Với thỏa thuận thuế quan mới ấn định ở mức 15% mà Hoa Kỳ vừa đạt được với Nhật Bản và một thỏa thuận tương tự được dự trù đạt được với Liên Âu nay mai, một tiêu chuẩn mới cho thương mại toàn cầu ngày càng được định hình rõ nét hơn và thị trường tài chính ngay lập tức đã có những phản ứng tích cực.
Nhìn chung, hai diễn biến này đánh dấu một bước ngoặt trong nhiều tháng đàm phán thương mại toàn cầu đã gây ra sự bất ổn cho các nhà đầu tư và các đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ.
Mặc dù vẫn còn nhiều điều chưa được giải quyết xong nhưng bước kế tiếp mà các nhà kinh tế và đầu tư sẽ hướng mắt chú ý tới là những thỏa thuận quan trọng khác với các đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ như Canada, Mexico và Trung Quốc.
Những diễn biến về thương mại với Nhật Bản và Liên Âu giúp cho các doanh nghiệp có được cái nhìn rõ ràng hơn đối với tương lai của nền kinh tế toàn cầu sau nhiều tháng hỗn loạn. Các doanh nghiệp đã trì hoãn các khoản đầu tư và các quyết định quan trọng trong bối cảnh Tổng thống Trump liên tục đưa ra các tuyên bố về thuế quan và sự không chắc chắn về việc liệu các quốc gia có thể đạt được các thỏa thuận thương mại với chính quyền của ông hay không.
Mức thuế 15% đánh lên phần lớn hàng hóa nhập cảng từ Nhật là mức thuế quan cao nhất đối với Nhật Bản trong nhiều thập niên qua và cao hơn mức 10% đối với hầu hết hàng nhập cảng của Hoa Kỳ mà chính quyền Trump đã cho áp dụng bắt đầu từ ngày 5 tháng 4. Nhưng như một dấu hiệu cho thấy sự lo ngại về mức thuế cao đã giảm bớt, thị trường dường như cũng tỏ ra lạc quan hơn về tin tức này – như một sự thừa nhận rằng mức thuế mới không nghiêm trọng như mức 25% mà ông Trump đã đe dọa.
Giá hàng hóa tăng cao hơn
Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho biết mức thuế quan cao hơn sẽ đẩy giá hàng hóa lên cao đối với người tiêu dùng Hoa Kỳ. Điều đó có thể gây áp lực lên nền kinh tế trong nước, vốn cho đến nay đã tỏ ra có khả năng chịu đựng tốt và phục hồi nhanh chóng trong bối cảnh các cuộc chiến thương mại của chính quyền Trump. Thị trường tài chính phản ảnh rõ ràng nhất cho khả năng phục hồi đó.
Mức thuế 15% đối với xe hơi Nhật Bản là mức giảm so với mức thuế 25% mà chính quyền Trump áp dụng đối với hầu hết xe hơi và phụ tùng nhập cảng vào Hoa Kỳ. Các nhà sản xuất xe hơi Mỹ hy vọng mức giảm thuế tương tự cũng sẽ được áp dụng đối với xe và phụ tùng nhập cảng từ Canada và Mexico, hiện đang phải chịu mức thuế 25%, với các miễn trừ tùy thuộc vào nguồn gốc của các bộ phận được sản xuất.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho biết ngay cả mức thuế 15% cũng có thể khiến người tiêu dùng ở Mỹ phải trả mức giá cao hơn cho các xe hơi mới.
Đàm phán Hoa Kỳ và Liên Âu
Số phận của ngành sản xuất xe trong thời gian qua là một điểm bế tắc trong các cuộc thảo luận thương mại giữa Hoa Kỳ và Liên Âu, trong khi khối kinh tế này đang cố gắng đạt được mức thuế nhẹ hơn so với mức 25% hiện tại mà chính phủ Hoa Kỳ đang áp đặt đối với ngành sản xuất này.
