Barbados là một đảo nhỏ vùng Caribe, thuộc khối thịnh vượng chung của Anh, nổi tiếng là địa điểm du lịch tuyệt vời với khí hậu ôn hoà quanh năm. Gần đây Barbados còn được biết đến là thủ phủ của một môn thể thao độc đáo: road tennis.
Bóng đất tại Barbados – nguồn Global Communication Experts
Tennis, như nhiều người biết, là môn chơi của giới quý tộc và thượng lưu từ thế kỷ 15-16 ở bên Pháp và Anh. Nguồn gốc của tennis đến từ một trò chơi đánh banh bằng tay gọi là ‘Paume’ (tiếng Pháp, nghĩa là lòng bàn tay, tiếng Anh là “palm”) – vào khoảng thế kỷ 13-14. Vua chúa thời xưa rất mê trò ‘Paume’ này, nhiều người cho xây sân riêng trong cung điện để giải trí. Tương truyền vua Louis X của Pháp (TK 14) bị đứng tim và ngủm củ tỏi sau một trận Paume vào năm 1316. Tuy vậy bá tánh vẫn không ớn. Theo thời gian, người ta chế ra găng tay, rồi kế đến là cây vợt bằng gỗ để quất trái banh cho dễ hơn và cho … đỡ đau tay. Dần dà cây vợt gỗ được thay thế bằng loại vợt căng dây như ta thấy ngày nay.
Thuở ban đầu, khi cầu thủ sửa soạn giao banh họ hay hô lên “Tenez!” (Chuẩn bị!) Người Anh bắt chước tiếng Pháp, nói trại ra thành “tennis”. Sang thế kỷ 18 tennis bắt đầu phổ biến mạnh trong giới thượng lưu. Nước Anh khi ấy đang đến hồi cực thịnh – nhờ ngành buôn bán nô lệ từ Tây Phi sang Tân Thế Giới. Tennis thời đó được chơi trên cỏ, vì nhà giàu nào cũng có sân cỏ và có nhiều … thì giờ rảnh. Ðến năm 1870 thì Hội Quần vợt Sân cỏ Wimbledon ra đời, đánh dấu khởi điểm của môn tennis hiện đại như ta biết.
Trò chơi Paume của Pháp thế kỷ 17 – nguồn Wikimedia Commons
Một trong những xứ sở ở Tân Thế Giới được đế quốc Anh mượn làm của riêng là đảo Barbados. Barbados rất nhỏ, diện tích không đầy 450km vuông (dài khoảng 34km, bề ngang rộng nhất 23km). Thuở xa xưa nơi đây có thổ dân sinh sống, nhưng không đông lắm. Lúc đầu người Tây Ban Nha và Bồ Ðào Nha cũng có ghé chân đến Barbados, nhưng không ở lại lâu. Mãi đến khi người Anh sang lập nghiệp, dựng làng mạc, đồn điền trồng mía rồi mang người nô lệ qua thì Barbados mới được sáp nhập vào nước Anh. Và tất nhiên các chủ nhân Anh mang theo những trò giải trí của họ như đua ngựa, tennis v.v. Ngày nay ở Barbados cricket là môn thể thao thịnh hành nhất nước, được ưa chuộng không thua gì football bầu dục bên Mỹ.
Tuy nhiên, Barbados còn được biết đến là nơi xuất phát môn road tennis – tức tennis chơi trên đường phố! Không biết đích xác road tennis do ai chế ra, nhưng hầu hết các nhà nghiên cứu đều cho rằng nó xuất hiện từ khoảng thập niên 1930. Nếu Bóng Bàn là Tennis được chơi trên bàn (vì không có sân), thì Bóng Ðất là Bóng Bàn được chơi dưới đất (vì không có bàn!).
Chung kết giải đấu bóng đất United Insurance Clash of the Titans Road – nguồn YouTube
Bóng Ðất còn được gọi là tennis của dân nhà nghèo. Nó không đòi hỏi gì nhiều. Sân là một mặt phẳng diện tích cỡ 8m x 3m; lưới là một miếng ván cao chừng 20cm dựng ở giữa. Lằn biên có thể vẽ bằng phấn, thậm chí chỉ dùng vài viên sỏi làm dấu cũng được (giống ở VN hồi xưa con nít đá banh hay lấy dép làm gôn). Trái banh lúc đầu là banh tennis cũ, từ từ bị lột hết lớp lông nỉ bên ngoài nên trụi lủi trơn tru. Nó không tưng như banh tennis nên không nhanh bằng, đỡ tốn sức rượt. Còn cây vợt chỉ là một miếng ván tròn có cán dài cỡ tấc rưỡi. Nó tựa như vợt bóng bàn nhưng lớn hơn, và không có dán mousse. Nói tóm lại, vợt bóng đất giống như vợt tennis thuở hồng hoang – rất đơn sơ, có thể tự chế nếu không có tiền mua. Nghe nói thuở ban đầu nhiều người Barbados còn cầm cả sách có bìa cứng để đánh banh; nghĩa là có gì xài nấy, miễn vui thì thôi.
