Những thử nghiệm bất thành

Chỉ một tuần sau khi NFL kết thúc với trận Super Bowl 2019, giải đánh banh bầu dục nhà nghề mới tinh Alliance of American Football ra mắt gồm 8 đội với các trận thư hùng khởi sự từ Thứ Bảy 9/2/2019.

Ảnh Triton World

Những tuần đầu tiên khá suôn sẻ cho AAF, với nhiều người xem qua TV, dành nhiều chú ý trên internet, nhất là Twitter và YouTube. AAF cũng được khen ngợi khi chiêu mộ HLV thượng thặng Steve Spurrier (đội Orlando Apollos), và nhận được cam kết đầu tư $250 triệu từ tỉ phú Tom Dundon, chủ nhân đội khúc côn cầu nhà nghề NHL Carolina Hurricanes. Một giải thể thao nhà nghề mới tinh khác là giải banh rổ Phi Châu mang tên Basketball Africa League thành hình với tác động rất lớn tuy âm thầm của cựu Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama. Basketball Africa League được NBA của Hoa Kỳ và liên đoàn banh rổ quốc tế FIBA cùng đỡ đầu, sẽ khởi sự tranh hùng năm tới với 12 đội trải đều khắp Phi Châu bao gồm các nước Nam Phi, Ai Cập, Morocco, Nigeria, Senegal, Tunisia, Kenya, v.v… Các giải thể thao là sân chơi cho lực sĩ, huấn luyện viên, và rất nhiều người khác thi triển tài nghệ, nhưng cùng lúc cũng là hoạt động thươngtrường/chiến trường vô cùng khốc liệt, từng chứng kiến nhiều anh hào ngã gục đau đớn.

US PROFESSIONAL VOLLEYBALL LEAGUE – 2 năm

Banh chuyền rất được ưa chuộng, có nhiều khán giả đón xem tại các kỳ Olympic, nhưng lại chưa có giải PRO thành công. Năm 2002, doanh gia William Kennedy vì máu mê banh chuyền, và vì thương con gái, hầu như đơn thương độc mã khai sanh United States Professional Volleyball League, một giải banh chuyền nữ nhà nghề. Mùa giải ra mắt gồm có 4 đội – Chicago Thunder, Minnesota Chill, Grand Rapids Force, và St. Louis Quest. Chính cô con gái của William Kennedy đánh cho đội Chicago. Sau mùa giải đầu tiên thất bát, William Kennedy vẫn lập kế hoạch cho mùa thứ 2 thêm 4 đội ở Milwaukee, Columbus (Ohio), Dallas và Philadelphia, nhưng không có mạnh thường quân nào chịu đỡ đầu, khiến mùa giải 2003 phải hủy bỏ và USPV âm thầm dẹp tiệm.

CHAMPIONSHIP GAMING SERIES – 2 năm

Chứng kiến đài ESPN hốt bạc với các show đánh bài phé World Series of Poker, năm 2007 đến phiên DirecTV hợp cùng British Sky Broadcasting và STAR TV cho ra đời Championship Gaming Series, một giải đấu thể thao điện tử E-Sport, thi tài cao thấp trong các video game phổ biến như FIFA, Dead or Alive, Counterstrike Force, v.v… Giải CGS có 6 đội đặt tại Hoa Kỳ và Canada, thêm 10 đội khác rải khắp thế giới mang những cái tên rất kêu như New York 3D, Dallas Venom, Los Angeles Complexity, San Francisco Optx London Mint, Dubai Mirage, Kuala Lumpur Taufan, Sydney Underground… Mùa giải thứ nhất, đội Chicago Chimera giật danh hiệu “World Champions”, rinh giải thưởng $500,000. Championship Gaming Series không bị lỗ lã, thậm chí có một đài riêng trên DirecTV, nhưng sau mùa thứ 2 năm 2008 thình lình dẹp tiệm không lời giải thích.

