Hồi 2022, Jason Allen (sống tại quận Pueblo, tiểu bang Colorado, Mỹ) đã giành được giải thưởng trị giá 300 USD. Sau khi bức tranh của anh đánh bại 20 tác phẩm khác đoạt giải nhất cuộc thi vẽ tranh kỹ thuật số, được tổ chức tại Hội chợ tiểu bang Colorado. Sau khi đoạt giải, Jason Allen đã tiết lộ trên mạng xã hội rằng bức tranh giúp anh giành được giải nhất không phải do mình vẽ, mà thực chất được vẽ bởi phần mềm AI (trí tuệ nhân tạo).
– Nguồn: Facebook
Câu chuyện này gây ra nhiều tranh cãi, nhiều người tôn sùng AI đã đưa ra nhiều bài viết cho rằng sắp tới AI sẽ thay thế con người về mặt sáng tạo. Bởi vậy mà vài chữ ngẫu hứng được viết ở trang mạng xã hội X.com của tác giả Joanna Maciejewska gần đây bỗng được toàn thế giới nhắc tới liên tục:
“You know what the biggest problem with pushing all-things-AI is? Wrong direction. I want AI to do my laundry and dishes so that I can do art and writing, not for AI to do my art and writing so that I can do my laundry and dishes.” – Joanna Maciejewska
“Bạn có biết vấn đề lớn nhất khi người ta đùn đẩy mọi thứ cho AI (trí tuệ nhân tạo) là gì không? Sai hướng. Tôi muốn AI giặt giũ và rửa chén để tôi có thể làm nghệ thuật và viết lách, chứ không phải AI làm nghệ thuật và viết lách để tôi có thể giặt giũ và rửa chén.” – Joanna Maciejewska (tác giả sách giả tưởng)
– Nguồn: cafef.vn
Mong muốn của Joanna Maciejewska là mong muốn chung của đa số người làm sáng tạo gần đây, khi tác phẩm từ AI (trí tuệ nhân tạo) xuất hiện mọi nơi mọi lúc. Con người thì bị mất bớt việc, lấy tiền đâu mà trả cho tiền thuế, tiền điện, tiền nước, tiền mua máy rửa chén, máy giặt đồ, máy lau nhà… Ở Việt Nam, nhiều tờ báo trong nước đã bắt đầu dùng ảnh và nội dung AI để lắp kín tờ báo của mình. Nói “lắp kín” vì AI hiện nay còn khá thô sơ, chưa đủ sức hút với các độc giả, nhiều người còn tỏ ra dị ứng thẳng thừng với các tác phẩm giả tạo như vậy. Một người đang làm việc trong ngành công nghệ ở Việt Nam viết: “Thật sự mà nói AI đem lại sự tiện lợi cho người làm báo. Nhưng lạm dụng riết các tin bài dùng đầy hình AI của các báo mạng trong nước gần đây khiến nội dung trở thành rác thật sự, những tấm ảnh AI gen thô thiển, sai bét để đầy trên các mẩu tin từ các trang tin tờ báo lớn và chính thống, không khác gì những trang rác lá cải trên mạng xã hội cả.”
May mắn, trong thế giới con người, tài năng của con người vẫn còn được coi trọng và nhìn nhận hơn là những thứ tiện lợi (tạm thời là như vậy). Tuy nhiên, sự thật thì cũng có rất, rất nhiều người muốn điều ngược lại với tác giả Joanna Maciejewska, như:
Báo trong nước đang dùng ảnh từ AI để minh họa nhiều mục trên báo – Nguồn: VTV
Tiến sĩ Stephen Thaler – nhà khoa học và sáng chế lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, chủ sở hữu hệ thống AI Dabus. Ông đã dành nhiều năm để đi xin cấp bản quyền cho các tác phẩm từ AI Dabus: Chuyện xuất phát từ hai hồ sơ xin cấp bằng sáng chế của Stephen Thaler năm 2018, một cho hình dạng bao bì thực phẩm và một cho một loại đèn pin. Thay vì liệt kê bản thân là nhà phát minh, Thaler lại đưa công cụ AI của mình có tên Dabus vào hồ sơ. Sau đó, ông cũng liệt kê quyền cá nhân đối với các bằng sáng chế là “chủ nhân của công cụ sáng tạo Dabus”. Ông đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế cho Mỹ, Anh, Nam Phi, Úc và Saudi Arabia… phần lớn không thành công. Riêng Ủy ban sở hữu trí tuệ và doanh nghiệp Nam Phi (CIPC) và Úc đã chấp nhận cấp bằng sáng chế cho Dabus, nhưng Stephen không thỏa mãn. Ông kháng cáo rất nhiều lần lên tòa án tối cao của Anh, Mỹ khi không được chấp thuận, và hiện thời chưa thành công. Stephen Thaler cho rằng luật của hai cường quốc này sẽ phải thay đổi. Chờ xem…
Ngoài Stephen Thaler ra thì người dễ chấp nhận các sản phẩm từ AI nhất là những “ông chủ” của thế giới tư bản. Như ông chủ dưới đây:
Nhân viên: Tôi đã ở đây 11 năm ròng rã, một mình làm việc bằng ba người thế nhưng chỉ được nhận một phần lương ít ỏi. Tôi muốn được tăng lương.
