Chưa đầy 2 năm trước, xăng ở Việt Nam chỉ hơn 11,000 VNĐ/lít. Từ 11-05-2022 tới nay giá xăng RON95 là 29,820 VNĐ/lít (tương đương 1.297 USD). Số liệu của Gas Petrol Price cho biết, giá xăng trung bình các nước hiện là 1.29 USD/lít. Như vậy giá xăng Việt Nam vẫn cao hơn mức trung bình này.
Người Việt thu nhập thấp nhưng phải chi nhiều tiền mua xăng
So sánh với các nước ASEAN, 1 lít xăng Việt Nam hiện cũng cao hơn Campuchia (1.157 USD), Malaysia (0.491 USD), Indonésia (0.895 USD), Philippines (1.261 USD)… Với giá hiện tại, 1 lít xăng chiếm khoảng 12.7% thu nhập bình quân 1 ngày lao động của người Việt và tuy thu nhập bình quân thấp nhưng người Việt lại trả tiền nhiều hơn các nước cùng khu vực để mua xăng.
Ðại diện một doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu ở Sài Gòn cho chúng tôi biết: Giá 1 lít xăng RON 95 tại cảng hiện khoảng 14,936 VNÐ. Một lít xăng này khi đến tay người dùng nó còn phải “cõng” hơn 40% các thứ thuế, phí và được cấu thành từ giá CIF nhập cảng xăng dầu thành phẩm, gồm thuế nhập cảng 10% (khoảng 1,493 VNÐ), thuế tiêu thụ đặc biệt 10% (khoảng 1,493 VNÐ), thuế giá trị gia tăng 10% theo giá bán (khoảng 2,733 VNÐ), thuế bảo vệ môi trường (4,000 đồng/lít). Tổng 4 khoản thuế trên đã gần 10,000 VNÐ/lít. Ðó là chưa kể các khoản lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí vận chuyển… chiếm từ 5-8% nữa.
Hầu hết người lao động đều ngán ngẩm trước tình trạng giá xăng dầu tăng cao
Giá xăng liên tục tăng cao tác động đến hầu hết các hoạt động xã hội, kinh tế, đời sống người Việt, đặc biệt các ngành nghề gián tiếp sử dụng nhiều xăng dầu. Chịu ảnh hưởng nhanh và nặng nề nhất là các doanh nghiệp vận tải. Do đó, người ta cứ đùn vào giá cả hàng hóa để “gỡ vốn”, tạo áp lực lên lạm phát. Nhiều mặt hàng bình thường nhất cũng thi nhau tăng giá, tác động mạnh vào đời sống mọi người, nhất là lớp người nghèo, công nhân lao động…
Tại góc vỉa hè có nhiều bóng râm trên đường Tam Châu (Thủ Ðức) có nhóm shipper 6-7 người tụ tập ăn cơm trưa. Một người tên Nghĩa, than thở: “Mấy đợt xăng tăng giá mạnh từ đầu năm làm bọn shipper chúng tôi khổ lắm vì thu nhập giảm. Sau đó giá xăng giảm xuống chút, tưởng tạm ổn rồi nhưng không ngờ chỉ được vài hôm. Nay xăng đã tăng gần 30,000 VNÐ/lít. Bây giờ chạy xe cả ngày chỉ đủ tiền đổ xăng và ăn uống chứ dư dả chút nào đâu?”.
