Khách du lịch Tây ba lô thích thú khám phá các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử Việt Nam nên thuê xe máy tự đi. Đáp ứng nhu cầu của khách hơn 30 năm trước, đội ngũ xe ôm chuyên nghiệp phục vụ Tây ba lô ra đời. Nhiều nhất là ở Đà Lạt, Hội An, Đà Nẵng… Bao hết từ A đến Z với giá phải chăng, hướng dẫn tận tình, những Easy Rider (tạm gọi là hướng dẫn viên du lịch bằng xe mô tô) đã gây ấn tượng tốt với khách.
Không hẹn mà gặp
Một thời khách Tây… phát hoảng
Khoảng đầu thập niên 1990, khách du lịch đến với phố cổ Hội An khá nhiều. Một vài nơi cho Tây ba lô thuê xe máy, hầu hết là xe Minsk, DH 88, thích hợp với đường nhiều ổ gà, lầy lội khó đi. Hai tuyến đường phổ biến là từ Hội An ra Đà Nẵng (thăm danh lam thắng cảnh Ngũ Hành Sơn) và ngược lại; từ Hội An vào Khu Thánh địa Mỹ Sơn (nay là Khu Đền tháp Mỹ Sơn). Giá 2 đô la/ngày cho thuê xe đi hai chiều Đà Nẵng-Hội An và giá 4 đến 6 đôla/ngày cho thuê xe đi hai chiều Hội An – Khu Thánh địa Mỹ Sơn. Thời ấy xe cũ nên hỏng hóc dọc đường là thường xuyên. Một số người giữ xe bãi ở Mỹ Sơn (huyện Duy Xuyên, Quảng Nam), thợ sửa xe, chạy xe máy ôm “liên minh ma quỷ” để “làm thịt” xe như tráo đổi, phá hỏng một vài bộ phận của xe. Khách Tây lấy xe ở bãi ra…đạp hoài không nổ! Dắt vào quán sửa xe, thợ “phát hiện”…bu-gi hỏng! Thế là khách “yes”, đồng ý thay bu-gi mới 5 đô la! Một lỗ thủng sẽ được thợ…hóa phép ra 2 hoặc 3 lỗ rồi bảo khách thay ruột mới đi cho an toàn! “Ô kê” ngay thôi! Khách sẽ mang cái bu-gi hỏng, cái ruột xe thủng kèm cái biên nhận viết tay để chủ xe thanh toán lại! Một số chủ cho thuê xe ở Hội An dạo ấy từng khóc thét khi bị… quân ta đánh quân mình!
Trường hợp khách Tây nào đi tắt mà không mua vé vào Khu Thánh địa thì dứt khoát xe mô tô gửi ở bãi sẽ…biết tay tau! Đi tắt nên không mua vé hạng 60,000 đồng (trong đó có tiền phí cho xe máy ôm từ ngoài đưa vào) mà mua vé hạng 20,000 đồng. Cái này do chủ cho thuê xe “chỉ đường cho hươu chạy” đây nên phải…bị phạt. Phạt bằng cách phá hỏng vài bộ phận của xe, thậm chí đổi cả bình điện cho kinh hồn! Khách Tây chỉ mất thời gian chứ không mất tiền. Người cho thuê xe sẽ phải trả tiền. Thế mới đau! Đường sá thì ổ gà, ổ trâu đầy, mưa lầy lội, nắng bụi mù tưởng đã đủ ớn rồi. Nhưng bị người xấu hành mới… ớn đủ! Lâu dần khách Tây thuê xe mới…ngộ ra nên đâm hoảng! Thà tìm người chở cho khỏe dù tốn thêm tiền vẫn còn hơn.
Nhờ Easy Rider lưu lại những kỷ niệm
Đội ngũ Easy Rider có mặt
Từ năm 1995, khách Tây vào Việt Nam đông dần. Xe máy ôm ở Đà Nẵng xuất hiện ngày càng nhiều. Xe cũ như Honda 50, Cúp 70 hoặc xe Honda đèn vuông, “kim vàng giọt lệ” rồi Citi, Dream Thái (cũ), Minsk… đua nhau ra đường chở khách ta lẫn khách Tây. Chở khách Tây từ sân bay hoặc ga tàu lửa về khách sạn. Có khi đón chở từ khách sạn đi ăn nhà hàng, vào hộp đêm. Ông Lê Tiến (sinh năm 1956) ở phường Chính Gián kể: “Dạo ấy mình chạy chiếc Honda cà tàng thôi. Khách muốn đi vào Hội An, ra Huế mình đều nhận chở. Giá phải chăng chứ không có việc hét giá trên trời. Lúc ấy chưa có nhiều taxi. Đi tới đâu học hỏi tới đó về phong tục tập quán địa phương. Dần dần dành tiền mua xe 100 phân khối (loại xe đời cũ) để chạy xa cho khỏe”. Thế là ông Tiến “nâng đời” xe và luôn thể “nâng cấp” mình lên cho phù hợp… với tình hình, giai đoạn phát triển mới! Đáp ứng nhu cầu của khách Tây du lịch khi đến Việt Nam.
