Trong Thế chiến II, ở Ba Lan khi bị phát xít Đức chiếm đóng, có một bác sĩ trẻ tên Eugène Lazowski. Ông làm việc tại Hội Chữ Thập Đỏ tại một thị trấn nhỏ tên Rozwadów, gần Stalowa Wola.
Mỗi ngày chứng kiến cảnh người Do Thái bị đàn áp, Lazowski không đành lòng ngồi yên, nhưng giúp đỡ họ đồng nghĩa với án tử, không chỉ cho ông mà còn cho cả gia đình. Vì thế, ông buộc phải nghĩ cách khác.
Một hôm, người bạn đồng nghiệp – bác sĩ Stanislaw Matulewicz – tìm ra điều kỳ lạ: nếu tiêm một loại vi khuẩn vô hại (tên Proteus vulgaris OX19), cơ thể sẽ phản ứng giống hệt như khi nhiễm bệnh thương hàn (typhus) thật sự. Kết quả xét nghiệm sẽ hiện dương tính, nhưng người bệnh hoàn toàn khỏe mạnh. Từ đó, Lazowski nảy ra một ý tưởng lớn…
Lazowski thuyết phục Matulewicz cùng dùng vi khuẩn Proteus vulgaris OX19 để tiêm cho người dân ở Rozwadów và các làng lân cận, tạo ra một “dịch bệnh thương hàn giả”. Quân Đức, vốn lo sợ thương hàn (một căn bệnh dễ lây và nguy hiểm) đã phong tỏa khu vực, hạn chế kiểm tra và bắt bớ. Điều này giúp bảo vệ cả người Do Thái lẫn người Ba Lan khỏi các cuộc truy quét hoặc đưa đến trại tập trung.
Trong suốt nhiều năm, Lazowski vẫn âm thầm tiếp tục “trò lừa” này. Lazowski kể lại trong hồi ký “Prywatna Wojna” (Cuộc chiến riêng của tôi): Một đội y tế cấp cao của Đức đã đến. Hai vị bác sĩ đã khéo léo chuốc rượu vị bác sĩ trưởng lão của Đức, sau đó dẫn ông ta đi thăm những bệnh nhân trông ốm yếu, xanh xao nhất (nhưng thực chất mắc các bệnh thông thường khác). Thấy “bằng chứng” và không muốn ở lại lâu trong vùng “dịch”, phái đoàn Đức đã vội vã rời đi và xác nhận về một ổ dịch thương hàn lớn. Ước tính, khoảng 8,000 người đã được cứu khỏi thảm họa diệt chủng mà không cần một viên đạn nào.
Sau chiến tranh, vào năm 1958, Eugène Lazowski di cư sang Hoa Kỳ, hành nghề bác sĩ nhi khoa tại Chicago và là giáo sư tại Đại học Illinois. Khi được báo chí thăm hỏi, ông nói: “Tôi chẳng làm gì phi thường cả. Tôi chỉ làm đúng bổn phận của một bác sĩ: cứu lấy sinh mạng con người.”
