Về Nam kỳ lục tỉnh, hay nói theo kiểu ngôn ngữ thời… hiện đại là về miền Tây Nam bộ, hoặc vắn tắt là về miền Tây, điều đặc biệt thú vị là được đi chơi hay mua sắm ở “ chợ nổi”, nhưng “đi” ở đây không phải là “đi”… xe hơi, xe gắn máy, xe đạp hay thậm chí là đi bộ mà phải “đi” bằng ghe, thuyền hay tắc-ráng! Bởi chợ được tổ chức và bày bán trên ghe, thuyền ở trên sông, hay còn gọi là “chợ nổi” trên sông…*
Miền Tây có bao nhiêu chợ nổi? Có người nói: “Lục tỉnh” là 6 tỉnh, chắc có 6 chợ nổi?”, điều đó cũng… đúng, nhưng chưa thật chính xác, vì nếu kể những chợ ở rìa sông, mé sông, thì có lẽ cũng nhiều hơn. Song nếu tính về quy mô chợ nổi, và những chợ nổi… nổi tiếng và quen thuộc với du khách và những người mua bán kiểu “thương hồ” thì miền Tây có đến 8 chợ nổi, gồm: Cần Thơ có 2 chợ nổi là Cái Răng và Phong Điền, Vĩnh Long có chợ nổi Trà Ôn, Tiền Giang có chợ nổi Cái Bè, Sóc Trăng có chợ nổi Ngã Năm, Hậu Giang có chợ nổi Ngã Bảy, An Giang có chợ nổi Long Xuyên và Cà Mau có chợ nổi Cà Mau.
Có những chợ nổi, có từ lâu đời như chợ nổi Ngã Năm, chợ nổi Phụng Hiệp, chợ nổi Ngã Bảy…, có chợ là chợ đầu mối, chuyên bán những đặc sản, hoa, trái của từng tỉnh quanh vùng như chợ nổi Trà Ôn, Ngã Bảy… song hầu hết các chợ đều bán rau, trái, gạo, mắm, cá thịt, kể cả hàng hóa, thực phẩm, đồ dùng hàng ngày, kể cả đồ thủ công mỹ nghệ, thú sống v.v. Bên cạnh là những hàng cà phê, cơm, phở, hủ tiếu, cháo, mồi nhậu, không thiếu thứ gì, để mọi người tha hồ lựa chọn và thưởng thức tại chỗ, cùng… bồng bềnh theo con nước, hoặc đắm mình theo tiếng đàn ca tài tử, nghe tâm hồn, bay bay theo con gió trên sông vào buổi tối đùng đục hơi sương, hay ánh bình minh le lói, rạng dần ở phía chân trời xa…
*
Đi chợ nổi là phải xuống… bến, lên ghe thuyền và theo dòng sông mà… đến chợ, xa gần tùy theo chợ và cũng tùy theo món hàng mà mình muốn tìm mua, sỉ hay lẻ. Và nhìn trên những cây bẹo! Thời gian họp chợ có thể bắt đầu từ lúc 2, 3 giờ sáng, hay lúc ban ngày, tùy theo… cảm hứng muốn đi chợ mua sắm hay chỉ đi ngắm “chợ nổi trên sông”. Đi cho hết… 8 chợ, chỉ e không có thời gian và cách trở về địa lý, khoảng cách, thôi gần đâu đi đó, xin mời mọi người cùng ghé chợ nổi Ngã Năm, đây cũng là một chợ nổi có từ lâu đời và nổi tiếng ở Nam kỳ Lục tỉnh, chợ thuộc thị trấn Ngã Năm, huyện Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng (sau sáp nhập tháng 7/ 2025, thuộc thành phố Cần Thơ), nằm ở vị trí giao nhau của 5 con sông: Cà Mau, Vĩnh Quới, Thạnh Trị, Long Mỹ và Phụng Hiệp. Chợ hoạt động hầu như xuyên suốt cả ngày góp phần vào việc trao đổi, giao lưu hàng hóa giữa 3 tỉnh cũ là Sóc Trăng, Hậu Giang và Bạc Liêu, nơi đây người đi chợ có thể tìm thấy và mua bán các loại trái cây miệt vườn của miền Tây sông nước, nhiều loại gạo ngon nổi tiếng, cùng các loại hải sản, tôm, cá, cua, ghẹ… đặc biệt là các ghe bán cháo, hủ tiếu, bún mắm, mang hương vị, đặc sắc của người dân Triều Châu, Khmer vùng Bạc Liêu, Sóc Trăng …
Dù là ngã năm, nơi giao lưu của các con sông, nhưng đến nay, phương tiện giao thông đi lại vẫn còn nhiều hạn chế, nên chợ nổi vẫn giữ được nét đặc trưng và hồn cốt quê kiểng, thật thà của những lưu dân đi mở cõi ngày xưa, chợ mua bán theo kiểu “có sao nói vậy” không nói thách, không chê bai, dè bỉu, nhiều loại trái cây không “cân, đong” mà bán theo đơn vị “một chục”, và “một chục” thông thường là “mười hai” trái, lại được nâng lên thành “ mười bốn”, có khi là “mười sáu”, “mười tám” không chừng!
*
Những câu ca dao xưa, những câu hát lưu truyền cũ về những vùng sông nước Nam bộ như: “Cà Mau khỉ khọt trên bưng/ Dưới sông sấu lội trên rừng cọp um” hay “ U Minh, Rạch Giá, thị quá sơn trường/ Dưới sông sấu lội, trên rừng cọp đua” và “ Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Phong Điền/ Anh thương em thì cho bạc, cho tiền/ Đừng cho lúa gạo, xóm giềng họ hay”. Đã dần lui vào dĩ vãng, ngày nay, dưới sông không còn “sấu lội” mà ghe, thuyền tấp nập, “ lội qua, lội lại”, xuôi ngược với giọng hò ngân nga, trong vắt, cùng tiếng đàn, tiếng phách ca ngợi những phiên “chợ nổi” đông vui như : “Chợ Cái Răng, xứ hào hoa/ Mảng lo mua bán, ra vào Cần Thơ”, hay “ Có ai về xứ Cần Thơ/ Ghé qua chợ nổi, chở mơ về làng”. “Chở mơ”, hay bóng hình cô gái miền Tây duyên dáng, dịu dàng, đưa chèo lướt sóng, chở những bông hoa thơm hương, cây trái ngọt ngào, cùng lời mời “ Anh mua… hôn” ngọt lịm, mà khách đi thuyền ra chợ, cảm cái bềnh bồng, bềnh bồng, ngây ngất của một sáng mơi nào trên chợ nổi miền Tây …
THV
