Khoảng 1/4 số người trưởng thành ở Mỹ, bị cơn đau kéo dài trên 3 tháng, vượt quá thời gian hồi phục bình thường. Và cứ 12 người thì có 1 người chịu đau nặng đến mức phải hạn chế sinh hoạt hằng ngày.
Đau mạn tính (chronic pain) không chỉ là di chứng của chấn thương mà là một bệnh riêng, liên quan đến thay đổi trong hệ thần kinh và cả yếu tố tâm lý. Tin vui là các chuyên gia ngày nay đã hiểu rõ hơn về bệnh và có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Sau đây sẽ lần lượt đề cập đến một số loại:
NHIỀU KỲ – KỲ I
Đau cơ và khớp
Đây là loại đau thường gặp khi bạn bị chấn thương như va đập, bong gân, rách cơ hay dây chằng (ligaments). Nó chiếm phần lớn các trường hợp đau mạn tính.
Cảm giác: Thường nhức, nhói hoặc như có sức ép ở cơ, khớp, xương, gân (tendons), dây chằng và đôi khi cả nội tạng.
Nguyên nhân
Chấn thương gây rách cơ, rách dây chằng, bong gân.
Tình trạng viêm (inflammation) kéo dài sau khi vết thương đã lành.
Hao mòn theo tuổi dẫn đến bệnh như thoái hóa khớp (osteoarthritis) hay thoái hóa đĩa đệm (degenerative disc disease).
Cách giảm đau
Vận động nhẹ: Yoga, tai chi, đạp xe, bơi lội – giúp giảm đau và cải thiện tinh thần. Nếu chưa quen, có thể tập với chuyên viên vật lý trị liệu (physical therapy).
Thuốc:
– Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen giúp giảm viêm tạm thời nhưng có nguy cơ loét bao tử, chảy máu.
– Thuốc bôi ngoài da như lidocaine, capsaicin hữu ích khi đau tập trung ở một vùng.
– Một số thuốc chống trầm cảm (antidepressants) như duloxetine có thể giảm đau bằng cách tác động đến tín hiệu thần kinh.
– Nhiều người bị đau mạn tính sợ vận động, nhưng thực ra việc duy trì hoạt động đúng cách giúp giảm đau hiệu quả hơn.
Đau thần kinh
Khác với đau cơ và khớp, đau thần kinh (neuropathic pain) là do tổn thương hoặc bệnh ở hệ thần kinh.
Cảm giác: Đau nhói như dao đâm, hay cảm giác điện giật, tê rần. Người bệnh rất nhạy cảm với kích thích nhỏ như chạm nhẹ hoặc thay đổi nhiệt độ.
Nguyên nhân
Diabetic neuropathy: Tổn thương dây thần kinh do tiểu đường, thường ở chân và bàn chân.
Postherpetic neuralgia: Biến chứng sau bệnh “giời leo” (shingles).
Pinched nerve: Dây thần kinh bị chèn ép do thoát vị đĩa đệm (herniated disc) hoặc viêm khớp cột sống (spinal arthritis).
Cách giảm đau
Thuốc:
– Thuốc giảm đau thường (ibuprofen) ít hiệu quả.
– Dùng thuốc chống trầm cảm (antidepressants) như duloxetine, hoặc thuốc chống co giật (antiseizure drugs) như gabapentin để làm dịu dây thần kinh.
– Thuốc bôi ngoài da lidocaine, capsaicin giúp giảm đau tự phát (spontaneous pain).
Thiết bị: Máy kích thích thần kinh (TENS unit – sẽ đề cập sau) có thể làm giảm đau.
Liệu pháp tâm lý
– Liệu pháp hành vi nhận thức (cognitive behavioral therapy – CBT).
– Chánh niệm (mindfulness), thiền (meditation) giúp kiểm soát căng thẳng và giảm đau mạn tính.
Bạn có thể bắt đầu thiền qua ứng dụng miễn phí như Insight Timer, Mindfulness Coach hoặc tìm tài liệu từ UCLA Mindful. Ngoài ra, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến chuyên gia tâm lý trị liệu, hoặc áp dụng ACT (acceptance and commitment therapy). ACT giúp chấp nhận cơn đau, thay đổi lối sống và tập trung vào những hoạt động quan trọng.
(còn tiếp – theo Consumer’s Report)