Vật giá liên tục leo thang cùng giá xăng dầu
Một người khác, tên Thành, chia sẻ: “Cứ hễ xăng vừa tăng giá, hàng hóa cũng liền tăng theo. Trước mua hộp cơm bình dân 25,000, nay phải 30-35,000VNÐ là giá chót. Chưa kể cà phê, thuốc lá”. Với cánh lái xe taxi công nghệ, tình hình cũng không khá hơn. Anh Tâm, lái xe cho hãng Mai Linh, nói: “Tui làm nghề được 7 năm, chưa khi nào thấy cuộc sống khó khăn như hiện nay. Bây giờ chạy được 1 triệu VNÐ thì mất trung bình 400,000VNÐ tiền xăng, khấu hao xe cộ 20% khoảng 200,000VNÐ, chi phí app 25%, khoảng 250,000VNÐ. Nếu chạy khéo hay ít bị kẹt xe thì còn kiếm được khoảng 150-200,000VNÐ. Tuy nhiên từ khi xăng tăng giá, khách cũng ít đi taxi hơn, có lẽ họ cũng phải tiết kiệm do đã chi nhiều tiền cho những thứ khác…”.
Cần lưu ý là sự khác biệt về giá xăng dầu giữa các nước còn do các loại thuế. Trên lý thuyết các nước đều có giá xăng dầu gần như nhau theo thị trường quốc tế nhưng mỗi nước lại áp vào đó các loại thuế khác nhau nên giá bán lẻ xăng dầu nơi này nơi kia chênh lệch.
Tại kỳ điều chỉnh giá ngày 23-5-2022 tới, giá xăng dự báo vượt qua mốc 30,000 VNĐ/lít
Việt Nam thuộc nhóm nước có thu nhập thấp, đồng thời là nước có khai thác dầu mỏ và xuất cảng lượng lớn với 2 nhà máy lọc dầu là Dung Quất và Nghi Sơn. Song mỗi năm Việt Nam vẫn nhập hàng triệu tấn dầu thô, chủ yếu dùng tái phục vụ cho 2 nhà máy này. Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho biết, năm 2021 Việt Nam xuất cảng hơn 3.1 triệu tấn dầu thô, giá trị trên 1.76 tỷ USD nhưng ngược lại, Việt Nam cũng nhập cảng hơn 9.9 triệu tấn dầu thô với giá trị trên 5.15 tỷ USD. Vậy tính ra Việt Nam nhập dầu thô nhiều hơn so với lượng dầu xuất.
Trước đó, vào đầu tháng 4/2022, đại diện của Bộ Tài chính Việt Nam phát biểu trên báo chí cho rằng giá xăng dầu trong nước còn tăng… thấp hơn đà tăng trên thế giới. Thậm chí, ông này còn dẫn chứng giá xăng tại một số quốc gia lân cận như Trung Quốc, Lào… để cho rằng giá xăng Việt Nam còn đang thấp hơn so với nhiều nước (?). Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế, tài chính lại cho rằng, so sánh kiểu “giá xăng Việt Nam thấp hơn nhiều nước lân cận” là quá khập khiễng và không chính xác. Cụ thể, hầu hết những nước có giá xăng cao hơn Việt Nam đều có mức thu nhập bình quân đầu người cao hơn người Việt. Còn nếu so với các nước có khai thác dầu mỏ như Việt Nam thì giá xăng Việt Nam vẫn cao. Ví dụ Malaysia có khai thác dầu thô và người dân của họ chỉ phải trả cho 1 lít xăng với giá 0.491 USD, hay Indonesia với 0.895 USD/lít!
Một chuyên gia kinh tế đã nghỉ hưu không muốn nêu tên, nhận xét: “Nhà nước cần sớm tính toán lại việc bình ổn giá xăng trong nước. Nếu chỉ tính đến nó khi bàn về triển vọng, nguy cơ, để hoạch định chính sách ứng phó là chưa đủ, thậm chí sai lầm. Không hề thừa khi ngay từ bây giờ, tôi cho rằng ông nhà nước và các ngành liên quan cần lắng nghe cảnh báo của các chuyên gia về một triển vọng “stagflation” (đình trệ lạm phát) có thể xảy ra trong nền kinh tế Việt Nam ngay trong năm nay chứ không đâu xa!”
Giá xăng ở VN tăng nhiều hơn giảm dù đã có 2 nhà máy lọc dầu
NS
