Bản tin của Reuters
“Jerusalem. Ngày 7-10-2023, là ngày lễ Simchat Torah của dân Do Thái (ngày lễ ăn mừng của người Do Thái đánh dấu sự kết thúc chu kỳ hàng năm các bài đọc Kinh Thánh Torah công cộng, và sự khởi đầu của một chu kỳ mới). Một cuộc tấn công lớn, bất ngờ của Hamas vào phía Nam Do Thái. Nhóm này đã phóng hàng nghìn hỏa tiễn tự chế vào nhiều thành phố và thị trấn nằm sâu trong lãnh thổ Do Thái, trước khi hàng trăm tay súng vượt biên giới chiếm hàng chục điểm định cư của người Do Thái giáp ranh dải Gaza.
Ngày đen tối của Do Thái (Israel)
Vào lúc tin tức từ mặt trận Ukraina, Nga giảm trên các mặt báo, thì cuộc tấn công của lực lượng Hamas đã làm rung rinh thế giới, Do Thái hứng chịu một trong những cuộc tấn công dữ dội nhất gần đây của Hamas, dẫn đến việc họ chính thức tuyên chiến “Chơi xả láng với Hamas”.
Hamas là một nhóm được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau, như đảng chính trị cầm quyền ở Dải Gaza, họ còn được coi là “Nhóm chiến binh Hồi giáo”, theo Mỹ, Anh, và Liên minh Châu Âu, đây là một tổ chức khủng bố. Hamas từ lâu đã chống lại quyền tồn tại của nước Do Thái được thành lập sau Thế chiến II.
Cuộc tấn công mới đây của Hamas đi kèm với một tuyên bố nói rõ rằng, họ muốn nhìn thấy Do Thái bị xóa sổ và thay vào đó là việc thành lập một nhà nước Hồi giáo-Palestine. Hamas được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Iran, Syria, Hezbollah và Nhóm Thánh chiến Hồi giáo.
Vậy… Chính xác thì Hamas là tuồng gì? là ai?
Hamas được dựng lên bởi một người tị nạn ở Gaza, bị Do Thái bắt và tha sau đó
Tất cả chuyện lộn xộn này đã bắt đầu như thế nào?
Điều trước tiên, «Hamas» thực sự là từ viết tắt của «Harakat Al-Muqawama Al-Islamiya», có nghĩa là Phong trào Kháng Chiến Hồi giáo. «Hamas» trong tiếng Ả Rập có nghĩa là «lòng nhiệt thành» và điều thú vị là trong tiếng Do Thái cũng có một từ phát âm tương tự nhưng lại có nghĩa là “bạo lực”. Nhóm khủng bố được xác định bởi niềm tin, rằng Israel không có quyền tồn tại, và thay vào đó, họ tin rằng khu vực phải là lãnh thổ Hồi giáo. Sự căm ghét này rất sâu sắc và kéo dài.
Hamas được thành lập vào năm 1987 dưới sự hướng dẫn của Sheikh Ahmed Yassin, một cựu lãnh đạo của Tổ chức Anh Em Hồi giáo. Yassin sinh ra ở một thành phố mà cuối cùng đã bị sáp nhập vào vùng đất ngày nay là Israel, gia nhập tổ chức Anh Em Hồi giáo ở Ai Cập và cuối cùng đến Gaza khi Ai Cập đàn áp tổ chức này. Ông đổi tên thành Hamas và nhanh chóng ra đời một bài ca ngợi sự “Tử vì đạo” của những kẻ đánh bom liều chết cùng các chiến binh thánh chiến khác.
Năm 1989, Yassin đã bị Do Thái bắt giữ và kết án ông ta tù chung thân. Yassin bị giam cho đến năm 1997, khi ông ta được trao đổi với hai nhân viên tình báo Israel. Yassin sống sót sau nhiều vụ ám sát và bị giết trong một cuộc tấn công bằng tên lửa của Israel năm 2004.
