Sau khi Tổng thống Philippines, ông Rodrigo Duterte, được xem là “nhu mì” và nhượng bộ trước Trung Quốc, thậm chí thân Nga, đôi lần đòi chấm dứt hợp tác với Mỹ. Sự thay đổi sáng nắng chiều mưa của Duterte khiến tình hình biển Đông rối như canh hẹ, và Trung Quốc thừa cơ lấn chiếm những đảo xa của Phi cũng như thống trị toàn bộ biển Đông.

Nhưng khi Tổng thống mới Ferdinand Marcos Junior lên thay thì tình hình đổi khác. Ông quay ngoắt với Trung Quốc 180 độ và bắt tay với Mỹ trong việc bảo toàn lãnh hải và phối hợp quân sự.

Cụ thể là đầu tháng 6 này, Phi, Mỹ và Nhật sẽ tập trận chung, như một cách nhắn nhe với Trung Quốc rằng sẽ có Mỹ hậu thuẫn cùng Philippines và Nhật canh giữ biển Đông.

Tại sao Philippines lại quan trọng đối với Mỹ? Vì Phi kết hợp hai yếu tố, vừa gần Đài Loan, vừa là quốc gia tiếp cận Biển Đông ngay vòng ngoài với một vòng cung rất lớn (xem ảnh). Trong số 5 đồng minh theo hiệp ước của Hoa Kỳ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương – Úc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Philippines và Thái Lan thì Philippines gần Đài Loan nhất, vùng đất Luzon ở cực bắc của nước này chỉ cách Đài Loan 200 km. Năm ngoái Mỹ đã yêu cầu được sử dụng các căn cứ trên hòn đảo phía bắc Luzon, phần gần nhất của Philippines với Đài Loan và trên Palawan, gần quần đảo Trường Sa đang tranh chấp ở Biển Đông. Trong trường hợp Đài Loan bị Trung Quốc tấn công, Hoa Kỳ cần xuất quân từ lãnh thổ Philippines là có mặt nhanh chóng tại “hiện trường”.

Xem thêm:   Chùa Vĩnh Nghiêm

Nói tóm lại, khi Philippines bắt cầu với Mỹ, nỗi lo sợ Trung Quốc sẽ không còn ám ảnh, và việc bảo vệ tự do lưu thông, đánh bắt ngư sản trên biển Đông sẽ yên ổn hơn.

Lính Mỹ và Philippines trong cuộc tập trận chung thường niên Balikatan tại căn cứ Fort Magsaysay, tỉnh Nueva Ecija, Philippines – Ảnh: Reuters

Philippines (màu xanh dương) nằm ôm gần phân nửa khu vực biển Đông, cùng với Việt Nam là những quốc gia bị TQ o ép thiệt thòi nhất về hoạt động ngư trường (đường lưỡi bò của TQ gạch màu đỏ). Ảnh Reuters.

Hạnh Dung (tổng hợp từ asia.nikkei.com)