lê khắc thanh hoài
em từ đâu đến
đôi khi tôi tự hỏi
khi nhìn mây trôi
phải chăng. em đến
từ khúc cầm dương. sầu quý phái
của joseph huỳnh văn
hay từ bức tranh
thiếu nữ bên hoa huệ
của tô ngọc vân
hoăc giả
từ tấu khúc niềm vui
ode à la joie. của beethoven
từ đâu. từ đâu
em đã đến
thành bông huệ đỏ. của cuộc đời này
và trang thơ tôi
Người viết được biết về Lê Khắc Thanh Hoài cũng đã nhiều năm nay. Và cũng đã lưu giữ hình bóng cô trên trang viết cũng như trong trí tưởng mù sương. Một bông huệ đỏ giữa lòng cuộc đời.
Thời nhỏ, Thanh Hoài học ở Huế, trường Jeanne D’Arc. Những năm tháng ấy hẳn là đẹp. Nàng học đàn piano với các Sœur từ năm lên bảy. Sau đó vào Viện Quốc Gia Âm Nhạc Huế. Học thêm 4 năm piano với Giáo sư Soellner người Tây Đức. Bắt đầu sáng tác từ thuở nhỏ, song tới năm 18 tuổi mới thực sự viết ra bài bản, lưu giữ.
Điều đầu tiên làm mình chú ý tới Lê Khắc Thanh Hoài là cái họ Lê Khắc. Chợt nghĩ tới Bác Sĩ Lê Khắc Quyến tăm tiếng rộn ràng từ thời xưa ở Huế. Hồi còn đi học, Nguyễn đã có dịp tới khám bệnh ở phòng mạch Bác Sĩ Lê Khắc Quyến trước cửa Thượng Tứ. Nay nghe tên Lê Khắc Thanh Hoài, lại biết cô là con gái của BS Lê Khắc Quyến và là cháu của Lê Khắc N Quỳnh, lòng càng náo nức. Thêm nữa, Thanh Hoài lại là vợ của Phạm Công Thiện nên càng có hấp lực mạnh với kẻ này.
Năm 1970 Thanh Hoài lên đường đi du học tại Bruxelles. Cũng năm này, Phạm Công Thiện đi dự một Hội Nghị Phật Giáo cùng Hoà Thượng Minh Châu, anh xin ở lại ghi tên làm luận án Tiến Sĩ. Tình cờ Thanh Hoài cũng có mặt ở Paris, và gặp Phạm Công Thiện tại nhà họa sĩ Vĩnh Ấn. Một tình yêu nảy nở. Và nàng quyết định bỏ Bruxelles sang Pháp chung sống cùng Phạm Công Thiện.
Ông Phạm Trọng Chánh, đại học Sorbonne ghi lại: Thời tôi và chị Thanh Hoài đi du học, số nam sinh viên luôn luôn đông hơn nữ, tỷ lệ có thể đến 1/20. Được một cô sinh viên du học xinh đẹp mới qua là có ít nhất hàng tá chàng trai Việt chạy theo. Các gia đình thượng lưu trong xã hội Việt Nam thời bấy giờ, gửi con gái đi du học với niềm hy vọng: nếu nó học không xong cũng hy vọng có được tấm chồng trí thức, bác sĩ, kỹ sư, tương lai bảo đảm. Con gái nếu không thành công, thì có con rể vinh hiển cũng được nơi nương tựa yên ổn. Chị Thanh Hoài đã từ chối bao kỹ sư, bác sĩ đến với chị để nghe tiếng gọi của trái tim yêu một thi sĩ, một triết gia, âu cũng là một sự lựa chọn cho cuộc đời gian truân của chị.
Thanh Hoài viết trong ‘Chuyện Một Người Đàn Bà Năm Con’
“Gặp Chàng là gặp người bằng xương bằng thịt, không phải là người trong văn chương tiểu thuyết. Chàng rất chân thật, không giả dối kệch cỡm. Chàng phản ảnh đúng những gì Chàng viết. Thẳng thắn. Táo bạo. Nảy lửa. Sức hút dữ dội. Quyến rũ lạ lùng. Người đối diện chỉ còn biết buông xuôi và… trôi theo bấp bênh cùng Chàng!