Vào năm 2006, Hamas đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lập pháp của người Palestine sau khi Israel rút quân khỏi Gaza. Nhưng phe đối lập Fatah từ chối công nhận kết quả cuộc bầu cử, khiến giao tranh vũ trang giữa hai nhóm người Palestine nổ ra. Tới năm 2007, Hamas lật đổ Chính quyền Palestine do Tổng Thống Fatah lãnh đạo và giành quyền kiểm soát toàn bộ Dải Gaza, và Bờ Tây vẫn do Tổng Thống Fatah, kiểm soát. Một số hoạt động chiếm đóng của Israel cũng đang diễn ra ở đó.
Hamas khác những nhóm khủng bố như thế nào?
Năm 2006, 6 chuyên gia xuất hiện trong một hội thảo có tên là Intelligence Squared và tranh luận về cách phân loại Hamas. Daniel Ayalon, cựu đại sứ Mỹ tại Israel, giải thích: “Hamas đưa những kẻ khủng bố đã bị cài chất nổ vào các khu chợ, tiệm bánh pizza, quán cà phê, xe buýt trường học. Đó là trò khủng bố hy sinh. Vậy Hamas có phải là một tổ chức khủng bố hay không? Với những trò khủng bố như trên, họ chắc chắn là một tổ chức khủng bố”.
Nhờ Cuộc Chiến Chống Khủng Bố, nhiều người Mỹ mới biết đến các tổ chức khủng bố. Nhưng Hamas rất khác biệt với các nhóm khủng bố khác, như al-Qaeda. Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc tế (CSIS) đã xem xét cách Hamas sử dụng công nghệ và lưu ý rằng ngoài việc được xác định bởi các vụ tấn công, họ còn được xác định bởi sự hiện diện mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc. Nói cách khác, Hamas đã tự khẳng định mình là người cai trị những người mà họ tuyên bố ủng hộ. Các thành viên của Hezbollah giữ ghế trong chính phủ Lebanon, và ở Gaza, Hamas là trùm của họ… và điều đó khiến mọi việc trở nên rắc rối. CSIS nói rằng vì Hamas đã đặt mình vào vị trí vững chắc ở nơi họ giám sát phần lớn cơ sở của Dải Gaza, nên việc “Đập nát” họ phức tạp hơn nhiều so với việc chơi bằng súng nổ.
Hamas tuyển dụng người bằng một phương pháp đáng kinh ngạc
Hamas tuy mới ra đời, nhưng họ đã củng cố chỗ đứng bằng cách tuyển mộ những người có mục đích “chính nghĩa” và cực đoan hóa các công dân. Matthew Levitt, giám đốc Chương trình Reinhard về Chống Khủng Bố và Tình Báo tại Viện Washington, giải thích, “Chiến dịch cực đoan hóa cấp cơ sở của Hamas trên thực tế là mang tính cá nhân”. Có thể tóm tắt chiến dịch là: Cuộc sống thật khốn khổ, mọi người tức giận và có xu hướng đả kích ai đó, lúc đó, Hamas thuyết phục rằng, những người đó chính là Israel, kẻ áp bức, kẻ thù, kẻ làm khó khăn cho cuộc sống của họ. Hamas coi việc tuyển dụng như một cuộc tấn công đa hướng, họ không chỉ thu hút những chàng trai trẻ để biến thành những kẻ đánh bom tự sát, mà họ còn yêu cầu những nhà tuyển dụng dạy cho các gia đình rằng, thật vinh dự khi trong gia đình có thành viên tham gia “tử vì đạo”, kể cả trong nhà thờ Hồi giáo và trường học.
Một nhà tâm lý học ở Gaza tên là Fadl Abu giải thích, “Tử vì đạo đã trở thành tham vọng của con cái chúng tôi. Nếu chúng được giáo dục đàng hoàng trong một môi trường bình thường, chúng sẽ không tìm kiếm giá trị của cái chết”.