XFL – 3 năm

Ôm mộng đối đầu giải banh bầu dục nhà nghề NFL, tỉ phú Vince McMahon, chủ nhân ông của giải đô vật biểu diễn World Wrestling Entertainment, hùn hạp 50/50 với đài NBC, lập vốn $100 triệu nặn ra XFL năm 1999. “X” là “Extreme” để gây ấn tượng khác biệt với NFL (mà nhiều người vẫn châm chọc là No Fun League). XFL không bao giờ được xem như giải đấu football nghiêm chỉnh dù thử qua đủ loại tiểu xảo: in biệt hiệu thay vì tên thật cầu thủ lên lưng áo, khuyến khích trang phục Cheerleaders mát mẻ hơn cả NFL, các MC và bình luận viên màu mè phóng đại y như phong cách trên WWF, v.v… Ngoài các đài UPN và TNN, đồng chủ nhân NBC cũng quảng cáo maximum cho các chương trình “đặc biệt” chiếu XFL, nhưng chỉ có đêm ra mắt đắt khách, sau đó khán giả TV càng lúc càng thưa thớt. Sau gần 3 năm, với $70 triệu đầu tư bốc hơi hoàn toàn, ông McMahon và đài NBC đồng thuận giải tán XFL. Ðến đầu năm 2018, tỉ phú McMahon một mình tuyên bố tái ra mắt XFL với dự định đánh trở lại năm 2020. Hãy chờ xem.

Lưng áo XFL. Ảnh Grandstand Central

ELITE XTREME COMBAT – 3 năm

Ngày này, làng võ tự do Mixed Martial Arts ngoài UFC bá chủ còn có Bellator hay Invicta FC, khiến ít khán giả nhớ những ngày đầu của MMA còn có cái tên Elite Xtreme Combat. EliteXC, do ProElite điều hành cộng tác với Showtime Networks, chánh thức ra mắt năm 2006 với trụ sở chánh đặt tại Los Angeles, nhưng chỉ thượng đài lần đầu năm 2007. Ðã có lúc EliteXC được đài CBS (sở hữu Showtime) chiếu 2 lần mỗi tháng trong các “giờ vàng” Prime Time. Chính Elite Xtreme Combat, không phải UFC, đã giúp đưa võ MMA đến với khán giả yêu thích võ thuật thông qua một đài “Network” lớn tại Hoa Kỳ. Nhưng đến 2008, có nhiều lùm sùm cho rằng có sắp đặt kết quả kết hợp các khó khăn tài chánh khiến EliteXC tuyên bố nghỉ chơi dài hạn.

Elite Xtreme Combat. Ảnh Amazon.com

WOMEN’S UNITED SOCCER ASSOCIATION – 4 năm

Ðá banh nữ Hoa Kỳ thu hút rất nhiều chú ý sau khi giật huy chương vàng TVH Atlanta 1996 rồi vô địch World Cup nữ 1999 với thế hệ của Mia Hamm, Julie Foudy, Brandi Chastain… Ðầu năm 2000, đại diện đài Discovery Channel kêu gọi thêm đầu tư, thành lập giải đá banh nhà nghề nữ giới đầu tiên tại Hoa Kỳ mang tên Women’s United Soccer Association hay WUSA. Một năm sau, mùa giải ra mắt có 8 đội bao gồm những cái tên như Philadelphia Surge, New York Power, Boston Breakers… Discovery Channel chuẩn bị ngân sách $40 triệu cho 5 mùa giải, nhưng hầu hết số tiền bay biến trong năm đầu tiên. Sau 3 mùa giải không lôi cuốn thêm khán giả đến sân lẫn khán giả TV, Discovery Channel đành cuốn cờ WUSA, chịu lỗ $100 triệu.

