Hàn Giang

Nữ sĩ Han Kang (한강) đã trở thành người Nam Hàn đầu tiên đoạt giải Nobel Văn Chương. Tiếng Trung viết tên bà là 韓江, phiên âm sang tiếng Việt là Hàn Giang. Bà là con gái một nhà văn nổi tiếng từng đoạt nhiều giải văn chương toàn quốc. Bà có người anh trai Han Dong-rim cũng là tiểu thuyết gia, và em trai Han Kong-in vừa là nhà văn vừa vẽ biếm hoạ. Ngoài ra bà có một cô em gái mất vài tháng sau khi ra đời và là đề tài của một quyển tiểu thuyết của mình.

Han Kang (Roberto Ricciuti)

Bố bà, ông Han Seung-Won (sn 1939), là một văn sĩ đến từ huyện Jangheung, nằm ở vùng bờ biển phía Nam của Nam Hàn. Đây cũng là nơi Hàn Giang chào đời năm 1970. Các tác phẩm của Seung-Won thường xoay quanh những con người ở vùng đất khốn khó này, phải vật lộn hằng ngày không chỉ với cuộc mưu sinh mà còn phải đối phó với định mệnh và số phần. Trong truyện của mình, ông hay dùng phương ngữ vùng Jangheung, tạo nên một phong cách đậm chất địa phương.

Hai bố con sau khi Hàn Giang thắng giải Yi Sang Literary Award năm 2005 (Moonji Publishing)

Một trong những quyển truyện thành công nhất của ông, “Wanderer on the Shore” (해변의 길손) mô tả hành trình của nhân vật chính qua những thập niên Hàn Quốc nằm dưới sự cai trị của Nhật, trải sang giai đoạn độc lập dẫn đến chiến tranh Nam-Bắc, và kết thúc bằng cuộc nổi dậy tại Gwangju năm 1980 do giới sinh viên cầm đầu, chống lại chế độ độc tài quân phiệt dưới quyền Chun Doo-Hwan khiến cho hơn 200 người thiệt mạng và nhiều ngàn người bị thương tích hoặc mất tích.)

Cuộc xuống đường của sinh viên Nam Hàn tại quảng trường Gwangju (AFP

Năm Hàn Giang lên 9, cha cô từ chức giáo sư đại học tại Seoul, dời gia đình về Gwangju để làm văn sĩ chuyên nghiệp chỉ vài tháng trước khi cuộc nổi dậy xảy ra. 3 năm sau, Hàn Giang tình cờ tìm được trong nhà một tập tài liệu và hình ảnh của cuộc thảm sát ấy. Nó đã gây ấn tượng sâu đến tâm hồn và nhãn quan của một cô gái 12 tuổi đang chập chững bước vào thế giới văn chương chữ nghĩa. Thêm vào đó, bản thân Hàn Giang cũng lớn lên trong túng thiếu khó khăn vì hoàn cảnh tài chánh của gia đình rất là eo hẹp sau khi bố cô thôi việc giảng sư.

Sinh viên Nam Hàn bị bắt sau cuộc nổi dậy đẫm máu. (Bettman/Getty)

Hàn Giang tốt nghiệp đại học Yonsei năm 1993 với bằng Cử nhân Văn Chương Hàn Quốc. Trong cùng năm đó, cô có 4 bài thơ được chọn đăng trong số mùa Đông của tờ “Văn Chương và Xã Hội” – Literature and Society. Có thể gọi đấy là khởi điểm cho sự nghiệp văn học của Hàn Giang. Mùa Thu 1998 cô được ghi danh vào chương trình International Writing Program danh giá tại đại học University of Iowa, và trở thành người thứ ba đến từ lò luyện văn sĩ này đoạt giải Nobel — sau Orhan Pamuk (1985) và Mo Yan (2004).

Hàn Giang với chồng, Hong Yong-Hee (trái) và bố mẹ (phải) năm 2005. (Yonhap News)

Năm 2007, quyển tiểu thuyết mang tên “Người Ăn Chay” (The Vegetarian) của Hàn Giang được dịch sang tiếng Anh. Cô kể rằng ý tưởng cho truyện đến từ một câu thơ của thi sĩ hiện đại Yi Sang: “Tôi tin con người là thực vật.” Hàn Giang nói đối với cô câu thơ ấy ẩn chứa một triết lý sống mang tính cách phòng thủ trong một xã hội đầy bạo lực dưới sự cai trị của thực dân Nhật. Năm 2016 quyển này đã đoạt giải International Booker Prize mặc dù bản dịch của Deborah Smith bị chỉ trích khá nhiều vì văn phong không giống bản gốc, mà bản thân dịch giả cũng không rành cho lắm về ngôn ngữ và văn hoá Hàn.

Một tiệm sách ở Seoul (Jessica Gow/AP)

Hầu hết các tác phẩm của Hàn Giang -từ tiểu thuyết cho đến thơ văn hay truyện ngắn, đều mang tính chất chính trị. Bởi thế nên khi được tin mình thắng giải Nobel, Hàn Giang đã khuyên bố mình không nên tổ chức ăn mừng vì cho đó là một hành động “vô trách nhiệm.” Ông Seung-Won nói đối với ông Hàn Giang không chỉ là một văn sĩ Hàn Quốc mà là của cả thế giới khi cô bộc lộ với ông rằng, “Trong lúc chiến tranh ngày càng gia tăng, người chết càng nhiều, ta nào có thể tổ chức họp báo hay ăn mừng giải Nobel?”

Một sinh viên kỹ sư Nam Hàn tìm mua sách của Hàn Giang (Charlie Miller/CNN)

Uỷ ban Văn Chương của giải Nobel biện giải lý do Hàn Giang được chọn: “vì chất thơ mãnh liệt… Trong các tác phẩm của mình, Hàn Giang đã đối mặt với bao tổn thương lịch sử cùng những quy tắc vô hình. Trong mỗi tác phẩm cô đều mô tả sự mong manh của cuộc sống con người. Cô có một nhận thức độc đáo về mối liên hệ giữa thể xác và tâm hồn, sự sống và cái chết. Đồng thời, qua phong thái thi ca và thử nghiệm của mình, cô đã trở thành một nhà đổi mới trong văn xuôi đương đại.”