Phải rồi ! Bấp bênh và… vô định ! Tự dưng nàng linh cảm mãnh liệt điều đó. Đến với chàng là chấp nhận bấp bênh và vô định. Không chờ đợi, không đòi hỏi. Vô điều kiện. Là quăng bỏ quá khứ và tương lai. Là phiêu lưu không cần địa bàn định hướng. Chỉ có một chiếc kim chỉ nam là tấm lòng, là con tim, là sự thành thật. Đó mới là kho tàng vô giá.”
Thanh Hoài quyết định chung sống cùng anh. Cuộc sống phiêu lưu đầy gian nan, sống với học bổng của Phạm Công Thiện trong 4 năm. Sau đó anh xin được một việc làm văn phòng Đại học Toulouse. Nhân có một chân phụ giảng trống anh làm đơn xin việc. Phạm Công Thiện được giáo sư hướng dẫn giới thiệu ‘Sinh viên ưu tú xuất sắc hạng nhất, 4 năm cao học đã hoàn tất (tr 252). Anh làm việc này giao kèo gia hạn mỗi năm, chức vụ cuối cùng là Giảng sư (Maitre de Conférence) tại Đại Học Toulouse II… Công việc tạm ổn định, chị Thanh Hoài sinh 5 con, 4 cháu trai và một cô gái út, quần quật với bầy con: đưa rước đi học, ăn uống tắm rửa, bếp núp, chị còn làm việc ráp linh kiện cho hãng máy bay Airbus, nhưng Phạm Công Thiện lại rơi vào vòng nghiện rượu, sống cuộc sống đầy bè bạn quên mất chuyện gia đình.
“Và nơi ngôi biệt thự xinh xắn đó, nơi mà đáng lý ra chỉ có hương hoa và sắc màu của một vị ngọt là hạnh phúc, thì trớ trêu thay, nơi đây suốt 7 năm trời chỉ mang một vị đắng. Vị đắng của khổ đau. Vị chua chát của rượu… Chàng đã thỏa hiệp với con ma rượu.
Bảy năm trời trôi qua trong cái vòng lẩn quẩn không lối thoát đó, nơi cái biệt thự màu hồng đó. Nàng thì vẫn cứ xoay mòng với bầy con 5 đứa. Chàng thì cố gắng làm tròn công việc dạy học, cho dù nỗi chán chường mỗi ngày một chồng chất, nhưng bọn sinh viên vẫn ào ào tới càng ngày càng đông hơn, giới trí thức trong tỉnh lần lần nghe tiếng và bạn bè lũ lượt kéo đến càng nhiều hơn. Những buổi trà dư tửu hậu lại tiếp nối nhau. Khói thuốc vẫn mịt mù lan toả. Mùi rượu vẫn nồng nặc xông lên…
Cho đến cái ngày mà giọt nước đã tràn đầy ly thì cái vòng lẩn quẩn đó tự động ngừng quay.”
Một ngày Thanh Hoài bị suyễn nặng, ho vì dị ứng phấn hoa, nhờ anh đi mua thuốc. Anh ra đường gặp bạn bè rủ đi ăn nhậu, quên mất chuyện thuốc cấp cứu cho vợ, sáng hôm sau mới về mang một hộp trứng, hỏi thuốc, anh quên mất.
Thanh Hoài ghi lại trong sách:
“Sáng hôm ấy, vì quá mệt, Nàng đưa toa của bác sĩ nhờ Chàng ghé tiệm thuốc mua giùm Nàng. Mười lăm phút, hai mươi phút, ba mươi phút trôi qua, Nàng ngong ngóng Chàng về đưa thuốc cho đỡ nghẹt thở. Rồi một giờ, hai giờ, ba giờ trôi qua… vẫn không thấy bóng Chàng. Nửa ngày trôi qua. Một đêm trôi qua. Nàng vẫn ngong ngóng. Nhưng vẫn không thấy bóng chàng đâu. Một đêm đã trôi thật quá dài, quá dài tưởng như bất tận. Không ngủ được vì ho, vì nghẹt thở. Nàng đã trải nghiệm cảm giác thế nào là kề cận cái chết. Nàng không đủ sức để tức giận, vì nàng nghĩ nếu chết trong sự tức tối, chỉ tự mình hại mình, sẽ không được đầu thai tốt, lại còn rơi vào đọa xứ nữa không chừng! Chi bằng cứ thản nhiên, chấp nhận số phận và thanh thản niệm Phật. Đây là điều cần làm trong lúc này, chẳng phải là sự tức giận!
