Israel bất ngờ tung ra nhiều đợt không kích nhắm vào chương trình phát triển nguyên tử và giới lãnh đạo quân sự của Iran vào hôm thứ Sáu 13/6, giết chết một số nhân vật cao cấp nhất bao gồm một ông tướng đứng đầu của tổ chức Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo và đánh trúng hàng chục mục tiêu trong một chiến dịch có tên gọi là “Chiến dịch Sư tử Vươn mình” làm nhiều người lo ngại có thể đẩy khu vực này vào một cuộc xung đột mới với hậu quả khôn lường.
Các cuộc tấn công không chỉ nhắm vào các cơ sở làm giàu chất uranium và một số địa điểm khác của Iran mà còn nhắm vào những nhân vật chóp bu có thể sẽ chỉ huy các cuộc tấn công trả đũa vào Israel và cũng là những nhân vật trụ cột chống đỡ cho hệ thống cai trị theo chế độ thần quyền của quốc gia này.
Israel cho biết các cuộc tấn công nhắm vào các địa điểm phát triển nguyên tử và quân sự của Iran, cũng như các vị chỉ huy quân sự và một số khoa học gia về nguyên tử của Iran. Hàng chục máy bay chiến đấu đã thực hiện cuộc tấn công đầu tiên trước rạng sáng hôm thứ Sáu, sau đó là 4 đợt tấn công khác.
Tấn công để tự vệ
Thủ tướng Benjamin Netanyahu của Israel cho biết chiến dịch sẽ tiếp tục “trong nhiều ngày tùy theo nhu cầu” để loại bỏ mối đe dọa đối với sự tồn vong của Israel. Ông tuyên bố: “Israel sẽ không bao giờ cho phép những kẻ kêu gọi tiêu diệt chúng tôi phát triển các phương tiện để đạt được mục tiêu đó”. Đây là một chính sách nhất quán của Israel từ bao lâu nay là sẽ không bao giờ để cho bất cứ kẻ thù ở gần nào có trong tay loại vũ khí có thể tiêu diệt dân tộc họ.
Nếu Israel thực sự phá hủy hoặc làm chậm lại đáng kể chương trình hạt nhân của Iran, thì đây là lần thứ ba Israel thực hiện một chiến dịch chống lại chương trình phát triển vũ khí nguyên tử trên thế giới. Năm 1981, họ đã phá hủy lò phản ứng hạt nhân của Saddam Hussein ở Iraq, và năm 2007, họ đã thực hiện điều tương tự với một cơ sở hạt nhân ở Syria. Cả hai cuộc tấn công nói trên đều bị các tổng thống Hoa Kỳ lúc đó là Ronald Reagan và George W. Bush phản đối, nhưng cả hai vị này đều thừa nhận rằng các cuộc tấn công đã khiến thế giới được an toàn hơn.
Israel quyết định tấn công lần này một phần là vì họ cảm nhận được rằng đây là thời cơ hiếm có. Iran đã bị suy yếu rất nhiều về mặt quân sự sau khi Israel đã phá hủy hệ thống phòng không của quốc gia này vào tháng 10 năm ngoái trong một chiến dịch trả đũa cho cuộc tấn công hỏa tiễn đạn đạo trực tiếp của Iran vào Israel. Lực lượng ủy nhiệm Hezbollah của Iran ở Lebanon cũng đã bị Israel giải giới và gần như bị tiêu diệt sau nhiều đợt tấn công cũng vào năm ngoái, trong khi tổ chức Hamas đang lẩn núp trong các đường hầm chưa bị phá hủy ở Gaza.
Lý do để tấn công
Quan trọng hơn là có những dấu hiệu cho thấy Iran đã đạt được nhiều tiến bộ và đang gấp rút đẩy nhanh hơn chương trình phát triển nguyên tử của họ, ngay cả trong bối cảnh các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ đang diễn ra. Thời gian đàm phán kéo dài đã hơn hai tháng và phía Iran đã từ chối ký kết hết lần này tới lần khác và đưa ra đủ mọi lý do. Hơn nữa, Iran còn khẳng định là sẽ không bao giờ từ bỏ chương trình làm giàu hạt nhân của họ – một việc không cần thiết cho chương trình năng lượng dân sự và là con đường dẫn đến việc chế tạo vũ khí nguyên tử sau này.
