Thể dục dụng cụ

Đây là môn thể dục gồm những bài tập về thể lực, như: thăng bằng, sức mạnh, dẻo dai, nhanh, phối hợp các động tác chính xác và đẹp như một vũ công Ba lê nhà nghề.

Những động tác của thể dục dụng cụ góp phần phát triển tay, chân, vai, lưng, ngực và những cơ bắp ở bụng. Môn thể dục này đã có từ thời xa xưa của dân Hy Lạp, gồm các môn phóng lên ngựa và nhảy xuống ngựa giống như các đoàn xiếc.

Hình thức thông thường nhất trong các cuộc tranh tài của thể dục dụng cụ là thể dục nghệ thuật, gồm có: WAG, dành cho nữ giới như: nhảy sàn, nhảy ngựa, cầu thăng bằng, đà ngang; phần nam giới (MAG) thì có nhảy sàn, nhảy ngựa, đu vòng, xà ngang và xà đôi.

Thể dục dụng cụ có thể là môn thể dục của người Hy Lạp cổ ở Sparta và Athens. Về sau này, họ tập thể dục trong phòng để chuẩn bị cho các chiến sĩ trước khi ra trận. Nguồn gốc của chữ “Thể dục dụng cụ” bắt nguồn từ γυμνάζω (gymnazo), dịch là “Tập thể dục trần truồng” vì thanh niên Hy Lạp khi tập trong phòng đều trần truồng. Thời Hy Lạp cổ đại, thể lực được đánh giá cao đối với nam và nữ. Cho đến khi La Mã cai trị Hy Lạp năm 146 (trước Công Nguyên), thể dục dụng cụ chính thức trở thành phương tiện để huấn luyện các chiến sĩ.

Một điều đáng chú ý là thể dục dụng cụ có nhiều mức độ khác nhau dành cho nhiều độ tuổi, giới tính, và cả với dân nhà nghề. Môn thể dục này được coi là hình thức của trí tuệ. Hy Lạp đã liên kết thể dục dụng cụ với sự rèn luyện trí tuệ. Tại Trung tâm Huấn luyện Thể chất Palestra, kỷ luật giáo dục thể chất và giáo dục trí tuệ được phối hợp để tạo ra thể dục thẩm mỹ cho cá nhân hơn là tập trung về sức mạnh và thành tích.

Hai người Ðức, Charles Beck, Charles Follen cùng John Neal, người Mỹ, đã đưa thể dục dụng cụ vào Mỹ, năm 1820. Becks mở phòng tập thể dục đầu tiên tại Trường Round Hill, Northampton, Massachusetts, Mỹ, năm 1825. Follen mở trường cao đẳng thể dục và trung tâm thể dục công cộng tại Harvard College, Boston, Massachusetts. Neal là dân Mỹ đầu tiên mở phòng tập công cộng năm 1827, tại Portland, Maine, Mỹ. Ông cũng lưu lại tài liệu, quảng cáo những nỗ lực ban đầu này trên báo chí và giúp thành lập chi nhánh tại Mỹ của phong trào thể dục dụng cụ.

Thể dục dụng cụ thường chia ra làm 2 nhóm, nam và nữ. Nam thi đấu trên 6 dụng cụ: Bài tập trên sàn, nhảy qua ngựa gỗ, đu vòng sắt, trụ ngang, thanh song song và thanh ngang không đều. Nữ chỉ có 4 dụng cụ: Trụ ngang, thanh ngang không đều, cầu thăng bằng và bài tập trên sàn.

Bài tập trên sàn

Trong bài tập này, lực sĩ chạy nhanh trên sàn trong khoảng 25m, tựa vào một vòm gỗ như lưng ngựa, tung người xoay vòng và hạ xuống sàn. Khi tung người có thể xoay hoặc xoắn trước khi đáp xuống, tùy thuộc vô khả năng của mình, nhất là khi đáp xuống, người phải thẳng và 2 chân chụm vào nhau, chạm sàn cùng một lúc, giữ đúng vị trí, không được di chuyển.

Năm 2001, vòm lưng ngựa được thay thế bằng loại mới rộng hơn 1m và và dài hơn 1m đã cho lực sĩ nhiều khoảng trống khi bám vào để tung người, dụng cụ này được coi là an toàn hơn.