Nàng nhắm mắt chờ thần chết rước đi. Nhưng không, không được! Nàng sực tỉnh! Mà kia mình đã quên mất bầy con, mình chết thì chúng sẽ ra sao đây? Mình có thể bỏ chúng để ‘tiêu diêu‘ nơi phương trời nào đó được chăng? Từ bỏ cái thân thể bệnh hoạn khổ sở thì mình cũng hết nợ với thế gian này, nhẹ nhàng thanh thản cho mình, nhưng không thể chỉ nghĩ đến mình mà quên bầy con. Không được rồi, không đúng rồi. Không, mình phải sống, phải ngồi dậy, đứng thẳng và không còn nghẹt thở. Mình phải tự bảo vệ mình, không thể buông xuôi! Mình nhớ đã từng được dạy dỗ ‘thân người khó được‘, phải bảo vệ nó cơ mà! Không sát sanh, không hại vật, nhưng khi nguy cơ đến thì cũng phải biết tự bảo vệ để không mất mạng chứ! Có thể nào chết dễ dàng như vậy được? Không, ta phải sống!
Dù gì thì Nàng cũng đã quyết định rằng Nàng phải sống, Nàng phải thở, Nàng phải đứng thẳng dậy và đi tiếp. Nhưng đoạn đường đi tiếp của Nàng chắc chắn là sẽ không đi cùng Chàng. Không vì tức giận hay oán trách, mà chỉ vì không còn giải pháp nào khác hơn.
Thế là Nàng lặng lẽ sắp đặt cuộc ra đi của Nàng. Rồi đến ngày hôm đó, không báo trước, không nói năng. Nàng âm thầm dắt bầy con ra khỏi ngôi biệt thự màu hồng”
Thanh Hoài quyết định chia tay cùng anh, chị thu xếp cùng 5 con ra đi. Phạm Công Thiện cũng mất việc đại học vì khế ước không được gia hạn và ghế giảng sư cũng không còn, anh được Hoà Thượng Mãn Giác mời sang dạy tại Viện Quốc Tế Phật Giáo, tại Los Angeles. Anh lại trở về cư ngụ tại chùa, ở nhà bạn bè.
Tại xã hội Pháp nuôi nấng năm con không phải là điều dễ dàng, thường mỗi gia đình chỉ dám có 2,3 con. Thanh Hoài vừa làm mẹ, vừa làm cha, khi dạy đàn dương cầm, khi làm quản gia và các công việc khác, nuôi 5 con cho đến khi trưởng thành, thành người: Cậu trai đầu, tốt nghiệp École Normal Supérieur, Tiến sĩ Vật lý, giảng dạy Vật Lý Viện Đại Học Paris Orsay. Cậu thứ hai Tốt nghiệp Cao Đẳng Thương Mại tại Bordeaux, Giám Đốc Thương Mại, cậu thứ ba Tốt nghiệp trường Mỹ Thuật tại San José Hoa Kỳ, Họa sĩ, cậu thứ tư giống bố ở chỗ thích Triết Học và cô gái út Bác sĩ Nhi Khoa. Chị có đầy đàn cháu nội, cháu ngoại.
Phạm Công Thiện qua đời năm 2011 tại Houston, các con đều sang dự đám tang cha.
Với Thanh Hoài, nhờ âm nhạc, qua âm nhạc, bà luôn luôn đi sát cạnh cuộc đời, ở trong cuộc đời, thăng hoa cuộc đời, biến những nỗi buồn thành niềm vui, những chán chường thành lạc quan yêu đời, cô đơn thành cảm thông chia sẻ.
Một lần, đứa cháu ngoại đã hỏi chị:
– Bà ơi! Bà có giận ông ngoại không?
– Bà chẳng hề giận!
– Thực ra, con cũng thấy thương ông ngoại làm sao ấy..
Cháu bà giỏi lắm, các cậu và mẹ con cũng thế, luôn yêu thương ông ngoại, không hề ghét bỏ hay trách móc.
