Sử gia sẽ viết gì về đại dịch Covid-19

Đó là câu hỏi được đặt ra sau mấy tháng đại dịch Covid-19 tấn công toàn thế giới. Người ta bắt đầu nghiệm lại những bài học lịch sử có được từ những trận đại dịch trong quá khứ và nhận thấy dịch cúm Tây Ban Nha xảy ra năm 1918 và dịch cúm Covid-19 có rất nhiều điểm tương đồng. Dù khoảng cách thời gian khác tới hơn một trăm năm, con người đã tiến bộ hơn trong nhiều lãnh vực, lịch sử vẫn lặp lại. Có lẽ các sử gia sẽ căn cứ vào sự giống và khác nhau của hai đại dịch mà chép sử. Dĩ nhiên trang sử có xác thực hay không tùy theo cái dũng của người viết sử, dám viết sự thật mà không sợ chết, không sợ sự uy hiếp của chính quyền đương đại. Giống như 3 anh em sử gia thời Xuân Thu, bị chém đầu vẫn viết sự thật.

Những cậu bé bán báo ở Canada năm 1918

Nhiều kỳ – Kỳ 1

Hôm nay, các quốc gia bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 đã từ từ mở cửa và các hoạt động kinh tế, thương mại sẽ được phục hồi. Ðây là lúc người ta có thì giờ tổng kết, xem xét lại những gì đã, đang và sẽ xảy ra để tìm phương pháp đối phó với những khủng hoảng và khó khăn chực chờ ở phía trước. Ngay từ lúc đại dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát, thế giới và Hoa Kỳ, đã lật lại trang sử các cuộc đại dịch trong quá khứ để so sánh. Khi sức tàn phá của nó tạo ra con số tử vong cao ngất ngưởng, ai cũng phỏng đoán có thể con số hàng triệu người sẽ thiệt mạng hệt như dịch cúm Tây Ban Nha đã giết chết 20-50 triệu người trong quá khứ. Spanish Flu đoạt mạng sống con người thành 4 đợt. Ðợt thứ hai dữ dội hơn đợt thứ nhất, rồi còn đợt ba và đợt bốn. Không những thế, những phản ứng từ chính quyền, từ công chúng, cách đối phó với bệnh dịch, khủng hoảng y tế, kinh tế, tâm thần, sự đối diện với cái chết, cái thật, cái giả, nỗi sợ hãi, niềm tin, sự chia rẽ và ý thức cộng đồng…tất cả đều xảy ra như khúc phim trắng đen xưa được quay ngược.

“Khứu” trang

Nguồn gốc

Xem thêm: Cây trứng cá trong trại "cải tạo"

Theo Wiki, rất có thể cúm Tây Ban Nha, 1918, bắt nguồn từ Trung Quốc và cúm Covid-19 năm 2019 cũng bộc phát từ Vũ Hán, Trung Quốc.

Lý do dẫn đến sự suy đoán này do một trong số ít các khu vực trên thế giới dường như ít bị ảnh hưởng bởi đại dịch cúm năm 1918 là Trung Quốc. Ðó là nơi một số nghiên cứu đã ghi nhận cúm xảy ra tương đối nhẹ và tỷ lệ tử vong thấp. Sự kiện này được giải thích bởi khả năng miễn nhiễm trước đây của người dân Trung Quốc đối với virus cúm. Năm 1993, Claude Hannoun, chuyên gia hàng đầu về bệnh cúm năm 1918 tại Viện Pasteur, đã khẳng định virus tiền thân có khả năng đến từ Trung Quốc. Sau đó nó đột biến ở Hoa Kỳ gần Boston và từ đó lan sang Brest, Pháp, chiến trường châu Âu, phần còn lại của châu Âu và phần còn lại của thế giới, với binh lính và thủy thủ của quân Ðồng Minh là những nguồn lây truyền chính.

Người dân xếp hàng đợi phát khẩu trang tại San Francisco năm 1918.