Thanh ngang không đều

Trên thanh ngang không đều, lực sĩ biểu diễn một loạt những động tác trên 2 thanh ngang có chiều cao khác nhau. Những thanh này làm bằng sợi thủy tinh chống gãy. Hồi xưa các thanh làm bằng gỗ, nên dễ bị tuột tay và gãy, bề rộng và chiều cao của 2 thanh có thể điều chỉnh theo yêu cầu của lực sĩ. Trước đây, thanh ngang không đều được đặt gần nhau, nhưng sau này được đặt xa nhau, cho phép lực sĩ có khoảng cách để làm những động tác như xoay người, xoay vòng, chuyển thanh và các động tác khác giữa 2 thanh.

Ở mức độ cao hơn, các động tác sử dụng thanh ngang rất nhanh qua 2 tay, cho nên trong môn này, người ta thường đặt nệm dưới sàn. Các lực sĩ bôi bột phấn vào 2 tay để không bị ẩm, hoặc đeo bao da vào các ngón tay, tạo điều kiện chụp, xoay vòng trơn tru hơn trong các động tác nhanh.

Thanh thăng bằng

Lực sĩ thể dục dụng cụ phải biểu diễn trong 90 giây, một loạt những động tác nhảy, nhào lộn, lật người, các bước múa trên một đà ngang cao 125cm, dài 5m, rộng 10.7cm. Ðà này có thể điều chỉnh chiều cao. Ðây là lúc biểu diễn những động tác duyên dáng, chính xác, thăng bằng và đầy sức mạnh.

Những môn khác biến thể từ thể dục dụng cụ, như:

Nhào lộn tự do

Trong môn này, các lực sĩ trình diễn một loạt động tác xoay, lật người trên một đường đua dài 25m, với 8 thế nhào lộn đã quy định. Nguyên thủy, đây là phần thi đấu của thể dục nghệ thuật dành cho nam giới trong Olympic Mùa Hè 1932. Từ năm 1974-1998 trở đi, Nhào lộn tự do đã có mặt trong giải vô địch thể dục của nam và nữ. Nhào lộn tự do có dự thi cá nhân và đồng đội.

Thể dục dụng cụ nhào lộn

Trước đây người ta gọi là Thể thao Nhào lộn. Ðây là môn thể dục cho cả nhóm, nam hoặc nữ, 2, 3, hoặc 4 người, cùng biểu diễn một loạt các động tác đầu, tay, chân với nhạc không lời làm nền.

Có 4 nhóm tuổi dự thi: 11-16, 12-18, 13-19 và lớn hơn 14 tuổi. theo quy định trong giải thế giới. Tất cả đẳng cấp phải trình diễn theo thăng bằng và những động tác đã được quy định.

Hiện nay, thể dục dụng cụ nhào lộn được tính điểm là 30.00. Trong cách thể hiện những động tác, điểm tính theo mức độ:

– Mức độ khó: Chấm điểm theo bảng điểm cấp độ của sự khó khăn khi lực sĩ thực hiện các động tác.

– Mức độ thực hiện: Giám khảo cho điểm từ 1 đến 10 trong kỹ thuật thực hiện động tác của lực sĩ, sau đó nhân đôi điểm vì độ khó khi biểu diễn.

– Mức độ nghệ thuật: Giám khảo cho điểm từ 1 đến 10 về tính nghệ thuật của lực sĩ thể hiện động tác.

5 mục của cuộc thi

– Cặp đôi nữ.

– Các cặp hỗn hợp.

– Cặp đôi nam.

– Nhóm 3 nữ.

– Nhóm 4 nam.

Ðược biết, thể dục nhịp điệu có thể được biểu diễn bởi một người, một cặp, 3 người trên sàn 7x7m. Từ năm 2009, những nhóm 3 người hoặc các cặp hỗn hợp được biểu diễn trên sàn 10x10m, một chu kỳ biểu diễn là 10-90 giây, tùy thuộc vào lứa tuổi dự thi và bài biểu diễn.

Giải thể dục nhịp điệu thế giới đã được tổ chức từ năm 1995.

TT