Ông chủ khẽ lắc đầu: Thật xin lỗi, tôi không thể nào tăng lương cho anh được. Nhưng nếu…
Nhân viên ngắt lời: Nếu sao thưa ngài?
Ông chủ gằn giọng: Nếu anh nói cho tôi biết tên 3 người kia là ai. Tôi nhất định sẽ sa thải bọn họ.
Bởi vì ông chủ thời nào cũng thích “Mỗi người làm việc bằng hai/Để cho cán bộ mua đài, mua xe. – Mỗi người làm việc bằng ba/Để cho chủ nhiệm xây nhà, lát sân”. Có cầu thì có cung, các nhà khoa học liên tục phát minh ra những cỗ máy từ nhỏ tới lớn, nhằm giúp con người “làm việc bằng hai bằng ba”, thậm chí là thay thế luôn con người. Hiện nay, ở nhiều công xưởng lớn đã có nhiều cỗ máy có thể thay thế luôn cả hàng ngàn người công nhân. Nhiều chuỗi cửa hàng tiện lợi lớn thứ hai của Nhật Bản, đã bắt đầu sử dụng robot hỗ trợ AI (Trí tuệ nhân tạo) để kê xếp hàng hoá lên kệ. Ngoài việc giảm người làm, dây chuyền sản xuất với robot tự động cũng sẽ giảm nguy cơ tai nạn lao động.
Phẩm giá con người bị định giá quá rẻ – Nguồn: tienphong.vn
Con người quá yếu ớt và nhạy cảm, đôi khi quá manh động so với các cỗ máy. Làm việc với những cỗ máy, với trí tuệ nhân tạo, các ông chủ không sợ vi phạm hợp đồng lao động, không sợ cảnh đình trệ sản xuất vì những người công nhân thích đình công, đòi quyền lợi xứng đáng… Những phong trào tương tự như phong trào Me Too (một phong trào chống quấy rối và bạo hành tình dục, đặc biệt là tại nơi làm việc) sẽ không lan rộng tại các xưởng này. Có thể trong tương lai, robot cũng sẽ bị quấy rối bởi cấp trên con người, nhưng không sao, chúng đang ở thế giới con người, trừ khi chúng vùng dậy hoặc con người từ bỏ quyền làm chủ, robot mới có thể phản kháng.
Ngoài các ông chủ, tại các group về công nghệ, nhiều người đặt câu hỏi về việc liệu có nên dùng AI trong việc hệ thống luật pháp và ra phán quyết hay không? Trước hết, vì AI chưa biết nhận hối lộ, chưa biết cả nể… Luật Việt Nam không khác gì so với luật của thế giới, quyền, phẩm giá con người vẫn được coi trọng nhất, vậy điều gì đã khiến các bản án ở Việt Nam có sự thiên vị lạ lùng cho một số tầng lớp “bình đẳng hơn”?
AlphaDog (chó AI) có tốc độ di chuyển đạt gần 15km/h – Nguồn: dailysabah
Gần đây ở Hà Nội một ông chủ nhà trọ (58 tuổi, là trung tá quân đội) chỉ bị phạt 12.5 triệu VND khi đã đặt máy quay lén trong nhà vệ sinh của các khách nữ thuê trọ tại nhà ông ta nhiều năm, hòng xem lén họ tắm… Mức phạt quá nhẹ, nhẹ đến nỗi cho thấy phẩm giá con người thời nay quá rẻ mạt. Còn nhớ, trước đây có vài vụ sàm sỡ người khác trong thang máy nhưng kẻ xấu chỉ bị phạt 200,000 VND, những tưởng sau hàng ngàn bài viết thể hiện bất bình của người dân, những kẻ thực thi pháp luật đã thay đổi. Họ còn thua cả trí tuệ nhân tạo vì không biết rút kinh nghiệm và tự sửa chữa. Nhiều người đã đặt câu hỏi không mấy liên quan: nếu để AI đưa ra kết luận cho một vụ án nào đó, liệu sẽ có một phán quyết tốt hơn con người không? Ngoài ra, khi đọc xong chuyện dưới đây của tác giả Đàm Hà Phú, tôi cũng đặt câu hỏi: liệu AI có thể thay mấy ổng làm đường không?
“Bà vợ mình bả đọc tiểu thuyết Hồ Biểu Chánh xong bà cứ theo mình bả hỏi: em hỏi anh nè, tại sao gần một trăm năm trước, xe hơi thô sơ, đường sá nhỏ xíu mà người ta từ Sài Gòn đi Đà Lạt cũng 7 tiếng, mà đó là còn dừng xe trên đèo ngắm cảnh. Bây giờ mình xe mới, đường ngon mà cũng đi 7 tiếng?
– Chuyện đó tui hông có rành, đâu bà thử alo hỏi ông Chín coi, chắc ổng biết…
– Ông Chín nào dạ?
– Ông Chín ngoài xóm Ba, Ba Đình á!”
DU
Bà Tám ở Sài Gòn
