Goreme nằm giữa vùng núi đá nhọn có hình dáng như ống khói khổng lồ, nên được gọi là “Ống khói thần”. Đây là một thị trấn ở Cappadocia, vùng đất lịch sử của Thổ Nhĩ Kỳ. Thị trấn này thuộc Nevsehir Province, trung tâm Anatolia, dân số chừng 2,000 người. Rất nổi tiếng với những đường hầm chằng chịt như mê cung dưới lòng đất, đây là thành phố ngầm lớn, đầy hang ngõ phức tạp của thế giới.
Goreme về đêm. Nguồn. streetcredd.com
Không biết dân Goreme có mặt ở đó từ bao giờ, nhưng biết rằng đã có những người định cư ở Goreme từ thời kỳ Hittite, khoảng 1800 – 1200 (Trước Công nguyên). Qua nhiều thế kỷ, khu vực này là trung tâm của các Ðế chế đối nghịch nhau, như: Hurri-Mitanni, Middle Assyrian Empire, Neo Assyrian , Persian Achaemenid và the Greek Seleucid, khiến dân bản địa đào hầm vô núi đá để tránh nạn. Suốt thời kỳ La Mã, khu này trở thành nơi lưu trú của những người theo đạo Cơ Ðốc rút lui khỏi La Mã. Ðạo Cơ Ðốc là tín ngưỡng chính ở Goreme, bằng chứng là những nhà thờ Cơ Ðốc bằng đá vẫn còn tới ngày hôm nay.
Tên cũ của Goreme là Korama, Matiana, Maccan hay Machan, Avcilar. Khi thung lũng Goreme gần bên được tổ chức thành điểm du lịch quan trọng, trung tâm du lịch của vùng Cappadocia thì tên của thành phố được đổi là Goreme. Nhiều địa điểm lịch sử của Goreme là Bezirhane, Durmus Kadir, Ortahane, nhà thờ Yusuf Koc, Tokali Kilise được trang trí tuyệt đẹp, nhà thờ “Táo”, một số nhà nuôi chim bồ câu được đục sâu vào các khối đá của thị trấn.
Thành phố Goreme trong động đá, Thổ Nhĩ Kỳ. Nguồn. worldfortravel.com
Sau trận núi lửa phun 2000 năm trước, nham thạch tạo thành những cột đá mềm tại Goreme và vùng Cappadocia, ở Thổ Nhĩ Kỳ. Lớp đá mềm bị gió và nước bào mòn, chừa lại phần chỏm đá cứng trên đầu của cột núi tạo thành những “Ống khói thần” ngày hôm nay.
Vào thế kỷ thứ 4, các cộng đồng của những người thích sống đơn độc và xa lánh các người khác vì lý do tín ngưỡng, bắt đầu đục những căn phòng nhỏ ở chân lớp đá mềm của “Ống khói thần” theo như lời dạy của Thánh Basil – vị Thánh luôn giúp người nghèo và kém may mắn ở vùng Caesarea. Dưới thời kỳ cai trị của Hoàng đế Emperor Leo III, sự trang trí của các khu bảo tồn rất đơn giản, chỉ cần treo cây thánh giá. Sau thời gian này, các nhà thờ mới được đục vào trong các vách đá và trang trí bằng những bức họa trên tường, vẽ những bối cảnh nổi tiếng trong Kinh Thánh.
Những ngọn “Ống khói thần”. Nguồn. YouTubeFUN Holiday Image
Dân ở Goreme, trung tâm của vùng Cappadocia, biết rằng những núi đá mềm này có thể đục thành nhà ở, nhà thờ và tu viện, hoặc làm thành một thành phố ngầm dưới đất. Những bức bích họa rất ấn tượng của thời Byzantine được tạo ra bằng kỹ thuật tranh tường với sơn kim loại được nấu chảy trong nước vôi và trét lên trần hoặc tường đá. Có chừng 600 nhà thờ nhỏ được tìm thấy ở vùng đá mềm trong khu vực cảnh quan Cappadocia, nhưng chắc có nhiều nhà thờ còn nằm dưới mặt đất. Chừng 30 nhà thờ và nhà nguyện đục trong đá với những bích họa đẹp tuyệt từ thế kỷ 9th – 11th, có luôn tác phẩm “Thánh St George đánh với rồng lửa”, “Bữa ăn tối cuối cùng”, “Dung nhan của Chúa và Mẹ Ðồng Trinh Mary”, “Chúa hạ sanh” và các tác phẩm về các Thánh trong vùng.
Một trong những kiến trúc đá rất đẹp được gọi là Tu viện có 6-7 tầng, với phòng ăn kiểu xưa, các phòng, nhà bếp và nhà nguyện bị hư, đổ nát. Nhà thờ nằm trên tầng 3 của tu viện có hình dáng của thánh giá với 4 cột cao. Các tầng của tu viện nối với nhau bằng các đường hầm và các cánh cửa đá – cửa đá có thể đóng kín các đường hầm trong trường hợp xảy ra chuyện hiểm nguy.
