Càng già càng dẻo càng dai

Giải Open Championship — còn được gọi là British Open, thứ 150 vừa kết thúc. Tuy đây là giải golf lớn và lâu đời nhất trên thế giới, nhưng nó vẫn chưa phải là giải thể thao xưa nhất còn tồn tại. Sau đây là 10 giải thể thao cổ nhất theo thứ tự ngược thời gian.

10. Stanley Cup, 1893

Stanley Cup là giải thể thao xưa nhất Bắc Mỹ, thuộc môn hockey và bắt nguồn ở Canada. Giải lấy tên Lord Stanley, Thống chế Canada năm 1892. Ông Stanley vì quá mê hockey nên đã đặt ra chiếc cúp này để trao cho đội banh tài tử (amateur) giỏi nhất nước sau các trận thi đấu của hiệp hội hockey quốc gia mang tên National Hockey League.

Chiếc cúp này đặc biệt hơn những chiếc cúp khác ở chỗ nó không có bản sao. Ðội vô địch sẽ được giữ chiếc cúp nguyên thuỷ trong vòng một năm, xong phải trả lại cho hiệp hội để trao cho đội vô địch năm kế tiếp.

9. Ashes Urn, 1882

Urn là hũ đựng tro cốt. Ashes là tro. Tuy nhiên tro trong cái hũ này không phải của người chết mà là của một cái khăng (bail) trong trò chơi cricket. Như nhiều môn thể thao trong danh sách này, cricket xuất phát từ Anh và rất phổ biến tại những xứ thuộc địa như Ấn Ðộ, Pakistan, New Zealand v.v.

Ashes Urn là giải cricket xưa nhất ở Úc, nhưng chiếc bình bằng đất nung nổi tiếng này không được trao cho đội vô địch vì nó đã quá cũ và rất dễ vỡ. Thay vào đó, năm 1998 người ta chế ra một chiếc cúp hình dạng giống như cái hũ tro và đặt tên cho nó là Waterford Crystal Trophy. Còn chiếc bình đất nguyên thuỷ thì được chưng trong bảo tàng viện Museum of Lord’s bên Anh quốc. Từ đó đến nay nó chỉ được chu du sang Úc có 2 lần.

8. Calcutta Cup, 1879

Ðây là chiếc cúp của môn banh bầu dục nguyên gốc, còn được gọi là “rugby football” hay rugby. Hàng năm nó được trao cho đội vô địch rugby giữa Anh-quốc và Tô-Cách-Lan trong giải banh mang tên Six Nations Championship.

Năm 1872, môn rugby ra mắt tại Ấn Ðộ với một câu lạc bộ mang tên Calcutta Rugby Football Club. Nhưng sau khi các sĩ quan đóng quân tại đây trở về mẫu quốc, một số những người còn ở lại đã gom một mớ tiền bằng bạc của họ, nấu cho chảy ra để đúc chiếc cúp này hòng khuyến khích và phát triển môn rugby ở Ấn.

7. Wimbledon, 1877

Ðây là giải quần vợt lâu đời nhất và danh giá nhất trên thế giới, chơi vào khoảng tháng Sáu ở Anh. Nó là một trong bốn giải lớn của tennis, gọi là Grand Slam. Ba giải kia là US Open, French Open và Australian Open. Chiếc cúp nguyên thuỷ, tên là Challenge Cup, được giữ tại câu lạc bộ All England Lawn Tennis.

Hàng năm, nhà vô địch  được trao tặng một bản sao  lớn bằng ba phần tư chiếc cúp gốc.  Ðặc biệt trên đầu cái cúp này lại có hình một trái khóm (dứa). Truyền thuyết cho rằng thời xưa bên Anh không trồng được khóm nên nó là biểu tượng cho cái gì rất hiếm quý.

Vô địch nữ đơn được tặng một chiếc dĩa bạc tên là Venus Rosewater Dish.

6. Scottish Cup Trophy, 1874

Ðược xem là chiếc cúp xưa nhất của môn thể thao mà thời đó được gọi là “association football”, viết tắt là “assoc.” và đọc tắt là soccer. Phải gọi vậy để phân biệt với “rugby football” hay rugby. Ngày nay chỉ còn người Mỹ gọi đá banh là soccer, còn lại cả thế giới đều gọi là football (hay futbol) cho nó gọn.

Cúp này đã được Guinness công nhận là cúp đá banh cổ đại nhất vẫn còn lưu hành, và được trao cho đội vô địch của hiệp hội bóng tròn Scotland. Tất nhiên đó chỉ là bản sao, còn chiếc cúp thiệt hiện đang nằm trong viện bảo tàng Scottish Football Museum ở Glasgow.