Năm 2014, GS sử học Mark Humphries lập luận rằng việc huy động 96 ngàn người lao động Trung Quốc làm việc bên cạnh liên quân Anh, Pháp có thể là nguồn gốc của đại dịch. Lời kết luận của ông căn cứ trên các hồ sơ mới được khai quật. Ông đã tìm thấy bằng chứng lưu trữ rằng một căn bệnh về đường hô hấp đã xảy ra ở miền bắc Trung Quốc vào tháng 11 năm 1917 và được các quan chức y tế Trung Quốc xác định một năm sau đó, giống hệt như bệnh cúm Tây Ban Nha.

Xem thêm: Hồn người viễn xứ

Cúm Covid-19 ngày nay xuất hiện từ TQ rồi lây qua Á Châu, Âu Châu, Hoa Kỳ và cả thế giới, vì sự đi lại cũng như giao thương của thế giới toàn cầu.

Hội viên Hồng Thập Tự ở Boston may khẩu trang

Ðiều khá ấn tượng được lan truyền trên mạng xã hội là hình ảnh dịch cúm Tây Ban Nha-Spanish flu với các nhân viên y tế, quân nhân hay công chúng đều đeo khẩu trang. Những chiếc giường bệnh với bệnh nhân nằm la liệt, chứng tỏ con số người bị nhiễm bệnh lây lan với một cấp số nhân, hay cảnh những phụ nữ đứng, ngồi may khẩu trang cũng là hình ảnh mà chúng ta thấy ngày nay khi khẩu trang trở nên khan hiếm.

Nói đến việc mang khẩu trang ngày nay, ở Hoa Kỳ, mang hay không đã gây ra những cuộc tranh luận khoa học rất gay gắt. Ban đầu cơ quan y tế CDC Mỹ không khuyến khích việc đeo khẩu trang vì cho rằng nó có hại hơn có lợi. Qua sự thành công của khẩu trang ở những nơi đã xảy ra dịch bệnh, CDC sau đó lại khuyến khích dân chúng đeo khẩu trang để tránh sự lây nhiễm khi ra nơi công cộng. Có nhiều tiểu bang dùng biện pháp phạt tài chánh khi người dân bất tuân thủ.

Dân San Francisco xuống đường mừng chấm dứt Đệ Nhất Thế Chiến, tháng 11, 1918.

Sự chống đối và chấp nhận nó hiện nay, cũng đã xảy ra năm 1918 trong dịch cúm TBN. Thời ấy tranh luận khoa học bùng nổ mạnh. Nhà vi khuẩn học người Pháp Charles Nicolle đã phát hiện vào tháng 10 năm 1918 rằng virus cúm nhỏ hơn nhiều so với bất kỳ loại vi khuẩn nào được biết đến. Thế là giới truyền thông chỉ trích việc đeo khẩu trang giống như sử dụng hàng rào dây thép gai để chặn ruồi. Các nơi trên thế giới có nơi không xem việc đeo khẩu trang làm trọng mà chỉ khuyến khích thôi. Hồi đó, chỉ có tiểu bang California là nơi duy nhất của Mỹ bắt buộc đeo khẩu trang. Sự chống đối và không tin vào chúng đã gây ra phản ứng của thành phố San Francisco tạo nên sự thành lập một liên minh chống khẩu trang, cũng như các cuộc biểu tình và bất tuân dân sự. Nhiều người từ chối đeo chúng ở nơi công cộng hoặc phô trương lối đeo chúng không đúng cách. Họ coi chúng là vi phạm quyền tự do dân sự. Một số đã vào tù vì không đeo chúng hoặc từ chối trả tiền phạt. Có người chỉ đeo sau gáy hay kéo xuống tận cổ cho đến khi anh ta nhìn thấy cảnh sát mới kéo lên. Hầu hết các ông đều cắt lỗ trên khẩu trang để hút xì gà và thuốc lá.