Một sự kiện quan trọng xảy ra lần đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ tại quốc hội sau khi một nhóm nhỏ gồm 8 thành viên của đảng Cộng hoà tại hạ viện đã có thể lật đổ được chiếc ghế của vị chủ tịch quốc hội của họ. Và với một nhóm dân biểu rất nhỏ này sẵn sàng lật đổ bất kỳ nhà lãnh đạo nào của họ nếu không làm theo đòi hỏi của họ khiến nhiều người phải đặt câu hỏi: Còn ai có thể lãnh đạo đảng Cộng hòa tại hạ viện nữa hay không?
nguồn NBC News
Ông Kevin McCarthy là dân biểu liên bang thuộc tiểu bang California, vươn lên qua các cấp bậc trong đảng Cộng hoà tại quốc hội và cuối cùng đưa ông vào vị trí chủ tịch quốc hội nhờ ở khả năng gây quỹ và trong nhiều năm đã tuyển mộ một số đông các ứng cử viên theo chủ nghĩa dân túy (populism) là những nhân vật đã làm thay đổi bộ mặt quốc hội như hiện nay, bắt đầu từ làn sóng nổi lên của đảng trà (tea party) vào năm 2010. Phong cách niềm nở của ông – với việc xây dựng quan hệ với các thành viên khác ở quốc hội qua những bữa cơm và qua các buổi tập thể dục chung – thích hợp với vai trò và khả năng của ông là nâng cao tinh thần làm việc chung cùng với các thành viên khác tại hạ viện.
Cách tiếp cận đó đã giúp ông McCarthy giành được vị trí chủ tịch quốc hội, nhưng cuối cùng cũng khiến ông mất đi chiếc ghế đó chỉ sau 9 tháng. Những dân biểu có quan điểm ôn hòa cũng như bảo thủ của đảng Cộng hòa tỏ ra thích tính cách cá nhân của ông nhưng lại không nhất thiết ủng hộ và coi ông như một người thân cận trong nhóm của họ.
Lý do mất chức
Lý do khiến ông McCarthy mất chức chủ tịch là do sau khi ông đạt được thỏa thuận chi tiêu ngắn hạn với phe Dân chủ để duy trì nguồn ngân sách cho chính phủ tiếp tục hoạt động và điều này đã khiến cho nhóm thiểu số cực bảo thủ nổi giận vì đã không chịu cắt giảm chi tiêu theo đúng đòi hỏi của họ. Nhưng điểm mấu chốt khiến ông bị bãi nhiệm một cách dễ dàng là vì để đạt đủ số phiếu bầu cho ông trong lần tranh chức chủ tịch, ông McCarthy đã chấp nhận thay đổi một quy định của hạ viện theo đòi hỏi của nhóm thiểu số cực bảo thủ, thay vì cần ít nhất 20 dân biểu thì nay chỉ cần một dân biểu duy nhất cũng có thể đưa ra kiến nghị bãi nhiệm – và với một hạ viện phân chia sát nút gồm 221 (Cộng hoà) và 212 (Dân chủ), có nghĩa là chỉ một nhóm nhỏ dân biểu Cộng hoà chống đối thì vẫn có thể loại bỏ được vị chủ tịch bất cứ lúc nào.
Trong nhiều tháng qua, ông McCarthy đã phải nhiều phen đối phó với dân biểu Matt Gaetz của tiểu bang Florida, một dân biểu Cộng hoà bất đồng quan điểm với ông McCarthy và đã liên tục đưa ra lời đe dọa là sẽ tìm cách loại bỏ ông McCarthy khỏi chức vụ chủ tịch quốc hội. Gaetz cuối cùng đã thực hiện lời đe doạ đó vào hôm thứ Hai 2 tháng 10, đưa đến cuộc bỏ phiếu vào hôm thứ Ba.
Dân biểu Gaetz cáo buộc ông McCarthy đã không giữ lời hứa với nhóm bảo thủ, đặc biệt là về việc tự mình thúc đẩy để thông qua tất cả 12 dự luật phân bổ ngân sách hàng năm. Có điều là 12 dự luật này nếu theo đúng đòi hỏi của nhóm ông Gaetz cuối cùng cũng không thể thông qua được ở thượng viện. Ông McCarthy phản bác lại và nói rằng Gaetz mang mối thù cá nhân, một phần liên quan đến cuộc điều tra của Ủy ban Đạo đức đang diễn ra đối với Gaetz, và rằng các cuộc tấn công của Gaetz là nhằm tạo dựng tên tuổi cho riêng cá nhân ông ta (rất có thể là nhắm đến cuộc tranh cử chức thống đốc Florida trong mấy năm tới) chứ không phải là về chính sách.
Kết quả bỏ phiếu cất chức chủ tịch quốc hội – ABC News
Dọn đường
Chiếc ghế chủ tịch quốc hội của ông McCarthy là chức vụ luôn có khả năng bị đánh đổ trong một hạ viện Cộng hoà, nơi đã từng gây áp lực để loại bỏ dân biểu John Boehner thuộc đảng Cộng hoà tiểu bang Ohio gần một thập niên trước và cuối cùng ông này đã phải từ chức chủ tịch quốc hội. Do đó, khi ông McCarthy đảm nhận chức vụ chủ tịch thì ông chắc đã phải nhận thức được bản chất thất thường của vai trò lãnh đạo đảng Cộng hoà tại hạ viện.