Chỉ ít ngày trước cuộc tấn công, Iran tuyên bố rằng họ sẽ bắt đầu công việc nghiên cứu tại một địa điểm làm giàu hạt nhân bí mật mà họ chưa bao giờ tiết lộ với các viên chức thanh tra của Liên Hiệp Quốc – một địa điểm có nhiều khả năng là ở vùng núi gần một cơ sở có tên Natanz gần đó – và sử dụng các máy ly tâm hiện đại hơn tại địa điểm Fordow xây ngầm dưới lòng đất của họ. Ông Netanyahu cho biết Iran gần đây cũng đã thực hiện một số bước để vũ khí hóa nguyên liệu hạt nhân của họ, đe dọa có thể sẽ đạt đến mức độ mà các cuộc đàm phán sẽ trở nên vô dụng.
Sự leo thang của Iran diễn ra sau cuộc bỏ phiếu vào hôm thứ Năm 12/6 của hội đồng quản trị Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế (IAEA), là cơ quan giám sát các chương trình hạt nhân của Liên Hiệp Quốc, chỉ trích việc Iran vi phạm các nghĩa vụ của họ theo Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Nguyên tử. Bản phúc trình mới đây của IAEA trưng ra một số tài liệu ghi lại 20 năm lừa dối của nước Cộng hòa Hồi giáo này về tiến trình phát triển nguyên tử của họ. Tất cả những điều nói trên cho thấy đủ lý do để biện minh cho hành động tự vệ của Israel.
Vai trò của Hoa Kỳ
Cho tới thời điểm này, vai trò của Hoa Kỳ trong vụ tấn công vẫn chưa rõ ràng. Mặc dù Tổng thống Trump nói với đài Fox News rằng ông biết về cuộc tấn công. Các giới chức Israel cho biết ông Trump đã bật đèn xanh. Chỉ ít ngày trước cuộc tấn công, Hoa Kỳ đã ra lệnh cho các nhân viên không có trách nhiệm quan trọng phải rời khỏi Trung Đông, một dấu hiệu cho thấy Tòa Bạch Ốc ít nhiều có liên quan.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Marco Rubio đã nhanh chóng đưa ra tuyên bố rằng Hoa Kỳ không tham gia vào cuộc không kích của Israel, điều này cho thấy sự ăn khớp với những kế hoạch tấn công trước đây. Israel không yêu cầu Hoa Kỳ tham gia các cuộc chiến của họ mà chỉ cần hỗ trợ cho họ khi họ chiến đấu với kẻ thù chung. Chính sách đối nghịch với Hoa Kỳ của chế độ Iran hiện tại đủ để xem họ cũng là một kẻ thù của nước Mỹ vậy. Iran luôn coi Hoa Kỳ là một “Quỷ Satan”, và trong khi Iran có tất cả các loại hỏa tiễn đạn đạo cần thiết để đe dọa Israel và phần lớn lục địa châu Âu, thì họ vẫn đang tiếp tục nghiên cứu loại hỏa tiễn đạn đạo xuyên lục địa để đưa Hoa Kỳ vào tầm bắn của họ.
Câu hỏi lớn nhất về chiến dịch không kích và phá hoại của Israel vừa qua là họ đã phá hủy chương trình phát triển nguyên tử của Iran ở mức độ nào. Hoa Kỳ có máy bay ném bom có khả năng mang được loại bom xuyên sâu vào lòng đất trước khi phát nổ mà loại máy bay phản lực của Israel thì không thể. Địa điểm nằm sâu trong lòng đất tại Fordow dường như không bị nhắm làm mục tiêu trong đợt tấn công hôm thứ Sáu. Đây sẽ là một cơ hội bị bỏ lỡ nếu cơ sở làm giàu chất uranium này của Iran vẫn còn tồn tại vì nếu như Hoa Kỳ cung cấp cho Israel loại bom nói trên thì điều đó có thể tạo ra sự khác biệt.
Có một số ý kiến cho rằng một cuộc chiến tranh khu vực mới đã bắt đầu ở Trung Đông, nhưng trên thực tế, Iran đã tiến hành chiến tranh chống lại Israel và Hoa Kỳ trong nhiều thập niên qua. Đã có hàng trăm người Mỹ đã chết dưới tay họ hay dưới tay các tổ chức do họ hỗ trợ. Iran có thể giết người bằng những loại vũ khí thông thường. Một khi Iran có trong tay vũ khí nguyên tử rồi thì đây sẽ là mối đe dọa nghiêm trọng lớn hơn gấp bội không chỉ đối với khu vực Trung Đông và luôn cả toàn cầu.
VH
