Kể từ giải Oscar đầu tiên năm 1929 cho đến năm ngoái, số diễn viên gốc Á được đề cử là 23 người. Trong đó chỉ có bốn người thắng. Nhưng năm nay đã có thêm ba người được đề cử cho phim “Everything Everywhere All At Once” và một người cho phim “The Whale”. Có thể nói 2023 là một mùa Oscar lịch sử cho dân gốc Á.
Người gốc Á đầu tiên đoạt tượng vàng Oscar là Miyoshi Umeki. Umeki là một ca sĩ người Nhật, hát được cả hai thứ tiếng Nhật và Anh cho hãng RCA Japan. Bà sang Mỹ năm 1955, được mời đóng phim “Sayonara” năm 1957 và đoạt giải Best Supporting Actress trong lần ra quân đầu tiên. Năm 1958 bà còn đóng trong nhạc kịch “Flower Drum Song” trên Broadway và được đề cử giải Tony.
Ben Kingsley là công dân Anh gốc Ấn Độ. Ông đóng vai chính trong phim “Gandhi” (1983). Tính đến nay ông là người gốc Á duy nhất thắng giải Best Actor tại Oscar. Năm nay cộng đồng Ấn thắng lớn với hai chiếc tượng vàng, một cho Phim Tài Liệu Hay Nhất — “The Elephant Whisperer”, và một cho Nhạc Khúc Hay Nhất – “Naatu Naatu” trong phim “RRR”.
Nối gót Ben Kingsley là bác sĩ Haing Ngor, người Kampuchea, với tượng Best Supporting Actor đầu tiên cho một người gốc Á. Tuy chưa đóng phim bao giờ, nhưng vì là dân tị nạn cộng sản, Haing Ngor đã lột trần được sự tàn bạo của Khmer Rouge và nhập vai ký giả Dith Pran vô cùng xuất sắc trong phim “The Killing Fields” (1984). Ông bị ám sát tại nhà riêng ở Los Angeles năm 1996.
Yuh-Jung Youn là phụ nữ Hàn đầu tiên thắng Oscar khi bà đoạt cúp Best Supporting Actress năm 2021, thủ vai một bà già di dân trong phim “Minari”. Bà là một kịch sĩ và tài tử điện ảnh gạo cội với gần nửa thế kỷ trong nghề. Trước đó hai năm, phim “Parasite” của đạo diễn Hàn quốc Bong Joon-ho cũng đã làm nên lịch sử khi đoạt giải Best Picture lần đầu cho một đạo diễn người Á Châu.
Quan Kế Huy [xem thêm về Quan Kế Huy và Hồng Châu trong số báo Trẻ 1331 và 1337] đã trở thành người Mỹ gốc Việt (gốc Hoa) đầu tiên đoạt tượng vàng Oscar cho Best Supporting Actor trong phim “Everything Everywhere All At Once” (2022). Bước lên nhận giải, Kế Huy nói trong nghẹn ngào: “Hành trình của tôi bắt đầu trên một chiếc thuyền. Tôi đã sống một năm trong trại tị nạn. Giờ tôi đứng đây, trên sân khấu lớn nhất của Hollywood… Đây! Đây chính là giấc mơ Mỹ quốc!”
Oscar 2023 kết thúc với chiến thắng vẻ vang của nữ tài tử Dương Tử Quỳnh (Michelle Yeoh) người Tàu Mã Lai trong phim “Everything Everywhere All At Once.” Đây là lần đầu tiên một phụ nữ gốc Á đoạt danh hiệu Best Actress trong lịch sử Oscar. Nữ tài tử gốc Việt Hồng Châu cũng được đề cử giải Best Supporting Actress cho phim “The Whale”, nhưng rất tiếc đã không qua mặt được Jamie Lee Curtis trong “Everything.”