Với tư cách lãnh đạo khối thiểu số tại hạ viện khi đảng Dân chủ nắm quyền, ông McCarthy đã trao quyền rộng rãi cho nhiều dân biểu Cộng hòa có quan điểm rất bảo thủ tại quốc hội, trong đó có một số nhân vật từng đặt nghi vấn về tính hợp pháp của cuộc bầu cử năm 2020, phản đối các quy định bắt buộc chích ngừa Covid và bôi nhọ tính cách độc lập của Bộ Tư pháp, và với những nhượng bộ đó, ông McCarthy nghiễm nhiên được cho là sẽ nắm chiếc ghế chủ tịch nếu đảng Cộng hòa thắng cuộc bầu cử năm 2022.
Kết quả là đảng Cộng hòa đã giành lại đa số, nhưng với số ghế ít hơn dự đoán, khiến ông McCarthy phải gặp nhiều thử thách hơn. Ông đã giành được chức chủ tịch quốc hội qua 15 cuộc bỏ phiếu (là một kỷ lục) sau khi điều đình để đạt đủ số phiếu từ nhóm những dân biểu Cộng hoà cực bảo thủ với một loạt lời hứa mà ông đưa ra.
Nhân cách và thử thách
Ông McCarthy bị mất chức, nhưng trong tình trạng bế tắc chính trị như hiện nay, ông được nhiều người đánh giá cao về nhân cách nhờ chấp nhận rủi ro khi đối đầu với nhóm thiểu số Cộng hoà bất đồng quan điểm. Ông đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu khi từ chối để nhóm thiểu số nói trên đòi đóng cửa chính phủ mà không đưa ra một mục đích chính đáng. Sau đó, ông đã từ chối yêu cầu từ phe hạ viện đảng Dân chủ về một thỏa thuận chia sẻ quyền lực để đổi lấy phiếu bầu của họ nhằm cứu vớt chiếc ghế chủ tịch của ông. Ông McCarthy cũng đã đặt đảng của ông lên trên chức vụ chủ tịch và đổi lại là ông trở thành vị chủ tịch quốc hội đầu tiên bị lật đổ trong lịch sử Hoa Kỳ. Kết quả cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm là 216 phiếu thuận – 210 phiếu chống.
Nhìn ngược trở lại, số phận của chiếc ghế chủ tịch của ông McCarthy đã được định đoạt kể từ khởi đầu của quốc hội khoá này sau khi ông chịu nhượng bộ thay đổi một quy định rằng bất kỳ thành viên hạ viện nào cũng có thể đưa ra kiến nghị cất chức ông. Có thể ông không có lựa chọn nào khác để giành được chiếc ghế chủ tịch, và ông làm vậy có lẽ với hy vọng ít nhất nhận được thiện chí nào đó từ những người chống đối ông. Điều thực tế là những người này vẫn luôn chực chờ cơ hội để tấn công.
Nhóm 8 dân biểu Cộng hoà nói trên là Matt Gaetz, Nancy Mace, Eli Crane, Andy Biggs, Matt Rosendale, Bob Good, Tim Burchett và Ken Buck. Họ đã hợp lực với phe Dân chủ để lật đổ vị chủ tịch đảng Cộng hòa của họ mà không đưa ra một kế hoạch, một nhân vật thay thế hay thậm chí một mục tiêu cho bất kỳ chính sách nào cả. Điều không may là 4% thành viên quốc hội Cộng hòa đã đánh bại 96% thành viên ủng hộ vị chủ tịch của họ.
Phe Dân chủ quyết định không hỗ trợ cho ông McCarthy, và chắc chắn họ đang tận hưởng tình trạng hỗn loạn trong đảng Cộng hòa ở hạ viện.
8 dân biểu Cộng hoà bỏ phiếu lật đổ ông Kevin McCarthy, (Matt Gaetz ) – CNN
Thành tựu
Mặc dù chỉ trong một thời gian ngắn nắm giữ chức chủ tịch, ông McCarthy đã đạt được nhiều thành tựu hơn những gì ông được ghi nhận. Ông đã thương lượng để đạt được thỏa thuận về trần nợ nhằm hạn chế cho việc chi tiêu tùy ý ở trong nước và thu hồi một số tiền không nhỏ nhằm hỗ trợ đại dịch chưa được dùng đến. Ông đã cho thành lập ủy ban đặc biệt về Trung Quốc nhằm xây dựng sự đồng thuận lưỡng đảng về chính sách bảo vệ Đài Loan và đối đầu với những tham vọng của đảng cộng sản Trung Quốc.
Việc lật đổ ông McCarthy phần nào cũng đã nói lên tình trạng chia rẽ ngay trong nội bộ của đảng Cộng hoà.
Cũng trong tối hôm thứ Ba, ông McCarthy chính thức cho biết ông sẽ không ra tranh chức chủ tịch quốc hội nữa. Một vài tên tuổi đã được nhắc tới, nhưng ai muốn tranh chiếc ghế này nếu biết trước rằng nó luôn có nguy cơ bị lật đổ?
VH