Từ chở khách Tây vào Hội An, ra Huế, Quảng Trị, ông Tiến mở rộng địa bàn lên Tây Nguyên và ra nhiều tỉnh phía Bắc… Lên chương trình tour, tư vấn khách, giá cả thống nhất là lên đường. “Mình có bạn nhiều ở Đà Lạt. Trên đó đã có tổ chức một số nhóm chuyên chạy xe ôm chở khách Tây du lịch khám phá. Mình học hỏi họ rồi tự thiết kế website cho mình (http://www.easyriderdanang.com), trả lời khách qua email bằng tiếng Anh. Easy Rider Đà Nẵng riêng lẻ không theo nhóm hoặc Câu lạc bộ như ở Đà Lạt, Hội An… Từ chỗ miệt mài lao động kiếm sống dần dần thành niềm đam mê du lịch khám phá.
Ông Tiến tự học hỏi qua thực tế những lần đưa khách Tây đi đó đi đây, qua sách vở viết về những địa danh nổi tiếng trong nước. Vốn tiếng Anh của ông ngày mỗi khá hơn. Nhiều khách du lịch được hướng dẫn, gần gũi có ấn tượng tốt về ông. Họ về nước truyền miệng cho bạn bè, người thân và giới thiệu tên ông cả trên sách hướng dẫn du lịch về Việt Nam! Ngoài số khách đặt chỗ trên website, nhiều khách Tây đến Hội An, Đà Nẵng cũng có người tìm đến ông. Đoàn 2 hoặc 3 người, đoàn 8 hoặc 9 người đặt tour được ông lên lộ trình chi tiết. Nhất là giá cả phù hợp. Một khách Tây thì ông chở. Nếu 2 hoặc 3 khách thì ông gọi thêm bạn.
Khách đoàn muốn tự lái xe (phải có bằng lái quốc tế) ông thuê thêm mô tô. Mình dẫn đường. Tour ngắn ngày từ Đà Nẵng đến Nha Trang, Đà Lạt hoặc dài ngày đến Buôn Ma Thuột, Sài Gòn, các tỉnh miền Tây Nam Bộ, Tây Bắc… khách luôn hài lòng. Ông Tiến kể: “Theo tôi, người chở khách cần phải có đức tính trung thực, nhiệt tình với khách. Và thêm nữa là nói, nghe, hiểu được tiếng Anh. Phục vụ khách đừng có lười biếng, như bỏ qua những chỗ cần dừng lại để nhanh quay về. Chương trình mình đưa ra là không nên bỏ sót. Thậm chí cho thăm thú thêm. Ví dụ lên Khu Đền tháp Mỹ Sơn, tiện đường thì mình chở vô một vài vùng quê huyện Duy Xuyên, Đại Lộc, Quảng Nam. Đến vài làng nghề làm chổi, tráng bánh, mình tận tình giải thích và luôn thể giúp họ thể nghiệm…
Lên Tây Nguyên mình đưa khách đến vài làng người đồng bào dân tộc thiểu số xem, nghe đánh cồng chiêng, múa hát… Giới thiệu với họ về văn hóa truyền thống ở đây. Mình chiêu đãi họ ngoài chương trình. Thấy mình nhiệt tình, khách sẽ giới thiệu với bạn bè. Mình phục vụ tốt cho họ thì họ đối xử tốt với mình. Họ không ngần ngại thưởng thêm tiền hoặc tặng quà”.
