Số liệu thống kê từ Cục An toàn Thông tin Việt Nam cho biết trong năm 2023, đã nhận hơn 19,500 tin tố giác của người dùng mạng gửi tới thông qua các hệ thống cảnh báo về các trường hợp lừa đảo. Theo cơ quan này, VN đang có khoảng 70 triệu người sử dụng Internet. Một “thị phần” khá lớn cho những kẻ lừa đảo làm ăn.
Lừa đảo online nở rộ
Các chiêu thức cũ
Tình trạng lừa đảo trên không gian mạng được thực hiện bằng nhiều hình thức và chủ yếu tập trung vào các nhóm người cao tuổi, học sinh, trẻ em hoặc những người ít kiến thức … Ở mỗi nhóm, kẻ gian thực hiện bằng những hình thức dẫn dụ khác nhau, với mục tiêu lấy lòng tin, rồi đánh cắp thông tin người dùng.
Trước đây, thủ đoạn của chúng chủ yếu là xâm nhập (hack) tài khoản Facebook, sau đó chiếm quyền sử dụng, nhắn tin cho người thân, đề nghị chuyển tiền; hay thông báo đã trúng thưởng do bốc thăm xổ số, hay được nhận quà khuyến mãi rồi yêu cầu chuyển “phí thực hiện thủ tục nhận quà”; lừa tình cảm, gửi bưu kiện quà cáp rồi yêu cầu đóng lệ phí hải quan; mạo danh nhân viên bưu điện hăm dọa khóa sim điện thoại vì chưa cập nhật thuê bao; giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án hù dọa nạn nhân vì có liên quan đến vụ án nào đó, yêu cầu chuyển tiền để kiểm tra, hứa hẹn trả lại đầy đủ sau khi điều tra; giả nhân viên ngân hàng, yêu cầu người sử dụng thẻ tín dụng cung cấp mã OTP; rủ rê đầu tư chứng khoán, kinh doanh tiền ảo; cho số lô đề … Tinh vi hơn, chúng còn sử dụng video cũ, hình ảnh của chính chủ đã đăng tải trên mạng rồi cắt ghép, dùng công nghệ deepfake, deepvoice (ghép hình ảnh, lồng giọng nói) để lừa những người quen.
Bán xe máy giá rẻ, đổi tiền giả
Một số thủ đoạn mới
Gần đây, tiếp tục xuất hiện thêm một số thủ đoạn mới như lợi dụng sự gia tăng nhu cầu du lịch trước, trong và sau Tết đăng tải quảng cáo bán tour du lịch, phòng khách sạn giá rẻ với nhiều tiện ích trên mạng xã hội, đề nghị chuyển tiền cọc (từ 30 – 50% giá trị combo) đặt tour, và chiếm đoạt số tiền.
Hoặc hình thức “cho vay vốn, cho vay tiền online chỉ cần căn cước công dân”: Khi tìm được người có nhu cầu, kẻ gian sẽ yêu cầu nạn nhân chuyển trước một khoản tiền để “nộp lệ phí hồ sơ và bảo hiểm khoản vay” cũng như cung cấp thông tin tài khoản để giải ngân.
Một thủ đoạn khác là “kêu gọi đầu tư sinh lời” trên mạng: ban đầu, nạn nhân bị dẫn dụ đầu tư số tiền nhỏ vào dự án nào đó và có lợi nhuận. Những lần sau, số tiền “góp vốn đầu tư” sẽ lớn dần lên. Đến lúc này, kẻ gian sẽ tìm cách không cho nạn nhân rút tiền, đánh sập máy chủ, chiếm đoạt tiền của “nhà đầu tư”…
Lừa đảo tuyển dụng việc nhẹ lương cao
Tương tự, nhắm vào tâm lý muốn lấy lại số tiền đã mất sau khi bị ai đó lừa, kẻ gian còn lập ra nhiều hội nhóm “hỗ trợ lấy lại tiền bị lừa trên không gian mạng”, sử dụng software phát tán các tin nhắn do chúng tạo ra, bình luận về các vụ thu hồi tiền bị lừa đã giải quyết được để tạo lòng tin, tiếp đó dẫn dụ nạn nhân lạc vào mê cung của những màn kịch lừa đảo mới. Tại đây, chúng thường mạo danh là luật sư, kiểm soát viên … sau đó sử dụng các kỹ thuật về tâm lý để thuyết phục nạn nhân “tuy bạn mất tiền nhưng chúng tôi có thể giúp lấy lại tiền”. Qua đó chúng sẽ yêu cầu nạn nhân đóng trước một số tiền bằng khoảng 5-10% so với số tiền nạn nhân bị lừa. Thấy số tiền này chỉ là một phần nhỏ trong số bị mất, nhiều người nhẹ dạ đã chuyển tiền. Tuy nhiên sau khi nạn nhân chuyển xong, chúng lập tức khóa liên lạc, không những không lấy lại được tiền mà số tiền chuyển cũng bị mất luôn.
Còn có một phương thức khác là những người ham mua xe máy giá rẻ (hoặc tiền giả). Chúng liên tục chạy quảng cáo và đăng tải những hình ảnh, video về những xe máy tốt nhưng giá bán chỉ bằng phân nửa hoặc ¼ so với giá thị trường hoặc “tiền giả giống hệt như thật. cứ 1 triệu VNĐ tiền thật đổi 15-20 triệu VNĐ tiền giả”. Tiếp đó, chúng nhắn tin trực tiếp với các tài khoản tương tác thông qua Messenger hoặc Zalo, Telegram. Chúng sẽ yêu cầu khách chuyển tiền đặt cọc hoặc quy đổi tiền cọc bằng thẻ game từ 10-20%; xin địa chỉ nhà để ship hàng tận nơi. Song sau khi nhận tiền cọc hoặc mã số thẻ game, chúng lập tức khóa chặn mọi liên lạc.
Dùng kỹ thuật deepfake, deepvoice lừa đảo
…
Để không trở thành nạn nhân, mọi người cần hết sức bình tĩnh, không tỏ ra hoang mang lo sợ khi bất ngờ nhận các cuộc gọi đe dọa, giả danh là công an, viện kiểm sát và tuyệt đối không vào các trang web lạ để thay đổi mật khẩu của tài khoản internet banking, không tự ý cài đặt các software không biết rõ hoặc cung cấp tin nhắn chứa mã OTP ngân hàng theo hướng dẫn của những người mà mình không hề nắm rõ tông tích khi liên lạc qua điện thoại.
Một băng nhóm lừa đảo trên mạng bị bắt
NS
