AI (Artificial Intelligence: Trí thông minh nhân tạo). Với sự tiến bộ của kỹ thuật, người ta đã chế ra robot với trí tuệ nhân tạo để phục vụ con người như bồi bàn, người giúp việc, người giao hàng… Đồng thời, trí tuệ nhân tạo cũng được dùng cho vũ khí hủy diệt con người. Tướng Mỹ John “Mike” Murray tham gia cuộc tranh luận về tính đạo đức của các loại vũ khí này cho các cuộc chiến trong tương lai. Trong khi Nga và Trung cộng thì không.
Xe cơ giới với đại liên tự hành. Popular Mechanics
Tướng John “Mike” Murray nói, đó là sự thật, chúng ta sẽ tin tưởng vào những khí cụ trí tuệ nhân tạo ở ngoài trận chiến. Ðiều đó có nghĩa rằng các quy tắc quản lý của con người với các phương tiện trí tuệ thông minh phải được nới lỏng.
Phát biểu tại Austin, Texas, trong hội thảo trực tuyến về “Nhân vật Chiến tranh của Tương lai và Luật Tác chiến Vũ trang”, tướng Murray đã đưa ra một viễn tượng về tương lai liên quan tới sự phát triển nhanh chóng của vũ khí thông minh nhân tạo trong quân đội Mỹ và tính đạo đức khi sử dụng:
“Nếu bạn nghĩ hàng trăm máy bay không người lái, tự động hoặc bán tự động, có loại giết người, có loại gây cảm ứng, một số quan sát, một số gây nhiễu, số ít chỉ huy và kiểm soát. Liệu con người có khả năng lựa ra cái nào phải tiêu diệt và ra quyết định tấn công toàn bộ hay từng nhóm trong đoàn máy bay không người lái đó? Cho dù con người tham gia vào việc này, nhưng chúng ta sẽ chống lại loại “không người lái” hay chống lại một cái máy? Một khi bạn bị một đám máy bay không người lái đổ ập tới, khoảng cách chừng 3km, bạn sẽ không có được 30 giây coi bản đồ hành quân để quyết định”.
Con người quyết định trong cuộc chiến vũ khí thông minh nhân tạo. Nguồn. Analytics Insight
Cũng theo Tướng Murray, người có 39 năm tùng sự trong quân đội Mỹ, thì cuộc tham luận về đạo đức này không có ở Nga, Trung Quốc, hoặc bất cứ nơi nào trên thế giới.
Ðây là vấn đề gia tăng nhanh chóng của quân đội Mỹ, một lực lượng quân sự, tự hào đã tuân thủ luật Liên bang, những quy định của Ngũ Giác Ðài và đạo đức quân sự chuyên nghiệp ngay cả trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.
Khi phương tiện thông minh nhân tạo tham gia chiến trận, nó hoạt động rất nhanh vì AI hoạt động với tốc độ thời gian nhanh hơn bộ não con người có thể làm được, chưa kể tới tốc độ di chuyển.
Xe viễn thám tự hành. Nguồn. Quora
Ông Murray nhớ lại lúc làm tư lệnh lữ đoàn ở Afghanistan: “Quyết định sống chết được thực hiện mỗi ngày, thường thì ở bản đồ hành quân hoặc các màn hình máy tính. Một trong những người đứng quanh bản đồ hành quân là luật sư của tư lệnh, người luôn có “tiếng nói nặng ký” và nhân chứng của tất cả quyết định mà lữ đoàn thực hiện trong chiến tranh. Ðiều này có ý nghĩa gì cho các ông lớn ở Ngũ Giác Ðài trong tương lai kể cả các chiến lược gia quân sự hoạch định các trận chiến sắp tới? Tôi muốn nói với mọi người, đây là lúc phải có những tranh luận như thế này, bởi vì, cuối cùng quân đội Mỹ chiến đấu theo chính sách và bị ràng buộc bởi các quy định do các nhà lập pháp đưa ra. Không hề dễ dàng có câu trả lời khi con người điều hành máy bay không người lái, gián tiếp hoặc trực tiếp”.