Ngoài sự trung thực, nhiệt tình phục vụ này nọ, Easy Rider phải biết giải quyết tình huống như xe thủng ruột phải thay. Thường thì ai cũng mang theo đồ nghề để đề phòng gặp sự việc bất ngờ trên đường. Mười, mười lăm năm trở lại đây xe mô tô ít hỏng hóc vì luôn được bảo trì, thay mới phụ tùng cũng như xe hầu hết là xe mới chính hãng Yamaha, Honda… Người lái tự tin, khách cũng yên tâm trên dặm đường dài…
Những khoảnh khắc khách cần lưu giữ
Bảo đảm an toàn đặt lên hàng đầu
Một Easy Rider kể mình từng bị một du khách Úc hủy tour giữa chừng vì xe gặp trục trặc dọc đường. Do xe cũ mua lại chưa kịp tân trang. Lúc ấy chưa có đường H.C.M. Thay vì tour 5 ngày lên Buôn Ma Thuột nhưng chỉ đi mới 2 ngày. Tới Quy Nhơn, anh ta xuống xe, đón xe khách về lại Đà Nẵng. Đã chơi là chơi cho tới luôn như anh H., một Easy Rider ở Huế. Anh bán lại xe cũ, mua xe mới 150 phân khối trả góp. Đi đường xa thấy yên tâm hơn. Xe mới không lo nó “nhức đầu sổ mũi”. Như ông Tiến đầu tư dần dần 3 chiếc mô tô phân khối lớn, hàng chính hãng Honda, Yamaha. “Đặt lên Buôn Ma Thuột 5 ngày, một tour ba khách, thì mình giao xe đồng thời đi theo hướng dẫn. Chẳng hạn từ Đà Nẵng vô Quảng Ngãi nghỉ lại đêm, vào Quy Nhơn lên Gia Lai rồi qua Buôn Ma Thuột”, ông cho biết. Lúc bấy giờ, “trực chiến” ở ga Đà Nẵng đón khách Tây có khoảng 10 Easy Rider, còn chừng dưới chục người ở rải rác. Nơi thì khách sạn, chỗ sân bay hoặc “đón lõng” ở các quán ăn, nhà hàng, quán cà phê dọc đường Bạch Đằng, Trần Phú rồi chủ động mời tour.
Ông Trần Đình Nam (sinh năm 1957) ở đường Hùng Vương kể, mình chơi “hai súng”, một xe Honda Tàu, một xe xích lô. Tây đi gần thì dùng xích lô. Tây đi xa thì chuyển sang xe Honda Tàu. Thấy dễ ăn, đầu năm 2010, ông mua lại chiếc mô tô 21 triệu đồng, chạy chở khách Tây đến năm 2019 thì nghỉ. “Xe em liên tục tu bổ vì là xe cũ mà anh. Được cái là nó rất “hiền”, hiếm khi hỏng hóc dọc đường hay va chạm, do mình chạy cẩn thận. Anh biết đó, đèo Lò Xo, đèo Vi Ô Lắc, Mang Yang khá là nguy hiểm. Nên chi chở khách Tây phải đặt bảo đảm an toàn lên hàng đầu”. Ông kể mình học hỏi được rất nhiều kinh nghiệm chở khách Tây ở…sư phụ Lê Tiến. Đi đến đâu giải thích về những cái hay, lạ ở đó cho khách biết. Đi đường mà khách bảo muốn chụp ảnh thì phải dừng. Có nhiều cô gái Tây yêu cầu được tắm suối, tắm thác. Có người rất tự nhiên “tắm tiên” luôn. Họ quay lưng về phía mình, thay áo quần bikini rất tỉnh. Lại còn làm dáng nhờ chụp ảnh nữa. Ông kể với tôi một vài kỷ niệm. Một lần, trả khách tại Nha Trang sau 5 ngày ròng rã. Thay vì gửi xe bằng đường tàu lửa về Đà Nẵng, phải mất đến 3 ngày, ông quyết định chạy xe một mình từ 4 giờ 30 phút sáng. Mệt nghỉ, đói ăn, khát uống. Đêm, bám theo xe tốc hành mà chạy. Ông về đến Đà Nẵng lúc 5 giờ 20 phút sáng hôm sau. Nghỉ ngơi nửa ngày, ông được bạn có tour đưa hai khách ra Quảng Trị! Ông tiếp tục lên đường.
