Trên hồ Inle

Đường vào thị trấn Nyaungshwe, bắt đầu từ trạm mua vé đã thấy nên thơ. Đường nhỏ nhưng một bên là dòng kênh và hàng cây chạy dài thật đẹp. Thị trấn là nơi du khách nghỉ lại hay đi thẳng đến hồ Inle, một hồ nước ngọt nằm ở độ cao 800m so với mặt nước biển, thuộc bang Shan, Myanmar.

Nyaungshwe cách Yangon khoảng 600km. Hôm ấy, chúng tôi đi từ Bagan nên chỉ khoảng hơn 300km nhưng ngồi xe gần 9 tiếng, là bởi lên miền cao, đèo dốc.

Hai bên đường hầu như chỉ thấy một màu xanh ngút mắt, đồng xanh, núi xanh, trời xanh. Ðường lên cao nguyên nhiều khúc quanh cùi chỏ, đẹp ngoạn mục. Xe đi lại nhường nhau, dù đèo cao, đường hẹp, nhiều đoạn đang làm nhưng thấy an toàn. Ngang qua vài thị trấn với những vùng trồng rau, hoa hồng, vừa cảm giác giống vùng ven ở Ðà Lạt, lại vừa như Sapa hay một thị trấn miền núi nào đó của Việt Nam.

Ấn tượng đầu tiên, Nyaungshwe nhỏ, xưa cũ, thanh bình và êm đềm. Ðường láng nhựa hay rải đá nhưng do không có vỉa hè lát đá nên nhiều bụi, chiếc xe chạy qua cuốn đám bụi bay mù. Những ngôi nhà nhỏ, kiểu xưa, những dãy phố với các quán ăn cũ kỹ, thậm chí tuềnh toàng, bàn ghế gỗ thô sơ và sự hiện diện của những chiếc ti vi đèn hình càng tăng thêm vẻ buồn buồn, hiền lành, chất phác. Một vài khách sạn, nhà hàng mới xây nhưng dường như không đánh thức được cái tĩnh lặng, hiền hòa của thị trấn.

Buổi chiều vừa đến, cả nhóm thuê một chiếc xe đi Red Mountain. Thôi thì cũng gọi là thư giãn giữa chiều cao nguyên mát mẻ với rượu nho, nhạc jazz và ngắm hoàng hôn từ từ chìm xuống bên kia núi. Mang những cảm xúc ấy vào giấc ngủ say bởi một ngày ngồi xe, lấy lại sức để sáng mai xuống bến tàu đi hồ Inle trong chương trình đã sắp sẵn.

Ðoạn đường sông từ phố ra đến hồ mất khoảng 10 phút, hai bên là nhà và cảnh sinh hoạt, mua bán trên sông, không khác mấy bức tranh miền Tây của Việt Nam. Vừa đến “ngã ba” hồ – sông đã thấy mặt nước mênh mông bát ngát trước mắt khiến choáng ngợp.

Do là vùng cao nguyên, hôm ấy chúng tôi đi trời không nắng nên cảm giác mát mẻ, rất dễ chịu. Diện tích hồ khoảng hơn 200km², được bao quanh bởi núi, người dân sinh sống trên hồ là dân tộc thiểu số Inthar.

Chiếc xuồng lần lượt đưa chúng tôi qua các làng, nhà cửa, chùa, các khu resort, quán ăn… Ðặc biệt, một khu vực trồng trọt được ví như cánh đồng nổi trên nước, chủ yếu là rau, cà chua cung cấp cho cả vùng. Nườm nượp những chiếc xuồng chở đầy ắp cà chua từ hồ ra phố hay những chiếc xuồng với những cần xé rỗng từ phố vào hồ cho thấy điều này.

Nơi đây hiếm có sự hiện diện của xi măng hay bê tông mà chỉ toàn gỗ. Nhìn hàng trụ điện bằng gỗ ngang dọc chạy dài, trông rất hay, khó tìm thấy ở nơi nào khác. Thêm nữa, cách bắt cá của họ cũng đặc biệt,  chỉ bằng một chân, đứng ở đầu mũi xuồng vừa chèo, vừa thả lưới.

Một điểm dừng chân khá thú vị là dệt lụa từ ngó sen. “Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng” ⁽¹⁾ là đây. Bao nhiêu sợi tơ ngắn trong một ngó sen mới làm nên một tấm lụa? Ôi, quả là kỳ công. Ðó là chưa kể việc lấy ngó sen phải ngâm mình trong nước bùn và cho tay sâu xuống gốc mới lấy lên được. Thành ra, nếu sản phẩm có giá cao cũng là điều dễ hiểu!