Họ được dạy trong môi trường nào? Năm 2001, những bức ảnh chụp lễ tốt nghiệp mẫu giáo đã được lan truyền rộng rãi. Trẻ em mặc đồng phục quân đội và đóng vai những kẻ đánh bom tự sát cỡ nhỏ, và một cô gái trẻ giơ đôi tay phủ sơn đỏ, ra hiệu cho hành hình hai người lính Israel ở Ramallah một năm trước.
Iran phải chịu trách nhiệm khi Hamas xử tử một chiến sĩ của quân đội Do Thái
Khi Hamas tiến hành cuộc tấn công quy mô lớn vào Israel vào cuối năm 2023, đã có rất nhiều câu hỏi, bao gồm cả câu hỏi về việc họ lấy tiền tài trợ từ đâu. Theo những gì Jon Finer – phó cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, nói rõ rằng, Iran là một trong những nhà tài trợ lớn nhất của họ. Israel cho rằng Hamas nhận khoảng 100 triệu USD mỗi năm từ Iran, và vào năm 2009, một tòa án Mỹ đã thực sự ra phán quyết Iran phải chịu trách nhiệm về vụ bắt cóc và giết chết một binh sĩ Israel có quốc tịch Mỹ.
Nachshon Wachsman bị Hamas bắt cóc vào năm 1994, và tổ chức khủng bố đã giam giữ anh ta trong vài ngày đồng thời đưa ra yêu cầu thả những người Hồi giáo bị Israel giam giữ. Lực lượng Israel đã phát hiện ra nơi anh ta bị giam giữ và quyết định cố gắng giải cứu thay vì trao đổi tù nhân, nhưng Wachsman đã bị giết trong nỗ lực bất thành.
Gia đình Wachsman đã ra tòa và kiện Iran, nói rằng họ đã cung cấp cho Hamas nguồn hỗ trợ tài chính cần thiết để bắt cóc và giết chết người lính 19 tuổi. Iran bị cho là phải chịu trách nhiệm về số tiền phải bồi thường 25 triệu USD cho gia đình Wachsman.
Vậy thì tại sao Do Thái không “Dập” Hamas
Do Thái và Hamas đã xung đột trong nhiều năm, vì vậy đây là câu hỏi: Tại sao Do Thái không đập một phát, xóa sổ Hamas?
Do Thái được Hoa Kỳ hậu thuẫn và có một lực lượng quân sự hùng mạnh. Mặc dù không ai nói chắc chắn liệu họ có vũ khí hạt nhân hay không. Trong khi đó, Hamas được trang bị vũ khí hạng nhẹ, dựa vào lực lượng tấn công nhanh, tính linh động và chiến tranh du kích.
Theo Trung tâm RAND Arroyo, có hai vấn đề chính ở đây, thứ nhất là việc Do Thái thực sự không muốn gánh vác về Dải Gaza. Nơi đó rất nhiều người chen chúc trong một không gian nhỏ, với cơ sở hạ tầng hoàn toàn phụ thuộc vào Hamas, tỷ lệ thất nghiệp khoảng một nửa, ngành nông nghiệp bị hủy hoại do xung đột và thiếu khả năng tiếp cận các nhu cầu cơ bản như nước sạch và giải quyết nước thải.
Nhưng đánh bại Hamas ở Gaza cũng không phải là một lựa chọn, khi các chuyên gia cho rằng có khả năng cao Hamas sẽ bị thay thế bằng một tổ chức khác cũng tệ hại tương tự, hoặc có thể còn tệ hơn. Điều đó đã dẫn đến phương pháp lâu dài để đối phó với Hamas. Theo một nhà phân tích quốc phòng Do Thái «Chúng tôi muốn hạ đo ván Hamas mà không cần phải đưa vô bệnh viện”.
HĐV
(theo DB Kelly)