Một phong trào thể thao tuy đang diễn ra âm thầm nhưng nay mai có thể trở thành một cao trào tại nhiều tiểu bang trên khắp nước Mỹ, từ Florida tới Arizona: Môn ném lao đang được trở lại thi đấu trong các cuộc tranh tài điền kinh tại nhiều trường trung học.
Ném lao – nguồn PA Wire
Ném lao (javelin throw) là một trong những môn thể thao thuộc loại lâu đời nhất trên thế giới, từng được thi đấu tại các Thế vận hội cổ đại, và mặc dù vậy, nó đã hầu như biến mất trong nhiều thập niên qua tại Hoa Kỳ, nơi mà nhiều tiểu bang đã cấm hẳn môn này ở bậc trung học chỉ vì lo sợ tai nạn có thể xảy ra.
Vì không được chơi ở trung học nên việc đào tạo lực sĩ ném lao ở bậc đại học cũng không được bao nhiêu, do đó ném lao là môn điền kinh có thể nói là bết bát nhất của Hoa Kỳ tại các cuộc thi quốc tế, vì ngoài ném lao ra, Hoa Kỳ vẫn đoạt được tổng số huy chương về điền kinh tại Thế vận hội nhiều hơn gấp 4 lần so với bất kỳ quốc gia nào khác. Nữ Hoa Kỳ từng thắng 3 huy chương ném lao tại Thế vận hội, gần đây nhất là vào năm 1976, và nam Hoa Kỳ thắng được 5 huy chương, trong đó gần nhất là cách đây nửa thế kỷ.
Kathy Schmidt (Hoa Kỳ), huy chương đồng Thế vận hội 1972 và 1976 – nguồn sporting-heroes.net
Sự hồi sinh của môn ném lao
Tuy nhiên, hiện nay đang có dấu hiệu cho thấy môn ném lao đang hồi sinh trở lại ở cấp địa phương. Năm nay đã có ít nhất 22 tiểu bang tổ chức giải vô địch cho bậc trung học mà trong đó có thi ném lao – là con số tăng thêm 5 tiểu bang trong vòng 6 năm qua.
Môn ném lao được phát triển trở lại là nhờ sau khi nhiều hiệp hội thể thao trung học tiểu bang kết luận rằng môn này cũng không nguy hiểm hơn một số môn thể thao thông thường khác. Những người ủng hộ môn ném lao nói rằng đây là một phần không thể thiếu của điền kinh và các lực sĩ ở mọi hình dạng và kích thước đều có thể chơi xuất sắc môn thể thao này.
Tuy nhiên, sự hồi sinh của môn ném lao vẫn không thể khiến cho những người ủng hộ môn này bớt lo lắng là rồi đây chẳng may một tai nạn nhỏ xảy ra thì người ta có ra lệnh cấm trở lại hay không. Nước Mỹ đôi khi tỏ ra là đã cố gắng bảo vệ cho sự an toàn của trẻ em một cách quá mức. Ðồng ý cẩn thận là điều cần thiết đối với sức khoẻ của các em, nhưng thử hỏi có môn thể thao nào mà không có rủi ro.
Tại một cuộc tranh tài ném lao trung học ở tiểu bang New Jersey năm 2022 – nguồn NJ Advance Media
Để an toàn hơn trong môn ném lao
Tiểu bang Arizona đã cho chơi lại môn ném lao vào năm 2018 và họ cũng đã cho áp dụng một số quy định về an toàn, trong đó bao gồm việc dựng một hàng rào an ninh để giữ cho mọi người đứng cách xa đường bay của cây lao và có ít nhất 7 người lớn làm công việc bảo vệ sự an toàn trong các cuộc thi đấu cũng như trong khu vực tập luyện.
Có hơn một chục tiểu bang trong nhiều thập niên qua vẫn thường tổ chức các cuộc thi ném lao ở bậc trung học, trong đó có những tiểu bang lớn như Pennsylvania và New Jersey. Tại Oregon, được xem như trung tâm tranh tài điền kinh và cũng là nơi sinh của công ty giày thể thao Nike, các cuộc tranh tài ném lao cấp tiểu bang dành cho bậc trung học đã có từ năm 1964 dành cho nữ sinh và từ năm 1927 dành cho nam sinh.
