Sau hơn 7 tháng cứu xét, Tòa án Tối cao Pháp viện Đài Loan (TCPV ĐL) vừa ra phán quyết: Tòa Thượng thẩm Đài Loan bác đơn kháng án của 7875 nạn nhân của thảm họa môi trường tại miền Trung Việt Nam do công ty Formosa Gang Thép Hà Tĩnh (FHS) gây ra vào đầu tháng 4/2016 là thiếu cơ sở pháp lý. TCPV ĐL yêu cầu Tòa Thượng thẩm xử lại và cho phép vụ kiện được xét xử tại Đài Loan.
Người dân các tỉnh miền Trung VN biểu tình kêu gọi hãy giúp họ kiện công ty Formosa. Người đứng hàng đầu áo trắng là LM. Nguyễn Đình Thục. Cha chánh xứ giáo xứ Song Ngọc. (Hình từ Internet)
Trong Phán quyết dài 3 trang ký tên bởi 5 Thẩm phán Tối cao Pháp viện, cơ quan Tư pháp cao nhất của Ðài Loan đã phán quyết như sau:
“Liên quan đến các yêu cầu về thiệt hại được đưa ra giữa bên kháng án và Công ty Nhựa Formosa Plastics Ltd. cùng các công ty khác, bên kháng án đã nộp một bản tái kháng án trung gian (interlocutory re-appeal) đối với phán quyết của Tòa án Cấp cao (Tòa Thượng thẩm) Ðài Loan vào ngày 16/03/2020 (Kháng án số 1466, phán quyết năm 2020), Tòa án đã đưa ra phán quyết như sau: Phán quyết nói trên của Tòa án Cấp cao Ðài Loan bị hủy bỏ và Tòa án Cấp cao Ðài Loan phải đưa ra phán quyết mới.”
Như vậy, Tòa án Tối cao của Tư pháp Ðài Loan đã chính thức công nhận quyền tố tụng của các nạn nhân, mặc dù trước đó hai Tòa Sơ thẩm và Thượng thẩm đã từ chối với hai lý do chính là Tòa án Ðài Loan không có thẩm quyền thụ lý (no jurisdiction) và Ðài Loan cũng chưa bao giờ xử một vụ án tương tự vì mặc dù đông đảo bị đơn là người Ðài Loan nhưng sự việc đã xảy ra tại Việt Nam; và các nguyên đơn sống tại Việt Nam, tức ngoài thẩm quyền tố tụng của họ. Cả hai tòa trên còn khuyên các nạn nhân hãy trở về Việt Nam để kiện.
Reo vui và những bước kế tiếp
Luật sư Xin-Wen HUANG, tên Mỹ là Zoe Hoàng, đứng đầu nhóm pháp lý là người đầu tiên nhận được tin vui từ Tòa án. Hơn 3 năm qua cô và các thành viên trong nhóm pháp lý của hai tổ hợp luật sư EJA và ERF đã không ngại khó khăn và nguy hiểm để hoàn thành hồ sơ, nộp đơn kiện, bổ túc hồ sơ, bỏ hàng trăm giờ nghiên cứu và phải chịu khá nhiều áp lực sau khi đơn kiện bị bác bởi hai tòa Sơ thẩm (tháng 10/2019) và Thượng thẩm (tháng 3/2020). Tuy đây mới là thành công bước đầu rất quan trọng và vụ kiện sẽ còn phải qua nhiều cửa tòa khác trước khi đưa đến bản án chung cuộc.
Công việc kế tiếp của các luật sư là chuẩn bị tranh tụng, đáp ứng những đòi hỏi của luật sư bên bị cáo. Với một số lượng nguyên đơn thật đông đảo, việc nghiên cứu và vận dụng luật đa quốc gia cũng rất phức tạp vì liên quan đến các bộ luật dân sự Ðài Loan, Việt Nam, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Singapore và nhất là luật môi trường quốc tế. Một vụ kiện mang tính lịch sử chưa từng có tại Ðài Loan, nhưng hai tổ hợp luật sư đã nhận lãnh vụ kiện với lý do: họ là những người Ðài Loan chân chính, biết nhìn xa, trông rộng, muốn bảo vệ môi trường không chỉ tại Ðài Loan mà còn những nơi người Ðài Loan đến đầu tư để giữ thể diện của một quốc gia dân chủ và nhân quyền hầu có thể được sự hỗ trợ của thế giới trong việc đối đầu với Trung cộng.
Một buổi họp của Hội JFFV và các Luật sư tại văn phòng của tổ hợp Luật sư ERF tại Đài Bắc. (Hình của JFFV)
Sự đóng góp của tổ chức NGO và Cộng đồng Người Việt
Ngoài tài trí, linh hoạt và kiên nhẫn của đội ngũ luật sư, chúng tôi ghi nhận sự đóng góp quan trọng của tổ chức NGO (tổ chức phi chính phủ) và cộng đồng người Việt nhiều nơi trên thế giới. Từ đó, dẫn đến những thất bại liên tiếp của công ty Formosa trên thương trường và trước dư luận thế giới.
Tháng 10, 2019 công ty Formosa thua kiện cư dân Nam Texas vì đã xả những viên nhựa vào đường nước khiến bờ biển bị ô nhiễm và phải bồi thường 50 triệu USD.