Luật bóng đất rất đơn giản, khá giống bóng bàn. Người giao banh phải đánh banh xuống sân phía bên mình trước, cho nó tưng qua “lưới” sang sân bên kia. Ðối phương phải trả banh ngược lại qua “lưới” nhưng không được chạm đất phía bên mình trước. Ðể banh chạm đất bên mình 2 lần sẽ thua 1 điểm, đại khái là vậy. Ai đã từng đánh bóng bàn sẽ không khó gì học luật chơi bóng đất. Cách tính điểm cũng giống y chang – một game là 21 điểm (mỗi bên giao banh 5 trái, xong thay phiên). Một set gồm có 3 game.
Andy Murray so vợt với vô địch bóng đất Lama Burnett – nguồn tennisgrandstand.com
Già trẻ bé lớn, nam phụ lão ấu ai cũng có thể chơi bóng đất được vì nó không cầu kỳ phức tạp. Cũng không đòi hỏi dụng cụ hay quần áo giày vớ đúng điệu, đúng hiệu gì cả. Chơi chân đất cũng chả sao, nếu bị trầy da xước móng trên nền xi măng thì … ráng chịu (gì chớ chuyện đó kẻ hèn này hồi nhỏ bị hoài khi đá banh trên xi măng với đám bạn trong xóm). Ngày nay ở Barbados có hàng trăm sân bóng đất cho người ta chơi, đi đâu cũng thấy. Nhiều khu resort còn mướn thầy dạy miễn phí cho du khách tập chơi môn thể thao “quốc hồn quốc tuý” này.
Ðể khuếch trương môn bóng đất, hồi năm 2011 công ty Adidas đã làm một video clip với cầu thủ tennis tài danh Andy Murray đấu giao hữu với đương kim vô địch bóng đất lúc bấy giờ là “Lama” Barnett. Murray chỉ được học đánh bóng đất trong vòng 1 tiếng đồng hồ trước đó, nhưng đúng là dân thể thao siêu hạng có khác. Murray gác Lama vài ba lần trong trận, nhưng cuối cùng bị Lama gỡ lại và dứt điểm 21-16. Tất nhiên không thể loại trừ khả năng Lama thả trước Murray vài điểm để cho trận banh gay cấn và hào hứng hơn. Dù sao cũng phải cho điểm Andy Murray và Adidas đã bỏ công, bỏ của giúp phát triển môn chơi này.
Trẻ em chơi banh đất tại St James – nguồn barbadosdisabled.org
Tuy nhiên cho tới nay ít ai biết gì nhiều về bóng đất. Nếu bạn tra tìm “road tennis” trên Google bạn sẽ không gặp trang Wikipedia nào nói về nó. Duy có một trang Facebook của một nhóm chuyên nghiệp mang tên “Professional Road Tennis Asociation” là có vẻ năng động. Nhóm này thường đứng ra tổ chức nhiều giải bóng đất ở Barbados; tiền thưởng tuy không nhiều (vài ngàn đô la) nhưng cũng đủ khuyến khích thiên hạ tham gia. Hiện nay có khoảng 150 cầu thủ bán-chuyên-nghiệp (semi-professional) chơi bóng đất tại Barbados. Hiệp hội Barbados Public Workers hàng năm cũng bảo trợ một giải lớn, chơi tại sân vận động mấy ngàn chỗ, coi cũng xôm tụ lắm.
Bà con muốn biết trò này chơi ra sao cứ vào Youtube hay Facebook và tra cụm từ “road tennis” là sẽ lòi ra khá nhiều video clip để xem. Nhưng người viết vẫn thắc mắc: một môn thể thao giống bóng bàn như vầy, nếu được giới thiệu tới các nước Á Châu như Thái Lan, Phi Luật Tân, Trung Quốc, Việt Nam v.v. sẽ phát triển nổi không ta?!
BB