Nhà thờ Karanlik Kilise. Nguồn.pinterest.com
Các nhà thờ được đục vào đá nổi tiếng nhất là các nhà thờ ở khu Goreme, ảnh hưởng nhiều bởi phong cách Ai Cập và địa phương với các tên rất thú vị như “nhà thờ Ðôi Dép”, “nhà thờ Rắn” và “nhà thờ Táo”. Karanlik Kilise (nhà thờ Ðôi Dép), tên của nhà thờ này xuất phát từ hai dấu chân ở dưới cùng của bức bích họa “Thăng Thiên” ngay lối vào (bích họa này được cho biết là sao nguyên bản nhà thờ Ascension tại Jerusalem cũng được đục vô đá như Karanlik Kilise. Có nhiều huyền thoại khó xác định về các dấu chân này. Nhà thờ được chạm khắc suốt mặt nền với những vòm giao nhau. Các bức bích họa được ghi chú ngày tháng từ thế kỷ 11, gồm: Chân dung 4 nhà truyền giáo, Chúa Giáng Sinh, Chúa bị đóng đinh trên thập tự, Lễ rửa tội, và các chủ đề khác của kinh Tân Ước.
Khách sạn trên sườn núi đá tại Goreme. Nguồn. Booking.com
Yilanli Kilise (nhà thờ Rắn) với mái vòm đơn giản, trần thấp và phòng giữa dài. Nhà thờ được đặt tên theo bức bích họa của Thánh Theodore và St George giết chết con rắn. Ở đây còn có bức bích họa của Hoàng đế Constantine và bà mẹ là Helena cầm cây thập tự giá thật. Theo truyền thuyết thì bà Helena đã tìm được cây thánh giá mà Jesus bị đóng đinh, sau khi bà thấy trong giấc mơ. Một phần của cây thánh giá ấy đã được chôn tại nền của nhà thờ Hagia Sophia ở Istanbul, phần khác của thánh giá hiện ở nhà thờ Holy Sepulchre và nhà thờ Thánh Peter tại La Mã. Một chân dung nổi tiếng khác của Thánh Onuphrius ở bức tường phía trên, bên phải lối vào. Vị thánh này sống ẩn tu trong vùng sa mạc Ai Cập, gần Thebes, thường được mô tả với bộ râu xám dài, trên đầu đội lá vả.
Một nhà hàng kiểu Goreme. Nguồn. tripadvisor.com
Tới xem những di tích lịch sử trong hang động núi đá của Goreme, du khách sẽ khó bỏ qua dịp thưởng thức các món ăn thuần túy của nơi này. Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia nổi tiếng về món ăn thức uống, nên ở Goreme có nhiều nhà hàng Bar rượu và các món ăn truyền thống nổi tiếng thế giới.
Sau khi khám phá, chiêm ngưỡng những căn nhà nhỏ đục sâu trong đá, nhà nuôi bồ câu, di tích lịch sử và nhiều tác phẩm bích họa tuyệt vời theo Kinh Thánh tại các nhà thờ nằm trong vách núi hoặc sâu dưới lòng đất, bạn có thể tới khu vực nhà hàng ngay trung tâm thị trấn. Bước vô một nhà hàng nhỏ, trang trí cổ truyền kiểu Hồi, gọi một bình trà mật ong, hút thuốc thơm bằng ống trong bình bạc chạm khắc rất mỹ thuật (Hookah, là loại bình lớn, chứa nước lọc, trên đầu có ống dài để hút các loại thuốc thơm khi dùng trà) và ăn bữa tối kiểu Goreme.
Bình hút thuốc thơm Hookah và uống trà. Nguồn. hellojetlag.com
Kebab (hay Kebap) là món thịt bò, trừu nướng rất ngon và phổ thông tại Goreme như thịt bò nướng xiên hoặc thịt trừu nướng xắt lát bỏ trong bánh mì dẹp ăn cùng với xà lách cắt nhỏ, ớt chua, dưa muối, dưa leo và loại xốt đặc biệt kiểu Thổ. Các nhà hàng nổi tiếng nằm trên, dưới các ngọn đồi, đi lên xuống mau mỏi chân, nếu bạn muốn vòng vo nhấm nháp bia rượu và các món đồ ăn truyền thống của Goreme thì nhảy lên xe taxi nhỏ hoặc xe đạp 4 bánh ở trạm trung tâm.
Trừ các nơi thờ phượng có quy định về y phục, bạn có thể mặc áo thun, quần sọt, quần jean, nón cói, dép da, rong chơi khắp nơi ở Goreme.
Không gì thú vị bằng ngồi trong phòng nhỏ, đục sâu trong vách núi của một nhà hàng, nhấm nháp ly rượu nho Goreme với phô mai dê và đĩa sườn trừu nướng xiên thơm nức mũi đặt trên chiếc dĩa dài đầy rau quả.
Món kebab Goreme. Nguồn. chilitochoc.com
HĐV
(Nguồn: A. Sutherland, AncientPages.com Senior Staff Writer)