Tuy nhiên, một tai nạn xảy ra tại một cuộc tranh tài điền kinh được tổ chức tại một trường trung học thuộc khu vực Portland năm 2016 khiến cho nhiều người bị một phen khiếp sợ.
Một học sinh trung học tên Parker Kennedy, trong khi đang tập để chuẩn bị cho cuộc thi thì không may sơ ý tự làm mình bị chấn thương với đầu nhọn của mũi lao đâm xuyên qua mí mắt và phạm vào trong não bộ. Ðiều may mắn là Kennedy sau đó đã bình phục và tiếp tục chơi và thi đấu cho Ðại học Washington.
Mặc dù Kennedy, nay đã 24 tuổi, nhìn nhận trong một cuộc phỏng vấn rằng môn ném lao có một số rủi ro nhưng không vì vậy mà các học sinh trung học không nên chơi.
Nét đẹp trong môn ném lao – nguồn sportsdietitians.com.au
Tỷ lệ thương tích giữa các môn điền kinh
Theo Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Thương tích Nặng trong Thể thao (NCCSIR), nói chung, tỷ lệ chấn thương nặng trong môn ném lao ở trung học ít hơn nhiều so với một số môn thể thao khác. Trong khoảng thời gian từ 1982 đến 2020, tỷ lệ đó là .04 trên 100,000 lực sĩ nữ và .08 cho lực sĩ nam. Ðể làm một so sánh, cầu thủ băng cầu nam và nữ (1.04, 1.09), cầu thủ bóng bầu dục nam (1.13) và cổ vũ thể thao nữ (female cheerleading – 1.58) – đều có tỷ lệ chấn thương cao hơn.
4 vụ chấn thương nặng liên quan tới ném lao tại tất cả các cấp bậc thi đấu đã được ghi nhận bởi trung tâm nghiên cứu trên kể từ năm 2013. Hai lực sĩ trung học và hai đại học bị lao đâm vào người. Hai trong số đó là lực sĩ ném lao, một là lực sĩ ném đĩa và một là lực sĩ chạy. Tất cả 4 người trên đều hoàn toàn bình phục sau một thời gian chữa trị.
Cũng trong cùng khoảng thời gian nói trên, chỉ riêng tại trung học đã có 5 vụ chấn thương nặng được ghi nhận liên quan tới môn nhảy sào (pole vaulting). Không có tử vong và cũng không thấy có chấn thương nặng nào được ghi nhận trong các môn ném tạ, ném đĩa hoặc ném búa.
Năm 2017, Hiệp hội Thể thao Trung học của tiểu bang Missouri đã cho phép chơi môn ném lao sau một thời gian thử nghiệm, trong khi tiểu bang Kansas bên cạnh thì vẫn chơi môn này từ bao lâu nay. Gần đây nhất có thêm tiểu bang South Carolina và South Dakota.
Tại Florida, các cuộc thi ném lao từng được tổ chức ở cấp tiểu bang dành cho trung học từ năm 1925 đến 1950 và sau đó ngưng lại vì bị cho là “quá nguy hiểm”. Nhờ nhiều cuộc vận động gần đây, môn ném lao lại được đưa trở lại. Nhưng cũng giống như một số tiểu bang khác, Florida đòi hỏi phải dùng cao su bịt lại cả hai đầu của cây lao vì người ta cho rằng làm như vậy thì sẽ an toàn hơn.
Tượng một lực sĩ ném lao thời Hy Lạp cổ – nguồn Pinterest
Kết luận
Trong lĩnh vực thể thao, điền kinh nói chung được định nghĩa là bao gồm các môn chạy, nhảy và ném. Các lực sĩ Hoa Kỳ thi đấu ở cấp quốc tế luôn tỏ ra chơi giỏi cả ba … ngoại trừ ném lao. Với phong trào chơi ném lao đang lên trở lại, hy vọng các lực sĩ Hoa Kỳ có cơ hội trau dồi và thăng hoa môn này, và thể hiện được tài năng của họ tại các cuộc tranh tài quốc tế trong tương lai gần, có thể là Thế vận hội 2028 tại Los Angeles.
VT
