Võ tự do

Khi gặp cậu tôi (con trai của em ruột bà ngoại) tại Huế, thì ông mặc đồ kaki đen, giày ống đen, nón đen, khăn cổ màu đỏ.

– Trung úy Việt Nam Quốc Dân Ðảng.

Me tôi nói.

Khi dọn vô Quảng Ngãi. Cậu tôi mặc đồ ka ki vàng, nón lưỡi trai len đỏ, giày bốt da đen. Bà ngoại nói:

– Hắn là Thiếu úy Hiến binh.

Ít lâu sau, cậu mặc thường phục đẹp đẽ, nhưng có khẩu súng nhỏ nhét trong áo. Dì tôi nói:

– Trung úy Cảnh sát chìm.

Tôi không biết ông làm cái gì gọi là chìm.

Cậu hay tụ vài bạn đàn ông đàn ghi ta, hát, uống xá xị. Chiều nào ông cũng dạy võ cho 5 người lớn tại căn nhà trước của ngoại.

– Thầy võ tự do. Thằng bạn hàng xóm nói.

Cậu không bao giờ cho tôi coi lúc tập.

– Con lớn 13 tuổi thì cậu dạy cho, coi, bắt chước, nguy hiểm…

o O o

MMA (võ thập cẩm, võ tổng hợp, theo Việt Nam là võ tự do), tiền thân là Vava Andrade, “đấu trong lồng”, “đấu thoải mái”, “đấu tới thua”, “chơi tới cùng”. Ðây là một môn thể thao đánh nhau, vật và chiến đấu trên mặt đất bằng kỹ thuật của các môn thể thao chiến đấu của nhiều môn võ khắp thế giới.

Tài liệu đầu tiên dùng chữ “võ tổng hợp” là bài đánh giá về UFC 1 của nhà phê bình Howard Rosenberg, năm 1993. Còn võ tự do có nguồn gốc từ đâu ra thì khỏi ai biết.

Suốt đầu thế kỷ 20, nhiều cuộc tỉ thí của các môn võ khác nhau đã xảy ra ở Nhật và các nước châu Á. Tại Ba Tây, trong môn thể thao Vale Tudo, các võ sĩ chiến đấu bằng các môn võ khác nhau, không theo luật lệ. Gia đình Gracie đã đưa ra những trận đấu Cale Tudo, để quảng cáo cho phong cách Brazilian jiu-jitsu của họ.

Năm 1980, CV Productions, Inc. tổ chức đầu tiên giải đấu võ tự do có quy định tại Mỹ, gọi là “Cuộc tỉ thí của dân cứng cựa”, sau đó được đặt là “Trận chiến của đấu sĩ thượng hạng” và đã tổ chức 5 trận đấu ở Pennsylvania. Tuy nhiên, năm 1983, Thượng viện Pennsylvania đã cấm môn thể thao này. Năm 1993, gia đình Gracie mang võ Brazilian jiu-jitsu tới Mỹ và thành lập công ty, quảng cáo cho Giải võ tự do (UFC, MMA).

Công ty này đã tổ chức một sự kiện vô luật lệ, chỉ có Art Davie và Rorion Gracie biểu diễn màn đánh võ Vale Tudo, hiện đang có ở Ba Tây. Sau đó, lại đưa ra ít luật lệ, như “Không đá khi đối thủ té xuống sàn”.

Những người ủng hộ MMA phải thêm vào một số luật lệ để tăng sự bảo vệ cho những người thi đấu, tuân thủ những luật lệ về thể thao và chấp nhận sự chính thống của môn thể thao này. Sau khi bổ sung và thay đổi luật lệ, môn võ tự do đã trở nên phổ biến hơn trong lãnh vực kinh doanh và cạnh tranh với quyền Anh, đô vật nhà nghề.

Tại Mỹ, cuộc chạm trán đầu tiên giữa võ sĩ quyền Anh và đô vật, xảy ra năm 1887, khi John L. Sullivan, tay vô địch quyền Anh hạng nặng lúc ấy, bước vô sàn đấu với huấn luyện viên của mình, và chỉ trong 2 phút bị quật xuống sàn bởi tay vô địch Judo Rennierand.

Một thí dụ khác về võ tự do là Bartitsu, do Edward William Barton-Wright thành lập ở Luân Ðôn, năm 1899. Môn này bao gồm đánh đô vật, nhu đạo, quyền Anh, đánh tự do, jujutsu và đánh gậy kiểu Pháp. Bartisu là môn võ đầu tiên đã tổng hợp giữa kỹ thuật đấm nhau của Châu Á và Châu Âu. Sau đó, xuất hiện kiểu võ MMA (tự do) khắp nước Anh.

Võ tự do kiểu mới là tổng hợp các phong cách võ thuật Châu Âu, Nhật và các nước Châu Á suốt thời kỳ đầu của những năm 1900. Tại Nhật, môn thi đấu này được gọi là Merikan (đấu kiểu Mỹ – tên lóng của tiếng Nhật).

o O o

Mợ tôi từ Huế vô, bà ở nhà người bạn. Chiều hôm sau đến thăm cậu thì có chuyện.

Tôi học bài ở nhà trong, Cậu tôi đang ở phòng tập với cô X, người được cậu dạy võ riêng mỗi chiều thứ 5.

– Rầm!

Tiếng đạp cửa, tiếp theo là những tiếng nói thật nhỏ.

– Hự!

– Bịch! Bịch… Bịch! Ự! A!

Rõ ràng là tiếng đánh nhau.

Tôi tới sát cửa, định nhìn lén thì cửa mở nhẹ.

Mợ tôi cười:

– Con lấy cho mợ thau nước.

Tôi quay đi.

– Nhớ lấy khăn mặt cho cậu, con mang vô đây.

Tôi mang vô.

Cậu tôi mặt bầm, mắt sưng, mũi chảy máu, ngồi dựa ngửa trên ghế. Tôi đặt thau nước bên cậu, cậu xoa đầu:

– Giỏi con!

Cô X đứng cúi mặt dựa cột nhà, trên đùi có những vết cào.

Mợ tôi chỉ tay:

– Cô mặc quần, về đi, đừng bao giờ gặp gỡ, lẹo tẹo với ảnh.

Cô X mở cửa bước ra.

– Nếu tôi gặp, cô sẽ ăn đòn nhiều hơn hôm nay.

Tôi loáng thoáng hiểu sự việc.

Tối, me tôi về, mang vịt quay ăn bánh mì, cậu ra ngoài mua bia.

Mợ thì thầm kể, me tôi cười lớn:

– Giỏi! Em giỏi, nhưng nó có võ tự do, hổng sợ à?

– Thua võ của em.

– Võ gì?

– Võ “tự tử”, em ôm cứng, đập đầu vô mặt, vô đầu ảnh, đòi tự tử nên ảnh thua luôn.

HĐV