Hỏi

Tôi thường nghe nói đến tác dụng phụ của thuốc. Xin bác sĩ nói rõ hơn về vấn đề này. Cám ơn bác sĩ.

(Hong Pham)

Trả lời

Thuốc giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của con người nhưng thuốc thường là một hóa chất, ngoài công dụng đã nói, còn có những tác dụng phụ không tốt, bất kể là thuốc gì, dùng nhiều hay là ít. Ðó là những tác-động-có-hại của thuốc (Adverse drugs reaction).

Tác động có hại được chia nhiều loại:

* Dị Ứng Thuốc

Dị ứng là do tác động của kháng thể đã có trong máu, chống lại sự hiện diện của dược phẩm, và gây ra một số triệu chứng khó chịu, đôi khi nguy hiểm. Nó có tác dụng ngược lại với cơ chế miễn dịch, chống lại sự xâm nhập của tác nhân gây bệnh.

Ban chẩn với những lấm tấm đỏ trên da là phản ứng thông thường nhất của dị ứng. Trường hợp nặng là nóng sốt, khó thở, ngứa toàn thân, huyết áp giảm, tim đập liên hồi, suy nhược tổng quát… có thể nguy hiểm tính mạng, nếu không được cấp cứu. Phản ứng này thường gặp khi chích thuốc Penicillin, Insulin hay hóa chất dùng trong việc chụp hình quang tuyến X. Nên nhớ là dị ứng có thể xảy ra dù chỉ dùng một phân lượng rất nhỏ dược phẩm.

* Tác dụng độc hại của Dược phẩm

Viên Aspirin mà ta thường uống để làm dịu nhức đầu, phong thấp thì cũng làm màng bao tử trầy hư, gây xuất huyết. Thuốc chữa các bệnh ung thư làm rụng tóc. Thuốc trị cao huyết áp gây loạn cương dương. Thuốc ngừa máu đóng cục trong vài bệnh tim làm loãng máu, gây xuất huyết.

* Tác dụng do phân lượng không đúng

Thuốc uống ít quá, không có công hiệu, mà nhiều quá thì dễ gây phản ứng có hại.

* Tác dụng bất thường không rõ nguyên nhân

Tùy thể trạng từng người mà lượng nhỏ thuốc tê có thể gây nóng sốt, hay thuốc Tifomycine gây hủy hoại hồng cầu. Sau đây là một số yếu tố có thể bị tác động bất thường của thuốc:

-Ðã có những bệnh dị ứng.

-Ðã có phản ứng với thuốc trong quá khứ.

-Uống nhiều thuốc khác nhau vì có nhiều bệnh khác nhau.

-Ðiều trị bởi nhiều BS chuyên khoa, mỗi BS cho toa thuốc khác nhau.

-Khó khăn về tài chánh, không mua đủ thuốc, dùng thuốc cũ, quá hạn.

-Không nhìn rõ nhãn thuốc, không nghe rõ lời dặn của bác sĩ, dược sĩ, uống thuốc không đúng cách.

* Tác dụng giữa thuốc và thực phẩm

Thuốc và thực phẩm đều được hấp thụ vào máu qua bao tử, nhất là ruột non. Hiệu quả của thuốc có thể tăng, giảm hoặc không thay đổi, tùy theo loại thực phẩm và uống thuốc trước hay sau khi ăn. Ðiều này, ta cần hỏi bác sĩ, dược sĩ khi nhận thuốc, để tránh phản ứng bất lợi.

Bảo Huân

Cách tránh những điều bất lợi khi dùng thuốc

Ðể sử dụng thuốc có công hiệu, không phản ứng, cần lưu ý những điều sau đây:

1- Kê khai với bác sĩ tất cả những bệnh mình đang có, những thuốc mình đang uống. Mỗi lần đi khám bệnh nhớ mang theo các thuốc đã dùng để bác sĩ nhận diện thuốc.

2- Thực hiện đúng chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ, đọc kỹ nhãn thuốc với cách dùng, giờ uống, uống lúc nào, bụng đói hay no, mấy lần một ngày.

Với loại thuốc nước, cần lắc chai cho thuốc hòa đều với nhau trước khi uống.

3-. Cho bác sĩ biết tác dụng phụ hay phản ứng của thuốc mình đã từng bị.

4-. Giữ thuốc nơi an toàn, xa tầm tay trẻ con, đựng thuốc trong chai, lọ để tránh nhầm thuốc. Vứt bỏ thuốc quá hạn.

5- Nhớ tên thuốc cũng như công dụng của thuốc.

6-Nếu có thể, nên mua thuốc ở một tiệm, như vậy dược sĩ sẽ có toàn bộ hồ sơ thuốc của mình để theo dõi, giải thích tác dụng các loại thuốc khác nhau cho mình. Dược sĩ có nhiệm vụ liên lạc với bác sĩ để tham khảo, lựa thuốc thích hợp cho bệnh nhân, hướng dẫn cách dùng thuốc, tác dụng tốt xấu của thuốc.

B.S. NÝĐ