– Mỗi lần gặp lại ông, con chỉ muốn ôm ông hôn và không cần phải nói nhiều.. Con biết ông không hề có ý làm khổ bà, vì chính ông là người khổ trước tiên nếu phải làm khổ ai…. Ông ngoại vẫn luôn bảo tụi con phải yêu thương bà hết mực, vì nhờ bà mà mẹ con, các cậu con nên người. Có điều.. ông vẫn nghĩ là bà còn giận ông!
– Con có nghĩ như vậy khi bà kể chuyện cho con?
– Không, Con nghĩ bà vẫn còn yêu ông ngoại!
– Thực ư… Chính bà cũng không biết!
Xin khép lại để đọc trang cuối bìa tập sách là lời Phạm Công Thiện viết khi gặp nhau lần cuối: “Ở nơi chốn hỗn loạn, ở nơi tận cùng của khổ đau và tuyệt vọng mà tiếng nhạc của em vẫn có thể vang lên những âm thanh của dịu dàng đằm thắm, bay bổng cao vút tận chân trời, từ cái điều Không Thể mà vẫn Có Thể. Hãy gọi đó là Giai Điệu Của Cái Điều Không Thể.“
Khép lại trang sách chuyện kể một cuộc tình, hai cuộc đời không trọn vẹn cùng nhau đến cuối đời. Nhưng lời kể chuyện trong trẻo, thanh thoát khiến cho chúng ta vẫn còn nghe vang lên một dư âm tiếng đàn dương cầm chị Thanh Hoài.
Vậy đó… Lê Khắc Thanh Hoài, với Nguyễn, là một vẻ đẹp rực rỡ. Đẹp trên những con đường của Huế, trên phiếm dương cầm xanh, với một tình yêu phát xuất từ nét lãng mạn và đức hy sinh. Gần đây nghe gia đình nói. “….và từ đó “Người Đàn Bà Năm Con” TH đã “Tùy Duyên” tìm đến ngôi Tam Bảo với Pháp Danh Ni cô Thiện Bảo, Tu là cõi Phúc…” Ôi, với Nguyễn này, Lê Khắc Thanh Hoài luôn là một bông huệ đỏ giữa lòng cuộc đời.
TN
Những sáng tác của nhạc sĩ Lê Khắc Thanh Hoài
Có 4 bài hát của nhạc sĩ Lê Khắc Thanh Hoài
– Anh sẽ hiện Sáng tác: nhạc Lê Khắc Thanh Hoài, thơ Phạm Công Thiện
[G] Anh sẽ hiện [C] ồ anh sẽ [G] hiện [Bm] Cả rừng cây [G] không ai lên [Em] tiếng [Am] Bóng tối tràn vũ trụ tan [D7] hoang [G] Tiếng [Am] thơ kêu trên [G] đầu con kiến [Em]…
Ca sĩ thể hiện: Nam Khánh Nhạc Trữ tình
– Em đi nhè nhẹ như rong rêu Sáng tác: nhạc Lê Khắc Thanh Hoài, thơ Phạm Công Thiện
Em đi nhè nhẹ như rong [Am] rêu [E7] Hoài mong sây trái thổi hiu [C] hiu [Am] Nóc nhà bên phố con sông [Dm] ngủ [E7] Em chở đi đâu những mộng [Am] chiều Bây [Am] giờ em vẫn…
Ca sĩ thể hiện: Nam Khánh Nhạc Trữ tình
– Mùa xuân bay thành khói Sáng tác: nhạc Lê Khắc Thanh Hoài, thơ Phạm Công Thiện
[Am] Mùa xuân bay thành khói [F] Tôi ca hát một mình [E7] Suốt đời không biết [Am] nói [E7] Nước chảy tràn con [Am] kinh [G] Quá khứ bay lên [C] trời Biến thành cánh chim [Em] non Tôi…
Ca sĩ thể hiện: Nam Khánh Nhạc Trữ tình
– Mười năm gió thổi Sáng tác: nhạc Lê Khắc Thanh Hoài, thơ Phạm Công Thiện
[G] Mười năm qua gió thổi đồi tây Tôi long đong theo bóng chim gầy Một [Em] sớm em về ru giấc [Am] ngủ [D7] Bông trời bay trắng cả rừng [G] cây Gió [G] thổi đồi tây hay đồi đông…
Ca sĩ thể hiện: Nam Khánh
