Người Mỹ Thầm Lặng là tựa bộ phim bằng tiếng Việt. Tiếng Anh là: “The quiet American. Thầm lặng, ‘quiet’, là không nói chỉ lẳng lặng mà làm.  Bộ phim dựa theo tiểu thuyết nổi tiếng cùng tên của nhà văn Anh Graham Greene.

Chiến tranh 3 nước Đông Dương (Việt, Miên, Lào) đang bước vào giai đoạn quyết liệt. Thomas Fowler (Michael Caine). phóng viên người Anh của tờ London Times, có nhiệm vụ theo dõi tình hình chiến sự Việt Nam. Ông theo chân lính Pháp càn quét ở Ninh Bình, Bắc Việt và tận mắt chứng kiến những vụ tàn sát kinh hoàng. Pyle (Brendan Fraser) một bác sĩ nhãn khoa, sang Việt Nam với mục đích ‘làm từ thiện’ cho dân nghèo. Ấn tượng trước một người Mỹ thầm lặng, tốt bụng và dễ mến, Fowler giới thiệu Phượng (Đỗ Thị Hải Yến), người yêu của ông, cho Pyle. Fowler không ngờ rằng chính Pyle cũng say mê Phượng ngay từ lần đầu gặp gỡ. Pyle thành thực thú nhận với Fowler tình yêu của anh dành cho Phượng. Chiến sự vẫn diễn biến ngày một phức tạp. Tại Miền Nam Việt Nam, tướng Trình Minh Thế bất ngờ tuyên bố chống lại cả Pháp lẫn Việt Minh. Bóng dáng của một thế lực mới xuất hiện.

Fowler nhận thấy Pyle lảng vảng xung quanh đám biểu tình. Và cuối cùng, trên đường trở lại Sài Gòn, cả hai lọt vào ổ phục kích, Pyle bỗng chốc xông xáo thiện chiến như một chiến binh đã được đào tạo bài bản. Fowler vẫn tiếp tục làm một phóng viên chiến trường đương đầu với những thử thách khắc nghiệt. Ông cùng cộng sự lọt vào kho hàng của một nhà buôn Hoa kiều có quan hệ mật thiết với tướng Thế. Tại kho hàng nầy, nhiều thùng tưởng là chứa hàng hóa, họ phát hiện ra nó chứa chất nổ nhập từ Mỹ. Dần dần, Fowler nhận ra những âm mưu chiến tranh và tiên đoán được đoạn sau của cuộc chiến Đông Dương: Mỹ sẽ hất cẳng Pháp và trực tiếp can dự vào Việt Nam.

Xem thêm:   Tìm về những quán cà phê xưa

Mới đầu, “The quiet American” do Joseph L. Mankiewicz viết kịch bản và đạo diễn với Audie Murphy, Michael Redgrave và Giorgia Moll đóng vai chánh. Là phim đen trắng, dài 122 phút, với kinh phí 1.5 triệu USD phát hành ngày 5 tháng 2 năm 1958 được giới phê bình đón nhận nồng nhiệt nhưng không được coi là thành công về mặt phòng vé.

“The Quiet American” – 1958 – nguồn bridgeman images

Người Mỹ thầm lặng được làm lại vào năm 2002 do Phillip Noyce đạo diễn và Brendan Fraser vai Alden Pyle và Michael Caine vai Thomas Fowler với Đỗ Thị Hải Yến vai Phượng.

Đỗ Thị Hải Yến sinh ngày 1 tháng 10 năm 1982 tại Bắc Ninh, Việt Nam. Năm 2000, Hải Yến lần đầu xuất hiện trên màn bạc với một vai nhỏ trong phim ‘Mùa hè chiều thẳng đứng’ của đạo diễn Pháp gốc Việt Trần Anh Hùng. Năm 2001, vượt qua hơn 2000 ứng viên khác, Hải Yến vào vai nữ chính Phượng trong bộ phim Hollywood ‘Người Mỹ thầm lặng’ của đạo diễn Phillip Noyce.

Nhắc tới phim ‘The quiet American’ chúng ta phải nhớ tới tài tử người Anh, Michael Caine. Một cái tên dễ nhớ! Vì có câu chuyện như vầy: “Có lần đến Philippines, một người phụ nữ hỏi Michael Caine: “Có phải ông là một tay buôn ma tuý, một ‘drug dealer’ hay không?” Michael Caine hỏi lại: “Tại sao bà lại hỏi tôi câu ấy?” Bà ta trả lời: “Vì người ta gọi ông là ‘My cocain’ (Michael gọi ngắn gọn là Mike. Michael Caine đồng âm với Mike Cain, na ná với My Cocain).