Những người  phụ nữ “cổ dài” trong trang phục truyền thống đang ngồi dệt khăn choàng sẵn sàng nở nụ cười thật tươi nếu khách muốn chụp hình kỷ niệm. Chuyện kể rằng, các cô gái của bộ tộc  Kayan Lahwi bắt đầu đeo vòng cổ từ khi lên 7 tuổi. Cùng với số tuổi và sự phát triển cơ thể, số vòng cổ tăng dần. Có thể là một chiếc vòng đồng với hơn 20 vòng nặng trịch, ngày đêm không bao giờ được tháo ra. Quả rất đáng cho khách trầm trồ về một nét văn hóa dân tộc của người bản xứ!

Chiều về, vì còn nhiều thời gian trước khi ra xe đêm đi một thành phố khác, một vài người dạo chợ. Do đi cả ngày nên chúng tôi trả phòng từ sớm. Chủ khách sạn rất biết chìu khách, cho chúng tôi một phòng nghỉ tạm, vệ sinh. Tôi sạc pin điện thoại rồi ngả lưng xuống giường, trong giấc ngủ chập chờn, tôi nghe như có tiếng xe ngựa lộc cộc vọng lại sát bên cạnh mình, đưa quá khứ về gần lắm khiến lòng gợn chút bâng khuâng. Ở một nơi xa xôi, bỗng nhớ thời áo đầm, chân sáo, có một ngày Tết lần đầu tiên được đi xe ngựa từ Thành xuống Nha Trang, đến cầu Hà Ra con ngựa cứ nhảy chồm lên khiến ai nấy phải bíu chặt lấy thành xe, hay bất cứ cái gì có thể nắm chắc. Ông đánh xe ngựa mãi mới điều khiển được con ngựa trở chứng bất ngờ. Ám ảnh từ nhỏ cho đến… già!

Bảy rưỡi tối giờ Việt Nam mà trời vẫn còn sáng. Cái cảm giác thật gần gũi ở một thị trấn xa xôi mới tới lần đầu còn bởi bắt gặp những hộp bánh Nabati “made in xứ mình” trong cửa hàng tạp hóa, siêu thị nhỏ.

Những dãy phố, cửa hàng nhỏ, nhà thấp, đèn đường không đủ sáng đã khiến tôi một lần nữa đưa ký ức lùi lại nhiều năm về trước. Suy nghĩ xa gần, con người ta khó có thể chọn lựa giữa một thời thiếu thốn nhưng bình yên hay hiện tại đầy đủ hơn mà lại nhiều bất ổn? Phát triển nào cũng trả giá. Vùng hồ Inle mà tôi đã đi qua trong ngày được gìn giữ vừa là để bảo tồn cũng là một dạng phát triển du lịch. Thế giới biết đến một nơi hoang sơ, thân thiện với môi trường và cuộc sống người dân còn rất thấp.

Khách đến rồi đi, có những cái nhìn thú vị, ngỡ ngàng và cả ái ngại. Với tôi, chỉ là cưỡi ngựa xem hoa nhưng có quá nhiều cảm xúc. Cả một di sản quý giá họ bảo tồn được qua bao đời nay. Những điều mình chẳng thể nghĩ ra hay tưởng tượng nổi.

Những thanh niên đứng bên trong một quầy hàng làm công việc têm trầu, đóng gói cho khách đến mua. Họ làm nhanh thuần thục và thấy rất… công nghiệp, như kiểu “dây chuyền”. Thấy tôi đưa máy hình lên, các em ấy còn giơ hai ngón tay thành hình chữ V. Không biết bao nhiêu quốc gia trên thế giới còn giữ tục ăn trầu này? Lại toàn các thanh niên trẻ?

Tạm biệt nơi này để đến một nơi khác, cảm xúc sẽ qua nhanh nhưng chắc chắn khi về nhà, lần giở lại loạt hình đã chụp, không chỉ hình ảnh mà còn là quá khứ gần và xa. Ði để trở về, với người trẻ thấy mình lớn lên, với người nhiều thể nghiệm, kỷ niệm sẽ dày thêm. Cuộc sống không ngừng lại để chờ ai.

Bởi vậy, đôi khi gặp lại một khoảnh khắc xưa khiến bồi hồi như những phút giây hiếm có và quý báu tôi nghe như có tiếng xe ngựa vào sáng sớm và chiều muộn ở Inle.

ĐTTT

⁽¹⁾ “Tiếc thay chút nghĩa cũ càng

Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng”. 

Là hai câu trong truyện Kiều diễn tả nỗi nhớ quê nhà, cha mẹ (cũng có thể là nhớ Kim Trọng) của Kiều. Cái ngó sen khi bẻ ra thành hai đoạn sẽ có những sợ tơ vướng, níu lại. Nguyễn Du đã ví von chỉ có tơ lòng mới luôn vương vấn không dứt được mà thôi.