Ông già Bà trẻ

Hiến Pháp Hoa Kỳ quy định ứng cử viên tổng thống phải từ 35 tuổi trở lên. Các nhà quốc phụ cho rằng đó là tuổi chín chắn đủ để đảm trách việc lãnh đạo đất nước. Tuy nhiên trong lịch sử chưa ai được bầu vào chức vụ này trong độ tuổi 35-40 cả. Tổng thống Mỹ đắc cử trẻ nhất xưa nay là John F. Kennedy. Trong ảnh, khi nhậm chức vào ngày 20/1/1961 Kennedy chưa đầy 44 tuổi.

Ảnh: Bettman Archive.

Từ ngày lập quốc cho đến hết thế kỷ thứ 20, vị tổng thống Mỹ lớn tuổi nhất là Ronald Reagan. Mùa bầu cử 1980 là lần đầu tiên công chúng tỏ vẻ quan tâm đến tuổi tác của ứng cử viên tổng thống, nhiều người lo ngại về sức khoẻ và năng lực của một ông già 69 tuổi, sắp sửa lên hàng “thất thập cổ lai hy”. Thế nhưng Reagan không những đánh bại Jimmy Carter một cách dễ dàng, 4 năm sau ông còn tái đắc cử ở tuổi 73 và rời ghế tổng thống khi đã gần 78.

Ronald và Nancy Reagan sau buổi lễ tuyên thệ, tháng 1, 1981 (wikimedia)

Bước sang thế kỷ 21, nước Mỹ bỗng nhiên có đến hai tổng thống trong lứa tuổi 70. Năm 2016 Donald Trump thắng cử lúc ông đã gần 71 tuổi, đạt thành tích tổng thống Mỹ già nhất lịch sử. Song kỷ lục ấy Donald Trump chưa giữ được bao lâu thì 4 năm sau lại bị qua mặt bởi Joe Biden. Ngày nhậm chức Joe Biden đã trên 78 tuổi, một thành tích không biết đến khi nào mới có người vượt qua. Căn cứ vào các cuộc thăm dò cử tri, đa số dân Mỹ nghĩ Biden (81) đã quá già để làm tổng thống. Song nếu Trump tái đắc cử lần này, ở tuổi 78 ông ta sẽ trở thành tổng thống Mỹ già không thua gì Biden.

Ảnh: Jim Watson, Saul Loeb/AFP

Trước Reagan, người giữ kỷ lục tổng thống lớn tuổi nhất khi đắc cử là William Henry Harrison, tổng thống thứ 9 của nước Mỹ. Khi Harrison nhậm chức năm 1841, ông vừa bước qua tuổi 68. Kỷ lục ấy trụ được 140 năm mới bị phá vỡ bởi ông “già gân” Reagan. Song Harrison còn sở hữu một kỷ lục khác có lẽ sẽ không ai qua mặt nổi: ông là tổng thống tại vị ngắn hạn nhất; chỉ một tháng sau khi nhậm chức, Harrison qua đời vì bệnh thương hàn. Tưởng cũng nên nói thêm, vào thế kỷ 19 tuổi thọ trung bình của dân Mỹ thấp hơn ngày nay rất nhiều, cho nên 68 tuổi thời đó có lẽ tương đương khoảng 75 tuổi thời nay.

Ảnh: Public Domain

Trong số 10 vị tổng thống nhậm chức trong lứa tuổi lục tuần, trẻ nhất là Harry Truman (60 tuổi, 339 ngày). Truman vốn là phó tổng thống thứ ba của Franklin D. Roosevelt. Nhưng chỉ 3 tháng sau khi Roosevelt tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba thì ông qua đời; Truman lên thay thế vào tháng Tư 1945, khi Đệ Nhị Thế Chiến đang vào hồi cuối. Từ vai trò người phụ tá, Harry Truman bỗng biến thành một nhân vật lịch sử quyền biến khi ông ra quyết định thả bom nguyên tử để đánh bại Nhật Bản và chấm dứt cuộc đại chiến.

Lễ nhậm chức thứ nhì của Harry Truman vào tháng 1, 1949 (Nguồn: White House Historical Society)

Một cuộc thăm dò ý kiến của Pew Research gần đây cho thấy phần đông dân Mỹ đồng ý U60 là lứa tuổi lý tưởng nhất để làm tổng thống. Và lịch sử nước Mỹ cũng công nhận điều này. Bằng chứng là 25 trong số 46 tổng thống Mỹ từ xưa đến nay nằm trong lứa tuổi 50-59. Từ George Washington cho đến Abraham Lincoln, từ Lyndon Johnson cho đến George W. Bush… Không những vậy, nếu ta tính tuổi trung bình của tất cả tổng thống Mỹ từ ngày lập quốc đến nay, con số chính xác là 55 tuổi.

Jimmy Carter (52 tuổi) và đệ nhất phu nhân Rosalynn trong ngày nhậm chức năm 1977 (Nguồn: AP)

Số tổng thống Mỹ trong lứa tuổi 40-49 cũng không phải ít, đếm tổng cộng 9 người (so với 10 người trên 60). Trong vòng nửa thế kỷ qua, nước Mỹ đã có đến hai vị tổng thống trẻ là Barack Obama và Bill Clinton. Điều đặc biệt là cả hai đều thắng cử trước một đối thủ lớn tuổi hơn họ nhiều: Obama (47) thắng John McCain (72); Clinton (46) thắng George H.W. Bush (68). Chứng tỏ đôi khi cử tri Mỹ sẵn sàng bỏ phiếu cho một ứng cử viên trẻ dẫu biết kinh nghiệm chính trường của họ có thể không dày dạn bằng. Mùa bầu cử năm nay cũng sẽ là một cuộc tỉ thí “già vs trẻ” giữa Donald Trump (78) và Kamala Harris (60).

George H. W. Bush bắt tay đối thủ trong lễ nhậm chức của Bill Clinton năm 1993 (wikimedia)

Tuy John F. Kennedy là Tổng Thống “đắc cử” trẻ nhất, nhưng ông lại KHÔNG là tổng thống trẻ tuổi nhất của nước Mỹ! Vinh dự ấy được dành cho Theodore Roosevelt, vốn là phó tổng thống thứ hai của William McKinley (người thứ nhất, Garret Hobart, chết vì bệnh tim khi mới 55 tuổi). Tháng 9, 1901 McKinley bị ám sát bởi Leon Czolgosz tại Buffalo, New York. “Teddy” Roosevelt, lúc ấy đang đi săn, được triệu về để tuyên thệ khi mới 42 tuổi – một kỷ lục cho tới nay vẫn còn đứng vững.