Xem thêm:   Nhà đá xanh!

Chuyện đùa, có thể là do Michael Caine bịa ra để tự trào; ông chơi chữ đồng âm, tiếng Anh gọi là ‘homophone’. Homophone là từ có cách phát âm na ná nhau; nhưng ý nghĩa và cách viết khác nhau. Ví dụ như ‘pair’ (cặp) và pear’ (quả lê); hoặc ‘flour’ (bột) và ‘flower’ (bông, hoa).

Thêm một chuyện đùa dùng ‘homophone’. Tôi ngồi trong một quán bar và hai bà rất lớn con có giọng nói khác lạ ngồi đối diện tôi. Tôi nói: “Giọng nói hay đấy, hai cô đến từ Scotland à?” Một bà hét lên, “Xứ Wales, đồ ngốc.” Hoảng vía, tôi nói: “Được rồi! Được rồi! Đừng nóng chớ! Hai cô là Whales đến từ Scotland phải không?” Sau đó, tôi không nhớ được gì nhiều. (‘Homophone của (xứ) Wales là Whales hai con cá voi)

“The quiet American” – 1958 – nguồn medium

Michael Caine là nghệ danh, chớ ông tên thật là Maurice Joseph Micklewhite Jr, sinh ngày 14 tháng 3 năm 1933 tại Rotherhithe, London, Anh. Caine bắt đầu sự nghiệp diễn xuất vào những năm 1950 và 1960. Trong một cuộc phỏng vấn, khi được hỏi: “Làm sao ông trở thành một tài tử nổi tiếng?” Michael Caine hài hước đáp rằng: “Trước đây ông rất lo lắng trước các buổi thử vai đến mức phải luyện tập các câu thoại trước gương. Tuy nhiên, ông cảm thấy ngày càng bực bội vì: “Gương không bao giờ gọi lại cho tôi cả.”

Cuộc đời nầy vốn dĩ buồn nhiều hơn vui. Thế nên chúng ta cần biết bao những người không chỉ là một diễn viên tài năng mà còn là một người thông minh, sắc sảo và hài hước.”  Tài tử Michael Caine chính là người chúng ta rất, rất cần.

Xem thêm:   Trần Hoài Thư: Người lính viết văn!

Những năm 60 ở London với mẹ của ông, Michael Caine nói: “Tôi không chắc mẹ tôi hiểu rõ về nghề nghiệp của tôi. Và bà ấy chắc chắn không bao giờ biết tôi kiếm được bao nhiêu tiền?” Một lần mẹ tôi hỏi tôi, con kiếm được bao nhiêu cho một bộ phim? Và tôi nói: “Một triệu bảng.” ‘Ồ,’ Mẹ lại hỏi: “Là bao nhiêu?’ Mẹ tôi không thể tính toán được số tiền đó! Vì vậy tôi nói, điều đó có nghĩa là mãi mãi. mẹ không phải làm gì cả, không cần làm việc, hay phải ao ước điều gì nữa. Thế nên, mẹ đừng lén lút nhận những công việc như dọn dẹp để được ở bên bạn bè. Nếu mẹ làm vậy, con sẽ gặp rắc rối với báo chí’.

Phim ‘The quiet American’ kinh phí 30 triệu USD, được đề cử giải Oscar, được Viện Điện ảnh Mỹ chọn là một trong 10 phim hay nhất năm 2003 nhưng doanh thu chỉ được 27,674,124 USD. Phim hay nhưng ế vì phim kén khách. Khán giả phải có trình độ sử học về chiến tranh Đông Dương. Phải hiểu tâm lý của người Pháp, người Việt thời 9 năm (1945-1954). Và quan yếu hơn hết là hiểu được chánh sách của người Mỹ về Đông Dương trong đó có Việt Nam, có Sài Gòn. Xem phim không khó; chỉ tốn tiền vé. Muốn thưởng thức phim (như các loại hình nghệ thuật khác: văn, thơ, nhạc, hoạ) chúng ta cần một cái đầu và cả một trái tim.

DXT