Kế đến, tháng 8 vừa qua, Thông tấn RFA đưa tin, Ngân hàng Trung ương Na Uy đã rút toàn bộ $1.5 tỷ quỹ hưu bổng được đầu tư vào tập đoàn công ty Formosa với lý do công ty này đã vi phạm nhân quyền trầm trọng.
Và mới đây nhất, dự án xây nhà máy nhựa trị giá trên 6 tỷ USD tại quận St. James, Louisiana của Formosa đã bị đình chỉ vô thời hạn vì cư dân của quận St. James đã khởi kiện.
Công lý sẽ thắng
Ðức Giám Mục Micae Hoàng Ðức Oanh, người đã có mặt trước Tòa án Sơ thẩm Ðài Loan để nộp đơn kiện đầu tiên cho các nạn nhân, nhận được tin vui khi đang nằm trên giường dưỡng bệnh. Giọng của ÐGM yếu ớt nhưng không giấu được sự phấn khích: “Tạ ơn Chúa. Cám ơn các ân nhân. Xin cứ tiếp tục. Xin cứ tiến tới! Chúng tôi tiếp tục cầu nguyện. Xin gửi lời thăm toàn thể anh chị em!”
Các thành viên tại các thành phố Houston, Dallas, San Jose, Atlanta và còn nhiều thành phố khác tại Hoa Kỳ cũng như tại các quốc gia khác như Na Uy, Ðan Mạch, Pháp, Bỉ, Canada, Úc châu, Tân Tây Lan… đã hết lòng gây quỹ, giúp lập hồ sơ, phiên dịch, tìm nhân chứng, hợp tác với các hội thiện nguyện tại Hoa Kỳ cũng như nhiều quốc gia khác để nói lên sự oan ức của người dân miền Trung và đòi hỏi công lý cho họ đã mừng đến chảy nước mắt.
Bà Nancy Bùi, Phó Hội trưởng đặc trách Ngoại giao của hội Công lý cho nạn nhân Formosa JFFV chia sẻ:
“Thật bất ngờ và vui mừng ngoài sức tưởng tượng khi nhận được bản phán quyết với ngôn từ thật rõ ràng, mạch lạc và quả quyết của Tòa TCPV ÐL hủy phán quyết của Tòa Thượng thẩm, bắt xử lại và cho phép vụ kiện được xét xử tại Ðài Loan.
Một số thành viên của Liên Hội Nhân quyền Quốc tế (FIDH) trong Hội thảo kỷ niệm 40 năm thành lập tại Đài Bắc đã lấy hàng trăm chữ ký cho nghị quyết khẩn cấp bảo trợ cho vụ kiện Formosa của 7875 nạn nhân. Buổi khai mạc của Đại hội đã có TT. Thái Anh Văn đến đọc diễn văn khai mạc. Bà đã được tường trình đầy đủ về vụ án. (Hình JFFV)
Còn nhiều gian nan phía trước
Linh mục Nguyễn Văn Hùng, cố vấn của hội JFFV và là Giám đốc của Cơ quan Hỗ trợ người Việt Lao động tại Ðài Loan hiện cư ngụ tại Ðài Bắc, chia sẻ:
“Chúng tôi rất vui khi nhận được Bản Phán quyết của Tòa án Tối cao Ðài Loan. Những nỗ lực kiên trì dài 4 năm tranh đấu đòi công bằng, công lý cho các nạn nhân thảm họa ô nhiễm môi trường miền Trung ở nước ngoài đã có cơ sở pháp lý để tiến hành”.
Cũng nên nhắc lại Hội JFFV được thành lập từ đầu năm 2017, trụ sở đặt tại Hoa Kỳ, có thành viên từ trên 10 quốc gia, nhằm đáp ứng sự kêu cứu của các nạn nhân thảm hoạ môi trường do công ty Formosa Gang Thép Hà Tĩnh (FHS) gây ra tại miền Trung vào đầu tháng 4/2016, cũng như đáp ứng lời kêu mời của các vị lãnh đạo tinh thần của Ðức Giám mục Phaolo Nguyễn Thái Hợp và quý Linh mục trong vùng bị ảnh hưởng để giúp nạn nhân đưa vụ án ra các tòa án quốc tế sau nhiều cố gắng khiếu kiện Formosa tại VN của người dân không có kết quả.
Hội JFFV cùng biểu tình với cộng đồng người Việt tại Houston, Austin, Arlington, Dallas, San Antonio Texas và 12 tổ chức tranh đấu cho môi trường của các cộng đồng Hoa Kỳ trước nhà máy Formosa tại Point Comfort, Nam Texas. (hình JFFV)
Hội đã nộp đơn kiện công ty Formosa và các đồng phạm tại tòa Sơ thẩm Ðài Loan vào ngày 11/6/2019. Tại Tòa án Hoa Kỳ vào ngày 27/6/2019, và tại Hội đồng Nhân quyền tại Liên Hiệp Quốc ngày 27/5/2019. Vụ kiện tại Ðài Loan được tiến hành trước vì có số bị đơn sống và làm việc tại Ðài Loan đông đảo nhất. Mọi liên lạc, hỗ trợ hoặc đóng góp tài chánh xin liên lạc với:
JFFV: P.O. Box: 29534. Austin, TX. 78755
Website: jffv.org. (Có thể đóng góp online trên website bằng cách nhân vào nút Donation)