5. Claret Jug, 1873

Claret Jug cũng đến từ Scotland, quê hương của môn golf. Claret là một loại rượu đỏ. Jug là cái hũ rượu. Chữ cúp trong tiếng Việt đến từ chữ “cup” nghĩa là cái ly, bởi thời xa xưa các tay tướng tá khi thắng trận thường được thưởng một cái ly thiệt to đổ đầy rượu.

Giải golf Open Championship đầu tiên diễn ra trên sân St Andrews ở Scotland năm 1873. St Andrews còn được gọi là “Home of golf”. Nhà vô địch được ban tặng danh hiệu “Champion golfer of the year” cùng với một bản sao của chiếc cúp Claret Jug để giữ luôn, trên đó có khắc tên tất cả những nhà vô địch từ trước tới giờ.

Hôm tuần rồi Tiger Woods cũng có chơi trong giải Open Championship thứ 150 tại đây. Tuy bị loại sau hai ngày đầu, nhưng nhà quán quân 3 lần của giải đã được khán giả cổ võ hết sức nhiệt tình khi anh bước lên lỗ thứ 18 huyền thoại, có lẽ là lần cuối cùng trong sự nghiệp huy hoàng của mình. Quá xúc động, Tiger đã không ngăn được nước mắt.

4. America’s Cup, 1851

Tuy tên gọi là vậy, nhưng giải đua thuyền này xuất xứ bên Anh và là giải thể thao đa quốc gia lâu đời nhất vẫn còn hoạt động. Số là vào năm 1851, một nhóm đại gia ở New York đã mang một chiếc thuyền tên “America” sang Anh để tham dự cuộc đua vòng quanh đảo Isle of Wight. Chiến thắng bất ngờ của họ đã mang chiếc cúp ấy về cho một nước Mỹ non trẻ, và phải cả trăm năm sau New York mới bị mất chiếc cúp này vào tay một nước khác.

Ngày nay America’s Cup đã trở thành giải đua thuyền lớn nhất hành tinh, quy tụ các đội đua thuyền hàng đầu trên thế giới cũng như các nhà thiết kế thuyền đua tài năng nhất. Chiếc cúp tuyệt đẹp này còn được tặng cho biệt hiệu “The Auld Mug.”

3. Royal Musselburgh Old Club Cup, 1774

Ra đời trước cả nước Mỹ, chiếc cúp này được cho là giải golf cổ xưa nhất vẫn còn được chơi, mặc dù nó chỉ là một giải nhỏ so với Open Championship đã nói ở trên. Gọi là nhỏ nhưng thật ra nó vẫn có nhiều người tham dự.

Năm 1925, sau 150 năm hoạt động, giải phải di cư từ sân Royal Musselburgh Old Course sang sân Prestongrange House lớn hơn, nhưng vẫn giữ cái tên nguyên thuỷ của mình.

2. Scorton Silver Arrow, 1673

Bắt nguồn từ tỉnh Yorkshire bên Anh (lại Anh quốc!) đây là giải bắn cung xưa nhất vẫn còn tồn tại. Thời bấy giờ môn bắn cung rất thịnh hành nên giải được rất nhiều cung sĩ tham gia, đa số thuộc thành phần binh lính hay sĩ quan.

Người đầu tiên bắn trúng đích màu đen được ban danh hiệu “Captain of the Arrow”; người đầu tiên trúng đích màu đỏ được gọi là “Lieutenant of the Arrow.” Cả hai được trao tặng một mũi tên bằng bạc, bản sao của chiếc mũi tên Silver Arrow nguyên thuỷ hiện được trưng bày trong viện bảo tàng vũ khí ở thành phố Leeds.

1. Carlisle Bells, 1599

Ðọc đến đây có lẽ nhiều độc giả sẽ đoán được xuất xứ của giải này dù có thể chưa biết nó là giải gì và thuộc môn thể thao nào. Ðây là một giải đua ngựa ở bên… Anh! Bells đây không phải là chuông theo nghĩa ta thường dùng, mà là những chiếc lục lạc đeo trên cổ ngựa.

Có hai chiếc lục lạc. Chiếc thứ nhất, lớn hơn, được trao tặng năm 1559 bởi một nữ mạnh thường quân tên Lady Dacre. Năm 1599, một chiếc lục lạc nhỏ hơn được trao tặng bởi ông Henry Baines, thị trưởng Carlisle, cho chú ngựa về nhất trong các cuộc đua diễn ra mỗi năm 4 lần.

Theo thời gian, hai chiếc chuông này đã bị thất lạc. Mãi đến cuối thế kỷ 19 người ta mới tìm thấy lại chúng trong một chiếc hộp trong kho của thành phố. Chúng hiện đang được lưu giữ tại bảo tàng viện Carlisle Guildhall Museum. Sau hơn bốn trăm năm, giải Carlisle Bells vẫn còn đua đều đều, trừ năm 2020 bị gián đoạn bởi Covid.

IB