Cảm giác ngứa có thể khiến bạn phát điên, đặc biệt là khi dường như không ngừng lại; nó có thể làm gián đoạn giấc ngủ và dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác, bao gồm viêm hoặc nhiễm trùng da do gãi liên tục. Da khô – thường ảnh hưởng đến người lớn tuổi – có thể gây ngứa, nhưng cũng có thể do các tình trạng khác. Dưới đây là cách xác định nguyên nhân gây ngứa và cách làm dịu da khi việc sử dụng kem dưỡng ẩm (moisturizers) không còn đủ hiệu quả.
Nguyên nhân phổ biến nhất
Sáu mươi phần trăm các trường hợp ngứa mãn tính – được định nghĩa là kéo dài hơn 6 tuần – là do phản ứng của hệ miễn dịch với các tình trạng như chàm (eczema) và vảy nến (psoriasis). Nếu bạn nghi ngờ một trong 4 vấn đề sau đây đang gây ngứa, các phương pháp điều trị không kê đơn (over-the-counter – OTC) có thể mang lại sự giảm nhẹ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bạn có thể cần đến gặp bác sĩ.
Viêm da tiết bã (seborrheic dermatitis)
Điểm đặc biệt của bệnh này là kích ứng đỏ, nhờn, ngứa kèm theo vảy trắng bong tróc, thường thấy trên da đầu, mặt và ngực. Sự thay đổi trong sản xuất dầu trên da và hệ miễn dịch làm tăng nguy cơ khi bạn già đi. Hãy sử dụng dầu gội trị gàu để ngưng vấn đề trên da đầu, và nhẹ nhàng rửa mặt và lông mày bằng dầu gội trẻ em để loại bỏ vảy mà không làm tổn thương da. Tránh xà bông mạnh hoặc có hương liệu. Thuốc kháng nấm (antifungal) bôi ngoài da theo toa như ketoconazole cũng có thể hữu ích.
Vảy nến (psoriasis)
Các mảng đỏ, dày sừng, nhô lên của bệnh vảy nến – thường ít ngứa hơn chàm – có thể xuất hiện ở đầu gối, khuỷu tay, tay, chân, lưng và/hoặc da đầu. Tắm với bột yến mạch dạng keo (colloidal oatmeal baths – không kê đơn) có thể giúp giảm triệu chứng, nhưng vì không có phương pháp điều trị nào là tối ưu cho mọi người, hãy gặp bác sĩ nếu bị ngứa dai dẳng và xuất hiện các mảng vảy nến.
Chàm (eczema)
Đây là tình trạng nổi ban (rash) khô, đỏ, viêm, ngứa dữ dội có thể chảy dịch. Ở người lớn tuổi, nó thường ảnh hưởng đến tay, mí mắt, cổ và mặt trong cổ tay và khuỷu tay. Các yếu tố gây ra có thể là dị nguyên từ môi trường (environmental allergens – như bụi hoặc nấm mốc) hoặc các chất gây kích ứng (như xà bông giặt hoặc len), cùng với sự thay đổi di truyền ở lớp trên cùng của da. Với các trường hợp nhẹ, hãy thử sử dụng kem hydrocortisone không kê đơn hoặc kem dưỡng có chứa bột yến mạch dạng keo (colloidal oatmeal) cho các vùng bị ngứa và nổi ban. Bác sĩ có thể kê toa loại thuốc thoa như Opzelura (ruxolitinib) để giúp làm dịu hệ miễn dịch, nếu vẫn còn ngứa sau một tuần.
Mề đay (hives)
Dị ứng hoặc nhiễm trùng có thể gây ra những vết sưng đỏ, ngứa này, nhưng các bệnh tự miễn (autoimmune diseases) và các yếu tố vật lý như nóng và lạnh cũng có thể gây ra. Đôi khi nguyên nhân không rõ ràng. Thuốc kháng histamine không kê đơn (OTC antihistamines) dạng uống như cetirizine hoặc loratadine có thể giúp, nhưng nếu mề đay kéo dài 6 tuần trở lên, bác sĩ có thể điều chỉnh loại thuốc kháng histamine và liều lượng, hoặc bổ sung thêm thuốc khác như thuốc điều trị hen suyễn (asthma).
(theo Consumer Reports on Health)
