Thuật ngữ “radio” có nguồn gốc từ tiếng Latin radius, nghĩa là “tia” hoặc “tia sáng”, dùng để mô tả cách sóng điện từ (electromagnetic waves) lan toả ra không gian giống như những chùm tia. Khi kỹ thuật truyền tin không dây ra đời, người ta ban đầu gọi nó bằng những thuật ngữ dài và mang tính kỹ thuật như “điện báo không dây” (wireless telegraphy) hay “truyền thông không dây” (wireless communication). Ở Anh, từ “wireless” đã từng rất phổ biến. Tuy nhiên, tại Hoa Kỳ, thuật ngữ “radio” – vốn là dạng rút gọn của “radio telegraphy” và “radio telephone” – nhanh chóng chiếm ưu thế vì ngắn gọn, dễ hiểu và mô tả chính xác cách thức hoạt động.
Trước khi radio xuất hiện, các hệ thống liên lạc tầm xa phụ thuộc gần như hoàn toàn vào dây dẫn. Điện báo (telegraph) truyền các xung điện (electrical pulses) mã Morse qua dây kim loại, trong khi điện thoại truyền âm thanh trực tiếp. Mong muốn gửi tín hiệu đi xa mà không cần dây dẫn đã thúc đẩy nhiều nhà khoa học nghiên cứu, mở đường cho những thí nghiệm của Heinrich Hertz, Guglielmo Marconi và Nikola Tesla vào cuối thế kỷ XIX.
Marconi sau đó biến những kiến thức này thành kỹ thuật thực tế khi chế tạo hệ thống điện báo không dây đầu tiên, có khả năng truyền mã Morse qua những khoảng cách ngày càng lớn. Đến đầu thập niên 1920, kỹ thuật radio bước sang trang mới khi truyền được giọng nói và âm nhạc, giúp radio trở thành phương tiện giải trí phổ biến trong mọi gia đình.
Heinrich Hertz trong thập niên 1880 chứng minh rằng sóng điện từ thực sự tồn tại và lan truyền trong không gian với tốc độ ánh sáng, điều mà trước đó chỉ được dự đoán bằng lý thuyết của Maxwell. Dù không đặt mục tiêu ứng dụng vào truyền thông, các thí nghiệm của ông là nền tảng của toàn bộ lãnh vực radio. Để vinh danh, đơn vị tần số “hertz” được đặt theo tên ông.
Từ “radio” không chỉ để gọi cái máy thu thanh, mà còn để chỉ cả một phương tiện truyền thông – tương tự cách chúng ta gọi “truyền hình” hay “internet”. Nó mang tính biểu tượng của sự kết nối: từ tin tức, âm nhạc, chương trình giải trí đến các thông điệp khẩn cấp trong thiên tai. Dù kỹ thuật đã phát triển mạnh mẽ, nguyên lý radio vẫn là nền tảng của radar, vệ tinh, Wi-Fi, Bluetooth và mạng di động, chứng minh ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài của nó.
