Pickleball từ đâu đến?

Pickleball là môn thể thao phát triển nhanh nhất trên nước Mỹ trong mấy năm qua. Theo thống kê của tổ chức USA Pickleball, số người Mỹ chơi pickleball ngày nay đã vượt trên 10 triệu (tính luôn trẻ em trên 6 tuổi). Không những vậy, số thành viên của tổ chức này đang trên đà tăng trưởng hơn 30% mỗi năm kể từ 2019, với khoảng 70,000 thành viên đóng niên liễm hiện nay. Trước kia môn thể thao này thường bị gọi đùa là tennis cho người già, nhưng giờ đây nó đang được giới trẻ tham gia rất đông đảo.

Tuy đa số công chúng mới biết đến pickleball trong khoảng 5-7 năm trở lại nhờ những cuộc tranh tài được chiếu trên các đài TV đại chúng như CBS Sports hay ESPN, pickleball thật ra đã được phát minh 60 năm trước, vào năm 1965, như một trò tiêu khiển để giết thì giờ. Người thường được gọi là “cha đẻ của pickleball” tên là Joel Pritchard, một chính trị gia từ tiểu bang Washington. Ông Pritchard từng làm nghị viên tiểu bang, dân biểu Quốc Hội và phó thống đốc. Ông và hai người bạn tên là Bill Bell và Barney McCallum đã chế ra môn chơi này trên sân sau trong vườn nhà mình.

Joel Pritchard (1925-1997)

Vào một ngày thời tiết xấu nọ trên đảo Bainbridge Island gần Seattle, Pritchard và Bell vừa đi đánh golf về thì bắt gặp mấy đứa con đang ngồi nhóc mỏ thở than chẳng có gì cho chúng chơi. Thấy vậy ông bèn lục tìm mấy cây vợt bóng bàn cũ cùng với một quả banh nhựa đưa cho chúng và nói, “Tụi bây lấy mấy cái này, đem ra sân vũ cầu sau mà chơi. Muốn đánh kiểu nào cũng được miễn đừng quấy rầy tao và chú Bell là OK.” Tụi nhỏ nghe lời, xách vợt và banh ra sân. Mấy tiếng đồng hồ sau không thấy chúng trở lại, Pritchard ra coi chuyện gì thì thấy chúng mải mê chơi quên hết thì giờ.

Sân pickleball đầu tiên trên đảo Bainbridge (uspickleball.org)

Ngày hôm sau, Joel Pritchard và Bill Bell bèn bắt chước chơi thử và phát hiện trò chơi này rất vui. Thế là họ biểu tụi nhỏ “đi chỗ khác chơi” để mấy chú mấy bác thử. Họ nhờ hàng xóm Barney McCollum dùng cưa máy chế ra mấy cây vợt khổ to hơn vì mấy cây vợt ping-pong quá nhỏ không chịu nổi sức banh, gãy tùm lum. Sau vài trận banh, họ cho hạ lưới xuống gần mặt đất giống như tennis, thế là môn pickleball ra đời. Suốt mùa hè năm đó bộ ba tiếp tục vừa chơi vừa chế ra luật cho pickleball, nhất là cách tính điểm. Họ còn rủ mấy người hàng xóm qua chơi cho xôm tụ và cho thêm ý kiến.

Joel Pritchard và vợ, Joan Sutton, chơi pickleball (uspickleball.org)

Theo lời kể của Frank Pritchard, con trai của Joel, mẹ ông là người nghĩ ra chữ Pickleball để gọi trò này. Nó đến từ chữ “pickle boat”, là cách gọi chiếc thuyền đua của đội dở nhất của trường nơi bà từng học đại học, vì bà thấy nó giống như một sự hỗn hợp giữa bóng bàn, tennis và vũ cầu tuy chẳng cái nào ra cái nào. Về sau có người thì cho rằng nó đến từ tên con chó Pickle của gia đình Pritchard, nhưng Frank Pritchard khẳng định điều đó không đúng vì mãi đến năm sau (1966) họ mới có chú chó ấy. Dù sự thật là gì chăng nữa, một điều không thể chối cãi là đến giữa thập niên 1970 Pickleball đã trở thành một trò chơi khá thịnh hành quanh vùng Seattle.

Joel Pritchard (trái) và thống đốc tiểu bang Washington Dan Evans trước một trận banh. (uspickleball.org).

Ngay từ đầu, Pritchard và hai người bạn của ông quyết định pickleball phải dễ chơi cho mọi lứa tuổi, bất kể nam nữ, và đặt tính chất cộng đồng lên trên hết. Barney McCallum kể họ đã tranh luận rất nhiều lần về những yếu tố quan trọng trong luật chơi, nhất là về khu vực “non-volley” gần lưới (gọi là kichen) để tránh trường hợp những người cao to nhanh mạnh chạy lên sát lưới đập banh áp đảo người già cả chậm chạp hơn. Và giao banh kiểu tennis bị loại ngay từ đầu vì nó cũng thiên vị những người trẻ khoẻ. Chính nhờ những chi tiết như vậy mà pickleball được lứa người lớn tuổi ưa chuộng. Trong ảnh là một khu nhà cho người trên 55 gần Tucson, Arizona với mấy chục sân pickleball để thu hút dân hưu trí.

(sbranchrealty.com)

Năm 1984 hiệp hội US Amateur Pickleball Association ra đời, quyển luật chơi banh Pickleball được xuất bản cùng năm, chính thức hoá môn thể thao này trên diện rộng. Kể từ đấy số người tham gia dần dần tăng lên, đồng thời số sân pickleball cũng tăng theo. Với sự bùng nổ của Internet vào cuối thế kỷ 20, một số trang web chuyên về pickleball cũng ra đời để phục vụ người chơi, đặc biệt quan trọng là giúp họ tìm sân để đánh banh. Nhờ những nỗ lực đó mà số người tham gia ngày càng đông. Các giải pickleball nghiệp dư cũng như chuyên nghiệp bắt đầu thu hút được khán giả. Số sân banh tăng đáng kể, từ vài nghìn trên toàn quốc đầu TK21 nay đã lên đến hơn 11,000. Trong ảnh là một giải pickleball chuyên nghiệp ở Florida.

(KESQ)

Hiện tượng pickleball đang lan mạnh khắp thế giới, kể cả tại VN. Âu cũng là một dấu hiệu tốt cho xã hội vốn nghèo sinh hoạt thể thao. Nếu bạn là người “có tí tuổi”, từng chơi bóng bàn, vũ cầu hay tennis nhưng không chơi được nữa vì nó đòi hỏi quá nhiều thể lực, pickleball có thể là môn thể thao cho bạn. Nên nhớ, mục đích ban đầu của Joel Pritchard là trong pickleball, tinh thần cộng đồng và giao tiếp xã hội là trên hết. Bạn có thể chơi nhanh hay chậm tuỳ thích, đừng cố gắng quá độ, miễn sao mình và những người bạn chơi cùng đều cảm thấy thoải mái và yêu đời. Như cụ Bùi Giáng từng hay nói: “Vui thôi mà!”