Có những truyền thuyết cho rằng: khi thân xác chết đi, biến mất khỏi thế giới này thì có thể chuyển hóa sang một thế giới khác. Có những thứ người ta không thể nhìn thấy, chỉ tồn tại trong tâm trí, một trạng thái của tâm linh hay tiềm thức.
Đốt đèn lồng trong văn hóa Nhật
Theo tục lệ hằng năm của người Việt, cứ đến rằm tháng 7 có cúng cô hồn và trẻ con thường rủ nhau đi “giựt cô hồn”. Có nghe người ta gọi “Cô hồn các đảng” khiến tôi tò mò tìm hiểu. Những “cô hồn” này lại là những người còn sống, nhưng sống ngoài vòng pháp luật, họ là những đám du thủ, du thực, đầu trộm đuôi cướp, chuyên phá làng phá xóm. Dân gian thường lo sợ và cầu xin cho những “cô hồn các đảng” này mau vào ngục tù để làng xóm được sống an vui.
“Cô hồn các nước” là vong hồn của người chết, được khoản đãi, dâng cúng hay cầu nguyện tùy theo phong tục, tập quán, tín ngưỡng của một số quốc gia. Hằng năm trên thế giới, người ta thường mở ngày lễ hội cho người chết để tưởng niệm vong hồn những người thân yêu đã khuất hay bày tiệc khoản đãi để an ủi những linh hồn đang lang thang, bơ vơ, đói khổ thường được gọi là “cô hồn” hay “ma đói”.
Người chết đi về “cõi chết” là một thế giới đầy bí ẩn, cho dù có tín ngưỡng, tôn giáo hoặc những kinh nghiệm của bản thân, người ta vẫn không thể giải thích một cách thỏa đáng. Những lễ vật như hương hoa, mâm quả, bánh mứt được trân trọng dâng cúng như một niềm giao cảm thiêng liêng giữa người sống và người chết, giữa cuộc sống hiện tại với cõi hư vô, nơi mà người ta thường mang hoài tưởng là có tổ tiên, ông bà, cha mẹ và những người thân yêu.
Lễ hội Baekjung – Nam Hàn
Ở Việt Nam, ngày rằm tháng 7 âm lịch được gọi là ngày Lễ Vu Lan, ngày lễ báo hiếu hay ngày xá tội vong nhân. Vào ngày rằm tháng 7 người ta thường cúng cô hồn, bày những mâm cúng trước cửa nhà, cửa hàng nơi buôn bán. Những vật phẩm để cúng thường là những đồ ăn thức uống của dân gian như: bánh, trái cây, khoai, bắp, đường, gạo, muối,… và tiền. Khi cúng xong, người ta có thể phân phát hay mạnh ai nấy giựt những món đồ cúng nên còn được gọi là “giựt cô hồn”.
Ở Indonesia, lễ hội rằm tháng 7 gọi là Chit Gwee Pua. Người ta thường đem lễ vật cúng vào chùa, các nhà sư đọc kinh, tế lễ, cầu siêu cho những linh hồn bơ vơ không nơi nương tựa. Sau đó những đồ cúng được đem phân phát cho những người nghèo.
Ở Trung Quốc, lễ Vu Lan vào tháng 7 âm lịch còn được gọi là ngày cô hồn, vì họ cho rằng vào ngày này các yêu ma và linh hồn của tổ tiên được rời khỏi âm phủ về lại trần gian. Người Trung quốc thường đi chùa, cúng bái cầu bình an, tưởng nhớ người thân yêu đã khuất và xin xá tội vong nhân. Họ thường đốt vàng mã và cúng thức ăn cho những hồn ma đói khổ dưới âm phủ.
Ở Nam Hàn, lễ hội Baekjung vào rằm tháng 7 âm lịch, cũng là thời gian thu hoạch, gặt hái mùa màng nên người nông dân Hàn gọi là «Bách Chủng» có nghĩa “100 loại ngũ cốc” tượng trưng cho những vụ mùa tươi tốt. Họ luôn cầu xin được may mắn, an lành không bị các ma đói quấy nhiễu. Vào lễ hội này, người ta diễn hành mặc trang phục cổ truyền Hanbok, đeo mặt nạ ma quỷ xấu xí, tay cầm gậy.
Cúng cô hồn
Ở Nhật Bản, lễ hội Obon diễn ra trong 4 ngày, bắt đầu vào tháng 7 âm lịch, khoảng 13 tháng 8 đến 16 tháng 8 dương lịch, tùy theo truyền thống của mỗi miền. Obon là ngày của vong hồn hay lễ báo hiếu đã có ở Nhật Bản từ lâu đời, bắt đầu với huyền thoại của Mokuren, giống như Mục Kiền Liên của Việt Nam. Có người con báo hiếu, cầu xin Đức Phật giải thoát cho bà mẹ khỏi cảnh đói khổ, đọa đày dưới địa ngục. Theo truyền thuyết, khi mẹ của Mokuren được cứu giải, Mokuren vui mừng nhảy múa. Điệu múa Bon Odori vừa linh thiêng vừa lãng mạn trong lễ hội Obon đã trở thành một nét văn hóa truyền thống của người Nhật Bản.
Vào ngày lễ Obon, người ta mang lồng đèn Chochin đến thăm viếng mộ phần của tổ tiên và tưởng nhớ người thân thương gọi họ trở về nhà. Khi lễ hội kết thúc, họ thả những đèn lồng trên sông hay biển hồ để tiễn đưa vong hồn trở về thế giới của người chết. Khi màn đêm buông xuống, những chiếc đèn lồng lung linh, huyền ảo trôi trên dòng sông, lấp lánh như những vì sao đêm linh thiêng, thanh thản siêu thoát …vào cõi hư vô đầy bí ẩn.
Những chiếc bánh hình hoa sen làm bằng bột gạo màu xanh, đỏ, vàng được bày cúng trên bàn thờ cùng với những giỏ hoa thật đẹp. Những món bánh được thay đổi theo ngày: ngày 13 gọi là bánh “đón linh hồn”, ngày 14 và 15 là bánh “cầu nguyện và tiếp đãi linh hồn”, ngày 16 là bánh “tiễn linh hồn”.
GVV
