Tây và Ta tất nhiên có vô số cái khác nhau về con người, phong tục tập quán, văn hóa, sinh hoạt… và cái bang của họ cũng khác với cái bang xứ Ta.
“cái bang nghệ thuật” ở Italy
“Cái bang” Tây
Cũng có “cái bang” cầm lon, ly giấy chìa ra xin tiền hoặc “sang” hơn là mũ lật ngửa, ngồi xếp bằng chờ…ơn mưa móc.
Paris, Berlin, Frankfurt có người hành nghề “cái bang” là dân da màu… Ða số là nữ “cái bang” trùm kín mặt, ôm con nhỏ hoặc người lớn tuổi đi lại chậm chạp. Họ chọn những góc phố có đông người qua lại…chờ đợi ân sủng.
Sáng tạo những “nhạc cụ” từ vật dụng nhà bếp để hành nghề “cái bang”
Nhưng còn có một loại khác, tôi tạm gọi là “cái bang nghệ thuật”. “Cái bang nghệ thuật” hóa trang làm tượng (đứng im phăng phắc như pho tượng), bôi da màu đồng: tượng ông già, tượng công nhân, tượng phù thủy… Khách du lịch muốn chụp ảnh chung, vui lòng xùy ra vài mươi xu cũng được. “Cái bang nghệ thuật” đàn vĩ cầm, phong cầm, thổi kèn ra dáng một quý ông áo trong quần, thắt cà vạt (nam và nữ). Có khi họ tụ nhóm, thường hành nghề ở các khu mua sắm, trung tâm thành phố hoặc ở các nhà ga, trạm xe buýt, tàu điện.
Nữ “cái bang nghệ thuật” biểu diễn trên đường phố Praha, Cộng hòa Czech
“Cái bang nghệ thuật” làm xiếc tại chỗ; xiếc ra lòng đường lúc xe dừng đèn đỏ (nam và nữ phun lửa, tung hứng 3 bóng, 4 chày, đuốc lửa …). Khi chuẩn bị hết đèn đỏ thì họ đến tận các cửa xe ô tô… đưa mũ ra chờ, cười cầu tài. Có người cho, có người không… Ở Frankfurt có “cái bang nghệ thuật” đeo mặt nạ ngựa…đánh trống rất khí thế. Người đi ngang dừng lại nghe, nhìn, bỏ tiền vào lon… Tháng 9/2022, tôi chứng kiến một thanh niên trẻ đứng đánh đàn kèm bán đĩa VCD do chính cậu ta là diễn viên kiêm phát hành, ở một trung tâm mua sắm tại thành phố Frankfurt. Cậu ta đẹp trai, ăn mặc lịch sự. Người đi qua hầu hết đều dừng lại thưởng thức rồi ủng hộ tiền hoặc mua đĩa (15 euro/cái)…
Những “cái bang nghệ thuật” như các “nhân tài” nhưng “sinh bất phùng thời” bị cuộc đời đẩy ra đường phố xứng đáng nhận được chia sẻ của tha nhân.
