Cô Nguyễn Đài Thi là cựu Thanh Tra của Sở Thuế Hoa Kỳ (IRS) và cũng là cựu Thanh Tra của Bộ Ngân Khố (U.S. Treasury Inspector General). Cô có bằng IRS Enrolled Agent do Sở Thuế cấp. Với hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc cho Sở Thuế và Bộ Ngân Khố, cô Đài Thi đã từng kiểm toán (audit) thuế doanh nghiệp và cá nhân. Khi làm việc cho Bộ Tổng Thanh Tra Ngân Khố, cô cũng đã từng audit-Sở Thuế. Với kinh nghiệm đặc biệt này, chẳng những cô Đài Thi rất rành rẽ về luật thuế, mà còn hiểu tường tận về cơ cấu và nội bộ của cơ quan IRS. Cô thường xuyên chia sẻ các đề tài thuế vụ qua các đài radio và TV tại Dallas. Trẻ hân hạnh được cùng cô Đài Thi cộng tác để hướng dẫn đồng hương về luật thuế liên bang và giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Độc giả ở khắp nơi có thể gửi thư bưu điện hoặc email cho tòa soạn Trẻ, ghi chú “Mục Thuế Vụ”.
Email: bientap@trenews.net
Nhắn tin (text only) câu hỏi đến 469-328-3453
hoặc gởi thư về tòa soạn:
3202 N. Shiloh Rd., Garland, TX 75044
HỎI: Kính chào cô Đài Thi, tôi có nhà ở VN, đã bán và muốn chuyển tiền sang đây để trả nợ nhà đang ở. Tôi có phải khai thuế không? Nếu có, tôi cần phải chuẩn bị những giấy tờ gì? Và có cần nhà bank cung cấp giấy tờ gì cho tôi khi tôi khai thuế không? Và tôi có phải đóng tiền thuế không vì đây là tài sản tôi có trước khi qua Mỹ vài năm nay. Cảm ơn cô và báo Trẻ.
ĐÁP: Thưa ông, thật ra ông nên hỏi người khai thuế của ông những câu hỏi này thì có lẽ tốt hơn. Họ sẽ cho ông biết cụ thể những giấy tờ gì họ cần.
Nói chung, ông có phải khai thuế và đóng thuế hay không là còn tùy vào căn nhà đó trước đây có phải là nhà ông đã ở hay là nhà cho mướn, ở bao lâu, cho mướn bao lâu, khi bán nhà có đóng thuế ở Việt Nam không v.v. Người khai thuế của ông sẽ biết cách khai cho ông.
Mong ông thông cảm, tôi không nhận chỉ dẫn khai thuế hoặc cách chuẩn bị giấy tờ để khai thuế. Và tôi cũng không nhận hướng dẫn cách vào nghề thuế, nếu như ai có ý định đi vào nghề này.
Mục đích của Mục Thuế Vụ trên báo Trẻ là để hướng dẫn đồng hương hiểu về luật thuế liên bang để tuân thủ đúng luật, và để giải đáp các vấn đề rắc rối với Sở Thuế. Hơn nữa, khuôn khổ báo có giới hạn. Vì vậy, tôi xin dành ưu tiên trả lời các câu hỏi có liên quan đến mục đích của báo.
HỎI: Thưa cô Đài Thi, hiện giờ cha con tôi đang có một chuyện xích mích có liên quan đến thuế. Số là con trai tôi đã xin phép tôi dùng một phòng ngủ còn dư trong nhà để cho mướn ngắn hạn theo kiểu Airbnb. Thật sự là lúc đầu tôi không quan tâm lắm, vì nó cho biết “Nó tự đăng quảng cáo, tự dọn dẹp”. Nhưng Airbnb gửi mẫu thu nhập 1099-K để tên tôi.
Cũng may là căn nhà tôi đã trả xong nợ và tôi không phải trả tiền nhà hàng tháng, cho nên tôi có tiền để đóng thuế cho cái vụ thu nhập Airbnb. Tuy không phải đóng thuế nhiều lắm, nhưng tôi rất bực mình vì đã không biết trước. Tôi có tham khảo với người làm nghề chuyên môn thì họ bảo cha con gì, làm gì thì phải có hợp đồng, có giấy tờ, chứ nói miệng thì mích lòng. Xin cô cho tôi một lời khuyên.
ĐÁP: Xin thưa, hoàn cảnh của ông cũng hơi khó xử, biết nên xử theo tình hay theo lý đây?
Tôi không rõ là cậu con trai của ông cố tình hay vô tình giấu diếm ông về việc Airbnb sẽ gửi mẫu 1099-K hàng năm để khai thuế. Không biết cậu ta có kinh nghiệm về Airbnb hay không, hoặc cậu ta có đọc giấy tờ kỹ không. Nhưng chắc chắn một điều là cậu ta đã dùng tên ông để tạo một tài khoản với Airbnb, cho nên họ mới gửi 1099-K cho ông. Có thể cậu ta dùng tên ông là vì cậu tưởng rằng phải ghi tên người chủ nhà, là ông.