Theo một số nguồn tin cho biết, các giới chức Âu châu kỳ vọng về một thỏa thuận có thể đạt được với chính phủ Mỹ là sẽ áp dụng mức thuế căn bản 15% làm mức thuế cố định cho hầu hết các hàng xuất cảng của Liên Âu sang Hoa Kỳ. Mức thuế căn bản 15% sẽ áp dụng cho xe hơi, mặc dù khả năng áp dụng cho thép và nhôm được dự trù khó xảy ra. Thép và nhôm là hai mặt hàng hiện đang phải chịu mức thuế 50%.
Vài tuần trước đây, các giới chức Liên Âu nghĩ rằng họ đã gần đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ, theo đó mức thuế căn bản sẽ là 10%, với một số lĩnh vực sản xuất được miễn trừ. Nhưng điều đó đã không xảy ra sau khi ông Trump đăng một lá thư đe dọa sẽ áp đặt mức thuế 30% đối với khối kinh tế này bắt đầu từ ngày 1 tháng 8.
Kể từ sau lá thư đó, Liên Âu vẫn tiếp tục duy trì các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ.
Khoảng giữa tháng 7 vừa qua, các giới chức tham gia đàm phán thông báo cho ông Maros Sefcovic, Ủy viên Thương mại và An ninh Kinh Tế của Liên Âu, rằng họ dự kiến ông Trump sẽ yêu cầu mức thuế căn bản là 15% hoặc cao hơn để đạt được thỏa thuận.
Theo một số nguồn tin cho biết sau khi thỏa thuận với Nhật Bản được công bố, tình hình trở nên dễ dàng hơn đối với các giới chức châu Âu để chấp nhận ý tưởng rằng họ cũng có thể có được mức thuế căn bản là 15%. Thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-Nhật Bản đưa ra một tín hiệu cho thấy 15% là mức thuế có thể được thiết lập cho hầu hết các đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ.
Một vài điều khác
Một điều đáng được nhắc tới ở đây là theo một phần của thỏa thuận thương mại đạt được giữa Nhật Bản và Hoa Kỳ, chính phủ Nhật Bản đã đồng ý đầu tư $550 tỷ vào các dự án thuộc các ngành kỹ nghệ chiến lược của Hoa Kỳ, bao gồm năng lượng, sản xuất chất bán dẫn và đóng tàu. Tòa Bạch Ốc cho biết Tổng thống Trump sẽ là người quyết định cuối cùng về việc số tiền này sẽ được sử dụng vào đâu và Hoa Kỳ sẽ giữ lại 90% lợi nhuận từ bất kỳ khoản đầu tư nào.
Một giới chức Tòa Bạch Ốc cho biết chính quyền Trump đang xem xét và sắp xếp thỏa thuận này giống như một quỹ đầu tư quốc gia được tài trợ bởi Nhật Bản.
Một số thượng nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa có mặt trong cuộc gặp gỡ phái đoàn Nhật Bản tại Washington vừa qua cho biết số tiền đầu tư này sẽ là dưới hình thức vốn sở hữu (equity), khoản vay (loans) và khoản vay có bảo lãnh (loan guarantees), và đến từ chính phủ Nhật Bản, chứ không phải các công ty tư nhân.
Nếu quỹ đầu tư này thành hiện thực, nó sẽ trao cho một tổng thống Mỹ quyền lực chưa từng có để đổ tiền vào các dự án do chính ông lựa chọn, có khả năng gây ra những tác động đáng kể đến một số ngành kỹ nghệ cụ thể. Nó cũng sẽ đặt chính phủ Hoa Kỳ vào cuộc cạnh tranh với một số công ty đầu tư lớn nhất thế giới.
Tuần lễ cuối cùng của tháng 7 có thêm một vài tin tức lạc quan cho thương mại, đó là Hoa Kỳ cũng đã đạt được thỏa thuận sơ khởi với Philippines và đưa ra thêm thông tin chi tiết về khuôn khổ thương mại với Indonesia, dựa trên thông báo ban đầu một tuần trước đó.
VH