Lần khác, ông chở cô gái 23 tuổi, người Hòa Lan, đi Buôn Ma Thuột. Đã đặt khách sạn tại Phước Sơn, Quảng Nam rồi. Nhưng 22 giờ mới đến nơi. Do mất thời gian dừng lại chụp ảnh và vào làng người dân tộc thiểu số thăm chơi. Chủ khách sạn mong ông thông cảm, chỉ còn một phòng 2 giường đơn. Trước tình thế này ông trao đổi lại với cô gái. Cô ta nói không ngại. May quá, mọi việc êm xuôi. Đi cả ngày đường, mệt chết luôn trông đặt được lưng xuống giường. Chắc là phần ai nấy ngáy! Sáng ra, cô gái ấy còn đãi ông ăn sáng và cà phê không phải phần ai nấy trả. Chuyện gần gũi, thân mật với khách Tây trên đường dài suốt mấy ngày là điều bình thường. Có khi nảy sinh tình cảm lâm ly. Nhưng cũng có khi bất bình thường như những cuộc “hôn nhân ngoài giá thú”, những “mối tình xuyên biên giới” xảy ra. Có Easy Rider…kéo va li theo khách ra nước ngoài định cư luôn là có thật!
Ông Nam cho tôi xem cuốn sổ ghi chép tên khách, quốc tịch, địa chỉ, số điện thoại và một số ảnh chụp với khách trên đường…Nói về thu nhập, ông cho biết: “ Nếu ngày 60 đô (khoảng hơn 1,200,000 đồng, trước năm 2015), chi phí xăng nhớt, ăn uống còn bỏ túi được 800,000 đồng. Gặp mùa ít khách thì 55 đô la/ngày cũng “Yes!”. Đôi khi trúng gặp khách sộp giá 70 đô/ ngày thì còn dư hơn 1 triệu đồng. Khách Úc, Đức, Đan Mạch, Thụy Sĩ hay bao mình ăn uống dù trong hợp đồng đã thỏa thuận là phần ai nấy trả. Rất nhiều khách Tây họ thiệt thà. Mình cũng tận tâm phục vụ nên chia tay họ thường boa thêm”.
Những thế hệ Easy Rider còn rong ruổi trên đường
Lực bất tòng tâm
Số kỳ cựu, lớn tuổi nghỉ dần hết như ông Quang (70 tuổi) ở đường Ông Ích Khiêm, anh Chiến (69 tuổi), anh Nam (68 tuổi) chuyển sang đạp xích lô du lịch… Đam mê đi đó đi đây nên rảnh chân là khó chịu. Có người còn đeo đuổi nghề, chạy những tuyến đường gần, ngắn ngày kiếm sống. Ở Đà Nẵng còn đâu 5 hay 6 Easy Rider gì đó.
Hiện nay giá chở khách Tây một ngày thường từ 65 đô la đến 75 đô la. Tiền vé thăm thú, tiền phòng Easy Rider lo, còn ăn uống thì “cưa đôi”, phần ai nấy trả. Chi phí xong Easy Rider còn 1,000,000 đồng hoặc hơn 1,300,000 đồng. Trước đây từ 60 đô la đến 70 đô la là giá tốt.
Nay nhiều người trẻ, tốt nghiệp đại học, giỏi tiếng Anh, Pháp ra trường chưa có việc làm. Họ xông ra chở Tây bắt loạn, phá giá tùm lum. Họ đón khách ở bến xe, nhà ga, đưa giá thấp. Phần khác là nhiều công ty du lịch có dịch vụ chở khách Tây mở ra nhiều. “Ở phía Bắc, công ty mở nhiều, mình liên lạc cung cấp tay lái chuyên nghiệp phục vụ khách Tây hoặc mình giới thiệu khách, hợp đồng giao hết cho ngoài ấy chở”, ông Tiến chia sẻ thêm.
Bạn Ngô Xuân Nhật (sinh năm 1992), có 10 năm kinh nghiệm chở khách Tây đi phượt, ra vô Huế, Đà Nẵng cả Huế – Sài Gòn thường xuyên, cho biết: “Ở Huế hiện nay có khoảng 200 Easy Rider. Có người 73 tuổi vẫn còn chạy xe. Nhưng nhận chạy những tour gần thôi, như Huế – Hội An, Huế – Quảng Bình trong khi có người mới 60 tuổi đã… giã từ đường đua”.
Chạy mô tô đường xa cần sức khỏe, sự nhanh nhạy, tỉnh táo trong phản ứng nhằm phòng ngừa tai nạn. Chỉ một chớp mắt bất cẩn thì hậu quả khó lường. Không chỉ tính mạng của mình mà cả của khách phải luôn được coi trọng. Theo thời gian, cả hành trình trên những quãng đường dài trải qua, sức lực của nhiều Easy Rider bị bào mòn. Có nhớ nghề cũng đành thúc thủ!
LKD
(Ảnh do nhân vật cung cấp)
