely AI tạo ra (Cũng là bút danh của tác giả tấm hình).

Cách tạo hình

của AI

Sử dụng Midjourney, chương trình điện toán tạo hình theo mẫu của Dall-E, với lượng thông tin được cung cấp như “Hai người chơi lướt sóng, mặt trời ửng trên sóng, ánh sáng tuyệt đẹp, lượn sóng cao ập vào, chụp bằng drone.”

Tất nhiên, AI đã lấy các dữ kiện và tạo thành tấm hình dự thi, thử coi AI đã giỏi tới cỡ nào.

“Thật ra, 2 người lướt sóng trong hình chưa bao giờ có. Lượn sóng ập xuống, biển xanh kéo dài càng không có luôn” công ty Absolutely AI đã cho biết “Tấm hình được thành hình do hằng hà “Ðốm màu” (pixel) đã lấy ra từ bao nhiêu hình ảnh được mọi người đã tải lên web bao nhiêu năm nay và AI pha trộn, làm thành tấm ảnh bằng kỹ năng của mình”.

Vụ này lại mở ra thêm một chủ đề mới trong các cuộc trò chuyện râm ran chung quanh AI và nghệ thuật tạo hình. Tôi đã nói chuyện với Jamie Sissons, người sáng lập Absolutely AI, một nhiếp ảnh gia nhà nghề từng được giải, về sự quan trọng của các hình ảnh do AI tạo ra đối với những người tổ chức và việc tham dự cuộc thi ảnh cùng thế giới bao la của nhiếp ảnh.

Những hình ảnh mà AI đã “Sáng tác” đã đẹp tới cỡ nào

Trong vòng 24 giờ sau khi digiDirect phổ biến ảnh đã thắng giải “Hình ảnh mùa Hè” trên Instagram, đã có rất nhiều lời bình luận khen ngợi tấm ảnh này.

Nhưng ngay sau đó, công ty Absolutely AI đã thú nhận cuộc thử nghiệm của mình với “Nhà bán lẻ hình ảnh digiDirect” (Photo retailer digiDirect), và chuyện này trở thành tin nóng khắp nước Úc. Hiện nay, tấm hình đang được để ý, và được các nhà nhiếp ảnh xem xét kỹ càng. Ðúng là một ảnh quá đẹp được chụp bằng drone

“Tôi nói rằng đây là một hình ảnh quá thuyết phục, vì không một ai có lý do để không tin” Jamie Sissons đã nói với tôi.

“Nhưng cũng có chi tiết không đúng trong hình, như lượn sóng đập vào không đúng, sóng lớn không bị bẻ gập như vậy, sai sự thật, dòng chảy và các vệt sóng dưới thân con sóng không đúng. Tuy vậy khi nhìn vào hình ảnh này, mọi chi tiết tạo hình dễ được tin”.

Và điều thuyết phục, mới là vấn đề chính. 95% người xem không thấy các chi tiết đáng phê bình trên hình hoặc có ý soi mói vạch lá tìm sâu.

Rắc rối giữa hình thật và giả

Nhưng chuyện này lại kéo thêm một vấn đề khác, đặc biệt là với các nhà nhiếp ảnh, hình này lý ra phải coi là “Giả”, vì không được chụp bằng máy hình, nhưng Cuối cùng lại tham gia một cuộc thi ảnh, do những nhà nhiếp ảnh nhà nghề đánh giá, giải thưởng của cuộc thi này để vinh thăng sự nỗ lực sáng tạo trong nghệ thuật của người cầm máy nhưng ngược lại, đây là kết quả của vài thông tin cho hệ thống “Thông minh nhân tạo” (Artificial Intelligence, AI) và AI “Hô biến” từ cả kho ảnh khổng lồ của mọi người, không xuất xứ, nằm trên web. Và đây chỉ là một “Chuyện nhỏ” của những gì sẽ tới. Sissons phát biểu “Vụ này là trò đầu tiên mà chúng ta mới thấy AI làm. Rất nhiều chương trình và ứng dụng đang được thử nghiệm, cho nên, trong 1 năm, 2 năm, 5 năm bạn sẽ thấy AI sẽ làm những chuyện “Ðộng trời” hơn nhiều”.

Các nhà nhiếp ảnh có phải lo lắng về những hình ảnh mà AI tạo ra không?