Thật ra Aibnb cho phép những người không phải là chủ sở hữu nhà đứng ra cho mướn phòng, với điều kiện là chủ nhà phải cho phép. Cho nên, với sự cho phép của ông, tài khoản có thể đứng tên cậu và cậu sẽ lãnh mẫu 1099-K chứ không phải ông lãnh.
Nếu xử theo tình, thì ông hãy xem như đây là một sự hiểu lầm của cậu con trai, coi như cậu vô tình làm ông bất ngờ lãnh nợ thuế mà thu nhập thì cậu giữ trọn. Nếu ông không ngại khai thuế, thì cứ giữ mọi chuyện như cũ, và xem như số tiền ông đóng thuế là tiền ông tặng cho cậu con. Nhưng nên nói cho cậu ta hiểu những gì đã xảy ra, và rằng ông sẵn lòng tặng cho con.
Còn nói theo lý thì ông nên ký giấy tờ cho phép cậu đứng ra cho mướn phòng. Hãy bảo cậu đổi tên tài khoản Airbnb qua tên cậu, và cuối năm cậu tự khai thuế. Và nếu ông muốn cậu phụ giúp tiền điện nước, thuế nhà, bảo hiểm v.v. thì ký giấy tờ chia một phần tiền cậu thu nhập được từ Airbnb. Phần cậu chia cho ông thì cậu sẽ được khấu trừ thuế, và ông sẽ phải khai thu nhập phần đó. Sòng phẳng thì tốt nhưng có lẽ là một đề tài khó nói với người thân, nhất là với cha con ruột thịt.
Hay là ông bàn với cậu con xem cậu muốn chọn cách nào. Viện cớ rằng ông đã lớn tuổi và thu nhập thấp, cho nên về lâu về dài ông sợ không tiếp tục kham nổi mãi việc đóng thuế. Biết đâu cậu sẵn lòng chọn cách có lợi cho ông nhất.
Về việc khai thuế, nếu người khai thuế của ông biết cách khai thì chưa chắc ông phải đóng thuế hoặc có thể đóng rất ít. Mong rằng số tiền thuế ít ỏi này không làm cha con ông căng thẳng nữa.
HỎI: Thưa chị Đài Thi, bạn em làm nghề sửa xe lưu động “mobile mechanic” ở California, công việc rất khấm khá, ra nghề được 7 năm là mua được xe sport rồi. Tất cả thanh toán chỉ qua Zelle, CashApp… Nhưng vừa rồi bạn em bị sở Thuế “vịn”. Họ kiểm tra thì thấy bạn em làm business nhưng không có hóa đơn, không có nhân viên, không mở công ty. Do một khách hàng bất mãn khi sửa dashboard bị nứt, gãy sao đó nên viết thư khiếu nại lên IRS. Họ cho người xuống điều tra rất kỹ, đòi từng cái bill từ tiền điện, tiền nhà và đủ thứ lụn vụn khác, kể cả receipt mua đồ online và shopping, và đòi xem tất cả danh sách giao dịch tiền trong nhà bank. Kết quả, bạn em nợ thuế 180,000 đô la cộng với tiền phạt. Em hơi lo, tại em cũng làm y như vậy, được 4 năm rồi, nhưng em sống ở Texas, tiểu bang Texas có “dễ thở” hơn Cali không chị?
ĐÁP: Chào em, Sở Thuế là chính quyền liên bang chứ không phải tiểu bang. Luật thuế liên bang áp dụng giống nhau ở tất cả mọi nơi, cho nên Texas không có “dễ thở” hơn Cali em ạ.
Những gì bạn em diễn tả về cuộc kiểm toán thuế rất đúng với sự thật ngoài đời. Hồi còn làm nghề thanh tra Sở Thuế chị cũng điều tra kỹ như vậy, và có khi kỹ hơn vậy nữa… hihi.
Nhưng có điều bạn em nói bị Sở Thuế “vịn” là do khách hàng viết thư khiếu nại lên Sở Thuế, thì chị thấy không đúng lắm. Sở Thuế không kiểm toán (audit) khi có người khiếu nại, mà họ audit vì hồ sơ thuế bị hệ thống vi tính của Sở Thuế nghi ngờ và chọn ra để audit.
Thông thường Sở Thuế audit những hồ sơ thuế có những khoản khấu trừ thuế “táo bạo”. Rồi trong quá trình audit, thanh tra moi tìm ra được những khoản tiền thu nhập đã được giấu bớt, không khai đầy đủ.
Còn như nếu bạn em không khai thuế mà vẫn bị Sở thuế audit, là vì Sở Thuế đã có một số dữ kiện nào đó về bạn em.
Chuyện làm ăn không mở công ty, không cần nhân viên. Tự mình làm một mình không sao, nhưng cần có giấy tờ sổ sách chi thu, để biết đường mà khai thuế. Cho nên, nếu em nơm nớp lo sợ bị Sở Thuế audit, thì chị khuyên điều trước tiên là nên khai thuế cho hợp tình hợp lý. Đừng nghe người ta xúi khai man, khai gian. Hậu quả nặng nề lắm, vừa bị phạt nặng vừa mất ăn mất ngủ.
NĐT