Nữ “cái bang nghệ thuật” hành nghề lúc xe dừng đèn đỏ trên đường phố Berlin, CHLB Đức
“Cái bang” ta “hành tẩu giang hồ”
Ra nước ngoài làm cái bang tưởng không bao giờ có nhưng ai ngờ vẫn có! Tôi từng gặp một “cái bang” ba lần, ở chợ Ðồng Xuân, Berlin, CHLB Ðức, gần nhất là một buổi sáng tháng 7/2022. Một “cái bang” (ngoài năm mươi tuổi) ngồi xe lăn điện, chỉ nghe nhiều người kể chứ tôi chưa gặp. Một “cái bang” (ngoài ba mươi tuổi) kéo va li quanh quẩn chợ. Hầu như cuối tuần các “cái bang” này mới… đẩy mạnh hoạt động vì người từ các nơi đến chợ rất đông. “Cái bang” lớn tuổi ngồi xe lăn điện…đeo bám theo khách đi chợ (thường đi bằng xe ô tô) xin tiền rất kiên trì, quyết liệt. Tay chìa, miệng không ngớt gọi “đại ca, đại ca”… rất giang hồ hảo hớn! Ðến khi có vài đồng euro mới chịu…buông tha họ! “Cái bang” nhỏ tuổi, ngồi gập người, gục mặt giữa trời nắng chang chang như đang…luyện công. Trước mặt là cái ly giấy, trong có vài đồng xu. Khi nắng tắt thì “cái bang” này vùng đứng dậy, nhanh chân kéo va li đi rảo…Tôi cũng từng cho “cái bang” này tiền một lần và dò hỏi mới biết cậu ta quê Hà Ðông, Hà Nội, sang Ðức được 13 năm…
“Cái bang” người Việt ở chợ Đồng Xuân, Berlin, CHLB Đức
Nghe kể, “cái bang” lớn tuổi có trợ cấp xã hội nhưng vẫn đi hành nghề “cái bang” để…cải thiện! Tiền kiếm được dành đánh bài và đổ vào những cuộc nhậu say bí tỉ. Nghe đâu “cái bang” nhỏ tuổi có “chơi” thuốc! Thấy cũng đáng thương nhưng không thể không đáng trách! Không biết ở đây có thêm cái bang nào nữa không để thành lập… bang hội… “hành tẩu giang hồ” cho khí thế!?
Nghĩ Bang chủ Cái Bang Kiều Phong (nhân vật trong Thiên Long Bát Bộ của Kim Dung), võ công siêu việt, một mình chống cả quần hùng, khuynh đảo thiên hạ cũng phải bái lạy các “cái bang” trong nước (phần nhiều thuộc hạng trùm lừa đảo khoác áo, giả danh) làm…sư phụ! “Cái bang” ngồi xe đẩy, xe lăn, ăn mặc rách rưới, hát tình ca sầu hận, vô 6 câu “Sầu vương ý nhạc” buồn não nuột, đánh động nhân tâm! “Cái bang” loại “diễn viên” này đóng đạt đến nỗi lừa được vô số người. Ðến khi bị phát hiện, đưa lên các phương tiện thông tin đại chúng họ mới dừng…diễn rồi tìm cách chuyển địa bàn hoạt động! Cứ xà quần, chiến dịch xóa ăn xin có căng quá thì rút, lơ thì bung ra. Chính quyền có dẹp cũng khó!
“Cái bang nghệ thuật” là tượng người ở trung tâm thành phố Munich, CHLB Đức
“Cái bang” ta khác “cái bang” Tây
Cũng là “cái bang” nhưng người ta kiếm tiền bằng khả năng, năng khiếu nghệ thuật từ biểu diễn đàn hát đến làm xiếc trên đường, ngoài phố. Thiên hạ trả công kèm sự mến phục bằng những đồng xu 1 euro, 2 euro hoặc tờ tiền giấy 5 euro, 10 euro… Có “cái bang nghệ thuật” đơn lẻ hoặc nhóm hoạt động để gây quỹ cho trường học hoặc giúp đỡ những người vô gia cư… Thiệt là hành nghề “cái bang” để giúp thiên hạ, đúng chất nghĩa hiệp chỉ có bên Tây thôi!
Tác giả ở Chợ Hoa của người Việt tại Vác-sa-va, Ba Lan
Mình là “cái bang”, (không kể những người tàn tật, neo đơn, gặp khó khăn, hoạn nạn bí bách phải đi ăn xin) nhưng rất đông kiêm lừa đảo, chỉ giỏi “ngồi đồng”, đóng giả què, cụt, lở lói mình mẩy lê lết… chờ thiên hạ rủ lòng thương, bố thí. Người cho ít tiền thì rủa thầm đồ keo kiệt! Ngày làm “hành khất đại hiệp”, tối về tắm rửa, “tẩy trang” rồi lên xe máy, ra quán gầy độ nhậu đóng vai “Lưu Linh” đến …nửa đêm về sáng!
Màn biểu diễn của “cái bang nghệ thuật” ở Alexanderplatz, Berlin, CHLB Đức
LKD