Huy hiệu WUSA. Ảnh Wikipedia

US FOOTBALL LEAGUE – 5 năm

Giải banh bầu dục nhà nghề USFL lúc mới ra mắt năm 1982 tỏ ra rất triển vọng, với các đội banh có mặt tại những thị trường lớn nhất như Los Angeles, Philadelphia, Chicago, Boston… Lịch đấu mùa xuân/hè giúp USFL tránh đối đầu trực tiếp với anh khổng lồ NFL lúc đó đang là mùa nghỉ Off-Season. USFL cũng để lại dấu ấn và được nhiều khen ngợi với các luật đấu độc đáo và thu hút tài năng. “Instant Replay” và “Two Point Conversion” ngày nay được NFL áp dụng nguyên thủy là sáng kiến của USFL. Các siêu sao NFL như Steve Young (San Francisco 49ers), Jim Kelly (Buffalo Bills), Doug Flutie (San Diego Chargers), Reggie White (Green Bay Packers)… đều từng khởi nghiệp với USFL. Nhưng các đội banh thay chủ như người ta thay áo, khiến USFL chỉ đánh được 4 mùa giải rồi cáo biệt khán giả sau khi chịu lỗ trên $163 triệu. Một nguyên do lớn nữa là năm 1985 USFL dời lịch tranh tài sang mùa thu, đụng đầu trực tiếp với NFL. Người chủ trương nước cờ này chính là tỉ phú Donald Trump, đương kim Tổng Thống Hoa Kỳ, lúc đó là chủ nhân đội USFL New Jersey Generals. Ðến ngày nay vẫn còn nhiều dị nghị cho rằng nếu “The Donalds” không thuyết phục được các chủ nhân khác, vẫn giữ lịch đấu mùa xuân/hè thì USFL còn làm ăn dài dài. Cũng cần nhắc lại, trước khi… nhắm mắt, năm 1986 USFL kiện NFL độc quyền thị trường phi pháp. Hai năm sau, tòa xử NFL thua, nhưng USFL chỉ được đền bồi giải an ủi $3.

Huy hiệu USFL. Ảnh Sportzwiki

AMERICAN BASKETBALL ASSOCIATION – 9 năm

Giải banh rổ nhà nghề ABA ra đời năm 1967 có thể được xem như thành công nhất trong số những tên tuổI đã bị xóa sổ. Ngoài các chiêu thức câu khách thông thường (dùng banh rổ màu đỏ/trắng, có đội trả $300 cho mỗi tay ném để cả đội cùng để ria mép, v.v…) thành công lớn của American Basketball Association là chiến thuật chiêu mộ cầu thủ ngay sau khi tốt nghiệp trung học, giúp giải ABA phỗng tay trên kình địch National Basketball Association (NBA) không ít tài năng trẻ. Yếu huyệt của ABA lại là tài chánh eo hẹp và số đội banh ít ỏi, cuối cùng còn chỉ có 9 đội. Ðến 1976, ABA giải thể, với các đội Indiana Pacers, Denver Nuggets, San Antonio Spurs, và New York Nets gia nhập làng banh NBA.

Đội NY Nets vô địch ABA 1973. Ảnh John Williamson/NASL Jerseys

NORTH AMERICAN SOCCER LEAGUE – 18 năm

Sống dai nhất trong danh sách các giải thể thao chết yểu lại là một giải đá banh nhà nghề ra mắt vào thời điểm trò chơi đá banh còn hoàn toàn xa lạ với khán giả Hoa Kỳ. Giải North American Soccer League chào đời năm 1967 sau World Cup 1966. Năm 1973, uy tín NASL đủ lớn để đưa đội Philadelphia Atoms lên trang bìa tạp chí Sports Illustrated. Ðến mùa giải 1975, đội New York Cosmos ký hợp đồng với cầu vương Pele (Brazil). Ðài CBS chịu chiếu trận chung kết NASL hằng năm gọi là Soccer Bowl, và các đài TV khác bắt đầu chiếu các trận banh thường niên của NASL. Ngoài Pele, North American Soccer League còn chiêu mộ các tên tuổi lừng danh khác như Johan Cruyff (Hòa Lan, đội Los Angeles Aztecs & Washington Diplomats) hay Franz Beckenbauer (Ðức, đội New York Cosmos). Cái tên Cosmos đình đám nhất NASL, mỗi trận thường xuyên thu hút 50,000 khán giả đến sân, và vẫn còn được rất nhiều cảm tình đến tận ngày nay. Không đủ tài lực để gánh mức lương khổng lồ của các siêu sao, thêm vào suy thoái kinh tế đầu thập niên 80, làm cho NASL tắt lửa năm 1985. Dù sao, thành công của NASL góp phần không nhỏ đến quyết định tháng 7/1988 của FIFA trao quyền tổ chức World Cup 1994 cho Hoa Kỳ, mà những tiếng nói hậu thuẫn mạnh mẽ nhất không ai khác hơn là Pele, Johan Cruyff, và Franz Beckenbauer. Hơn 1/4 thế kỷ sau, lại thấy một giải đá banh khác trùng tên North American Soccer League nhưng không liên hệ gì đến NASL nguyên thủy. Giải này có 8 đội đá từ 2011, đến mùa giải 2018 phải huy bỏ.