Cảm tình viên

“The Sympathizer – Cảm Tình Viên” là bộ phim 7 tập của đạo diễn lừng danh Park Chan-wook, dựa theo quyển tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nguyễn Thanh Việt đoạt giải Pulitzer năm 2016. Phim do hãng A24 dựng, hợp tác cùng công ty Team Downey, tài trợ bởi HBO, và vừa chiếu xong tập cuối cùng trên đài HBO Max ở Mỹ.

Hoa Xuande trong vai “Đại Uý” (HBO)

Kịch bản được soạn bởi Don McKellar, nổi tiếng với phim The Red Violin (1988). Thành phần diễn viên đa số là người Việt, với sự góp mặt của hai tài tử gạo cội của Hollywood là Sandra Oh (Killing Eve) và Robert Downey Jr (Iron Man, Oppenheimer). Robert Downey Jr còn là nhà sản xuất chính của bộ phim cùng với vợ là Susan Downey. Theo lời ông McKellar, lẽ ra phim đã quay tại Việt Nam nhưng vì thủ tục giấy tờ quá nhiêu khê rắc rối nên cuối cùng phim đoàn phải chọn Thái Lan.

Một màn làm phim chiến tranh giả trong Tập 4 (HBO)

Trên trang web Rotten Tomatoes, Cảm Tình Viên được chấm điểm 90%. Còn trên trang IMDB thì phim được 7/10. Lướt sơ phần review của khán giả quần chúng, ta thấy một hiện tượng khá lý thú: số người cho điểm 5 sao cao ngang ngửa số người chấm 1 sao. Số người cho điểm 4 sao và 2 sao cũng vậy tuy ít hơn. Chẳng thấy ai chấm điểm 3 sao cả. Một là khán giả “Rất ưng” hai là họ “Rất ghét” Sympathizer; không ai lừng khừng ở giữa. Sự lưỡng phân rõ rệt này nói lên phần nào đặc tính của cốt truyện, của bộ phim, của nhân vật chính, và luôn cả của cộng đồng người xem.

Kayli Tran trong vai gián điệp Việt Cộng (HBO)

Tuy nhiên trong giới phê bình thì Sympathizer được xếp hạng khá cao, hầu hết đều cho 5 hoặc 4 sao. Tức có một sự khác biệt đáng kể giữa cảm nhận của khán giả quần chúng và dân chuyên ngành đối với Cảm Tình Viên. Nhiều người Mỹ nói phim quá rắc rối, khó hiểu, phần vì phong cách kể chuyện của Park Chan-wook không suôn đuột đơn giản, phần vì họ phải lo đọc phụ đề tiếng Anh. Những người này đa số không đủ kiên nhẫn hoặc hứng thú để coi hết phim.

Nhà báo Sonny Tran (Alan Trong) và Giáo sư Sofia Mori (Sandra Oh). (HBO)

Khán giả Việt lại khác. Nhiều người chê cảnh phim không giống Sài Gòn xưa, nhiều chi tiết không đúng với những gì họ biết về thời VNCH v.v. Và mặc dù những cảnh đó chỉ xuất hiện trong Tập 1, nhưng không ít người đã dựa vào đó để không xem tiếp. Đây là điều đáng tiếc, vì càng về sau phim càng hay hơn, nhất là Tập 4 và Tập 7. Cũng cần nói thêm, tuy Park Chan-wook là đạo diễn chính và cũng là người soạn kịch bản, nhưng ông chỉ đạo diễn 3 tập đầu. Phần còn lại được đảm nhiệm bởi đạo diễn Fernando Meirelles (Tập 4) và Marc Munden (Tập 5-7).

Toan Le trong vai Tướng Trọng (HBO)

Một trong những điểm mạnh của Sympathizer, và cũng là điểm yếu của phim, là phần đối thoại bằng Việt ngữ. Tác giả Nguyễn Thanh Việt kể rằng khi được HBO ngỏ ý muốn chuyển thể quyển tiểu thuyết của mình thành phim, anh ra điều kiện phim phải được đóng bởi diễn viên Việt và nói tiếng Việt. Đây là một quyết định đúng đắn nhưng cũng đầy rủi ro. Không phải diễn viên nào cũng nói tiếng Việt trơn tru, nhất là Hoa Xuande người Úc gốc Việt đóng vai chính — “Đại Uý” không tên. Đối với khán giả Mỹ thì chuyện này không là vấn đề, nhưng người Việt xem dễ bị khó chịu khi nhân vật chính nói chuyện hơi ngọng nghịu.

Buổi tiệc thượng thọ tại Quận Cam (HBO)

Về mặt diễn xuất cũng vậy. Không phải diễn viên Việt nào cũng đóng hay như nhau. Có người đóng rất tự nhiên, nhưng cũng có người hơi cứng, coi không đã. Có người nói tiếng Anh quá sức lưu loát khiến ta bỡ ngỡ, bởi nó không giống những gì ta biết về cộng đồng người Việt lúc mới sang Mỹ năm 75-76. Ngược lại, nhiều câu thoại giống như mới được dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt, không tự nhiên như cách nói của người Việt bình thường. Được biết mảng Việt ngữ của phim được cố vấn bởi Elyse Dinh, một diễn viên người Mỹ gốc Việt từng đóng trong một số phim của Hollywood. Mảng này tôi cho là chưa đạt lắm.

Đại uý (Hoa Xuande), Bốn (Fred Nguyen Khan), Mẫn (Duy Nguyen). (HBO)

Nhưng xét về tổng thể thì Cảm Tình Viên là một bộ phim đáng xem. Dù gì chăng nữa, nó cũng là phim Hollywood đầu tiên với bối cảnh cuộc chiến Việt Nam được kể từ góc nhìn của người Việt thay vì người Mỹ. Nó không là câu chuyện về chiến tranh mà đúng hơn là về những xung đột nội tâm trong nhân vật chính cũng như những người xung quanh. Và phải cho điểm đạo diễn Park Chan-wook với quyết định táo bạo dùng một Robert Downey Jr làm đại diện cho khái niệm “đế quốc Mỹ” qua 4 vai khác nhau, để cuối cùng kết nối câu chuyện phức tạp này lại bằng nhân vật thứ năm trong Tập 7. Chấm điểm: 3 sao.