Những hình ảnh AI làm không được hoàn chỉnh lắm, vì AI gặp khó khăn trong việc chuyển mã nguồn thông tin hình ảnh quá nhiều chi tiết để có thể tạo hình đúng như mệnh lệnh. Jamie Sissons cho thử nghiệm một thông tin đơn giản, rõ ràng, như “Nữ Hoàng chơi vũ cầu với chú gấu Bắc Cực”, AI đã không thực hiện đúng như vậy được. Tuy nhiên, AI đã là một công cụ tạo hình đáng nể.

“Với tấm hình đã thắng giải, thông tin gợi ý rất bình thường có thể diễn tả qua cả triệu cách khác nhau” Sissons giải thích “AI thể hiện ý tưởng rất giỏi”, như “Một người cô đơn”, AI đã tạo ra một hình ảnh quá giống với gợi ý. Nhưng nếu bạn cho thêm nhiều chi tiết, chẳng hạn “Một đứa bé cô đơn ngồi trên ghế dài, trời mưa và xe bus tới trễ, vậy là AI bị “Tẩu hỏa nhập ma”, bộ nhớ phân tích quá nhiều chi tiết bị lộn tùng phèo ngay.”

“Các thông tin ý tưởng được sử dụng đã nằm sẵn trong những hình ảnh đã lưu trữ về thương mại của truyền thông trên web, cũng có thể dùng “Hình ảnh lưu trữ phải trả tiền” (Stock photo) “Ðôi khi vẫn cần tới nhiếp ảnh chuyên nghiệp cho các đề tài đặc biệt” Sissons thêm vào.

Thật vậy, cũng khó khi đụng tới hình ảnh lưu trữ phải trả tiền, bằng chứng là Getty đang kiện tụng AI với số tiền đền bù lên tới 1.8 tỉ vì họ cho rằng việc sử dụng hình ảnh trên web của họ là “Hành vi ăn cắp trí tuệ trắng trợn” sau khi AI đã tạo hình bằng những hình ảnh đó.

Những tiến bộ

công nghệ trong nhiếp ảnh

Hãy nghĩ tới chụp hình kỹ thuật số, Adobe Photoshop và iPhone, đã có những công cụ sửa chữa, làm đẹp, cắt tỉa và hoàn chỉnh hình ảnh không kém gì AI. Tôi đã liên lạc với Tổ Chức Nhiếp Ảnh Thế Giới (World Photography Organisation) để xin những nhận xét về việc tạo hình ảnh của AI, liệu điều này có đụng chạm gì tới các cuộc thi ảnh hay không và đã nhận được những tuyên bố của người sáng lập và giám đốc điều hành Scott Gray:

“Nhiếp ảnh luôn đi đầu, thích nghi và phát triển, nó có một khả năng đặc biệt tự biến đổi và vượt qua các giới hạn của nghệ thuật ảnh. Chúng tôi yêu mến nhiếp ảnh như một loại nghệ thuật và trong phạm vi Giải Nhiếp Ảnh Thế Giới của Sony (Sony World Photography Awards) chúng tôi có mục Bộ Môn Sáng Tạo với cuộc thi chuyên nghiệp và giải mở rộng để chào đón các nhà nhiếp ảnh thử nghiệm và khám phá tính năng rộng lớn của bộ môn này.

Với những tiến bộ công nghệ, ngày càng nhiều người thực hiện tác phẩm hình ảnh bằng ống kính, nhưng chúng tôi mong mỏi được xem nhiếp ảnh mở rộng, tiếp cận tới nhiều phạm vi khác   cũng như sử dụng những phương tiện kỹ thuật mới trong nhiếp ảnh như thế nào”.

Sau khi, AI hoàn toàn tiết lộ sự thật về hình ảnh chiếm giải của mình, công ty digiDirect đã công khai thừa nhận rằng họ đã trao lầm giải thưởng cho một hình ảnh của AI tạo ra, và sau đó chọn ảnh trúng giải mới.

Ðối với các cuộc thi nhiếp ảnh trong tương lai, digiDirect sẽ yêu cầu các người trúng giải phải gởi nguyên bản hình đã chụp (RAW) của tác phẩm dự thi, trong đó có bao gồm dữ kiện của máy ảnh, thông số kỹ thuật của hình để bảo đảm bản quyền chính gốc. Ðây là điều kiện cho các cuộc thi ảnh nổi tiếng như Giải Nhiếp Ảnh Thế Giới của Sony tổ chức (Sony World Photography Awards.)

Jamie Sissons nói “Ðó là con người thi với máy móc về nghệ thuật hình ảnh, là một nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp, tôi biết mình sẽ ủng hộ bên nào”.

Timothy Coleman/www.msn.com

HĐV dịch