Đại liên tự hành. Nguồn. Tesla News
Cũng theo Murray, thì: “Khí cụ thông minh nhân tạo thật sự có khả năng quyết định tốt hơn về mục tiêu nào có giá trị, máy sẽ nhận dạng, phân loại và gọi điện, giống như kỹ thuật nhận dạng mặt người hiện đang sử dụng. Tôi nghĩ, sức mạnh của vũ khí trí tuệ nhân tạo là cho phép con người đưa ra quyết định cuối cùng, và điều ấy rất đúng trong thời gian ngắn hoặc tương lai, khi quyết định cướp đi mạng sống của một con người. Nếu bạn từng ở Iraq và Afghanistan, bạn sẽ không lạ gì với C-RAM (hỏa tiễn phản công). C-RAM nhận sóng trực tiếp của ra đa, bắn hạ hỏa tiễn, phòng không và đạn cối từ trên không. Hệ thống hỏa tiễn Patriots, phòng không của chúng tôi có hệ thống bắn máy bay tự động, nhưng chính con người phải quyết định bắn hay không. Có những trường hợp, những tình trạng đặc biệt mà con người sẽ không phản ứng kịp với mối đe dọa hiện hữu. Tôi xin tóm lại, các chính sách về tác chiến của chúng ta hiện rất tốt, nếu bạn sử dụng những vũ khí tác hại tới sinh mạng một con người, bạn phải có một “con người” quyết định hành động đó”.
Máy bay tự hành tác chiến. Nguồn. cnas.org
Trong lần tập trận mùa Thu năm ngoái, Murray đã lưu ý, lực lượng bộ binh sử dụng AI (thông minh nhân tạo) để tìm ra các mục tiêu ngon lành trong hình ảnh từ vệ tinh, sau đó họ chuyển ngay tới đơn vị pháo binh của vùng hành quân trong vòng “vài chục giây” trái ngược với “hàng chục phút” theo kiểu báo tọa độ cho pháo binh trước đây. Nhưng lúc nào cũng có con người trong việc này, ông luôn nhấn mạnh, con người phải thông qua lệnh từ máy tính trước khi máy chuyển qua đơn vị tác xạ.
Tướng Murray cũng phát biểu: “Chắc chắn là khí cụ thông minh nhân tạo phản ứng nhanh hơn, có khả năng làm nhiều nhiệm vụ cùng một lúc, không bao giờ mệt mỏi hay sợ sệt khi đưa ra những quyết định sai trong tác chiến, có khả năng tránh được những sóng cảm biến phát giác vị trí trong chiến trường từ ngoại tầng không gian, trên trời và ngay cả mặt đất, tất cả hầu như có thể xảy ra. Vậy, khái niệm trong tương lai của quân đội Mỹ với các đồng minh và lực lượng thân cận của mình là gì? Bạn hãy tưởng tượng về một chiến trường vũ khí cảm biến, với tốc độ và phản ứng nhanh hơn con người và bạn là nhân vật then chốt phải đưa ra quyết định cuối cùng. Trong khi đó, tướng McConville, đưa ra 5 mệnh lệnh chính: “Tốc độ, phạm vi, sự hội tụ, (đây là hội tụ của tất cả hiệu ứng trên khu vực tác chiến), quyết định tối hậu và đánh phủ đầu. Ðó là những điều chúng ta cần phải thắng thế, luôn thắng thế trong trận chiến của tương lai”.
Máy bay tự hành bắn tia Laser. Nguồn. Military
“Tốc độ là phần then chốt trong chiến tranh. Ðây là điều mà chúng ta rất cần thiết phải thực hiện trong sự hợp pháp với phạm vi đạo đức và các tương trợ của vũ khí thông minh nhân tạo. Tất nhiên sẽ có những sai trái. Trong hỗn loạn của chiến tranh, lúc nào cũng mắc phải sai lầm và không phải các đồng minh của Mỹ lúc nào cũng cùng một quan điểm khi đề cập tới các vũ khí tự hành”.
Trong khi đó, khối quân sự của Châu Âu lại đi theo một con đường rất khác.
Hiện nay, Nghị viện của châu Âu đã có quy định: “Quyết định chọn một mục tiêu và hủy diệt bằng hệ vũ khí tự hành AI phải do con người đã được huấn luyện, có khả năng kiểm soát, và phán đoán đúng, phù hợp với các nguyên tắc thích hợp và cần thiết”.
Rô bô viễn thám. Nguồn. newsclick.in
Nói khác đi, để cho các vũ khí tự hành AI tự quyết định là phạm pháp.
Trong khi cuộc tranh luận vẫn tiếp tục xoay quanh vấn đề này, thì cả một số lượng lớn vũ khí lớn sát thương hàng loạt có thể đã được sử dụng đâu đó, trước khi cuộc tranh luận kết thúc.
Câu hỏi lớn “Nhưng quốc gia nào sẽ chơi vụ này trước tiên?
Máy bay tấn công không người lái, AI. Nguồn. Ray Kurzweil
HĐV
(Nguồn: Asia Times. Dave Makichuk, 2021)
