Lời Giới Thiệu: Vụ nổ súng làm chết hàng loạt các em học sinh tiểu học tại trường Robb ở Uvalde, Texas làm các chính trị gia đảng phái, truyền thông báo chí cùng vô số thiên hạ…hăng hái phân tích nguyên nhân, đưa ra biện pháp… Tất cả đều không có gì mới, riêng nhà báo Jim Swift, Biên tập viên kỳ cựu của tờ The Bulwark phân tích cớ sự rồi đưa ra biện pháp không giống từ trước tới giờ. Mời quý bạn đọc theo dõi.

Sát thủ 18 tuổi, đã xả súng giết 21 người, trong đó có 19 học sinh tiểu học tại trường tiểu học Robb tại Uvalde, Texas.

Chúng ta hãy nhìn lại những nguyên nhân đã đưa đến những thảm trạng này.

Vụ xả súng vô trường tiểu học ở Uvalde Texas, 24-5-2022 nguồn. Associated press.

Jim Swift

Hồ đắc vũ lược dịch

Mỗi lần có vụ xả súng hàng loạt tại Mỹ, chuyện chính trị lại ầm ĩ một thời gian. Những người theo chủ nghĩa tự do bắt đầu chê bai luật chơi súng thả cửa là mấu chốt. Dân bảo thủ thì đổ thừa cho phim ảnh và trò chơi video bạo động. Cuối cùng thì cả 2 phía viện vô cái lý do thấy ngon cơm nhất trong những cớ sự, đó là:

“Rõ ràng là dính tới bệnh tâm thần.”

Chúng ta hãy xem xét những gì liên quan:

Súng

Súng là đồ nghề chính trong những vụ thảm sát tại Mỹ, không thể chối bỏ rằng súng mạnh cỡ AR-15 giúp cho thủ phạm dễ hạ sát nhiều người hơn.  Nhưng thực tế, nhìn vào thống kê các vụ giết người bằng súng tại Mỹ thì nhiều người bị chết bằng súng do tự tử nhiều hơn là do bị bắn bằng các loại súng tấn công.

Chúng ta có thể bàn cãi: Liệu những quy định về mua bán vũ khí tấn công hoặc hạn chế cỡ đạn có thể ngăn ngừa các vụ giết người hàng loạt hay không?

Thật sự thì đã có quá nhiều súng ngoài đời, cho nên lệnh cấm xài súng tấn công khó thực hiện được.

Truy niệm vụ xả súng tại Texas, 18-5-2018 (hình phải). Nguồn. Trish Badger. Reuters

Khủng hoảng tâm thần

Xem thêm:   Có gan làm giàu

Có từ 30%-40% dân Mỹ có súng, nhưng tỉ lệ người  phạm tội xả súng hàng loạt chiếm tỉ lệ rất nhỏ, vô cùng nhỏ.

Cũng như vậy, số thanh niên Mỹ bị bệnh tâm thần xách súng bắn vô tội vạ chỉ là một tỉ lệ quá nhỏ. Chính xác thì 1/5 tổng số dân trưởng thành Mỹ bị mắc bệnh tâm thần, số phần trăm của thiếu niên dưới 18 tuổi bị tâm thần nhiều hơn nữa. Ít nhất là 20% cư dân Mỹ mắc đủ loại bệnh tâm thần, nhưng 20% này cũng không bắn lung tung hoặc chơi vụ xả súng hàng loạt.

Tổng Thống Biden đến thăm Trường sau vụ xả súng tại Texas. Nguồn. Evan vucci, AP

Ảnh hưởng phim

Các loại phim như “Những sát thủ tự nhiên” (Natural Born Killers) và trò chơi video như “Bưu điện” (Postal) là chất xúc tác đưa tới giết người hàng loạt, nhưng dưới 10,000 dân Mỹ cố ý mua súng (theo thống kê), đã không cố ý hãm hại, hay hạ sát người khác, trong mỗi năm.

Ngành công nghiệp trò chơi video đã hốt 93 tỉ đô năm 2021 và chỉ riêng phòng bán vé phim ở Bắc Mỹ có số thu tới 7 tỉ đô, điều này khiến người ta nghĩ rằng rất nhiều người đã yêu thích những bạo lực trên màn ảnh như phim “Bọn ăn cắp xe hơi cỡ lớn” (Grand theft auto) và “Iron man” (Người sắt). Và  thống kê cũng cho biết số lượng sát thủ của những vụ xả súng chiếm một phần rất nhỏ trong tổng số người xem phim và chơi các game bạo động.

Sự đổ vỡ của gia đình

Nếu nói sự sụp đổ của gia đình, tình cảm và các quan hệ cá nhân là một trong các động lực đưa tới vụ xả súng hàng loạt, những người này chiếm phần lớn trong các vụ thảm sát, thì những người xả súng hàng loạt tại Mỹ, là người Mỹ da trắng, lớn lên trong một gia đình có cha, có mẹ kể cả những người thân, thường là dân giàu ít bị suy sụp gia đình.

Truy niệm các nạn nhân trongvụ xả súng tại Texas. Nguồn. AP Photo,Jae C. Hong.

Sau khi đã xem xét mọi khía cạnh, động lực của các vụ bắn người xả láng là gì?

Xem thêm:   Một ngày thường...

Nguyên nhân nào đã gây ra chuyện bạo động này? Ðây là những người lớn lên, tự ghét bỏ bản thân, tự ghê tởm mình và đổ hết các lỗi cho những người chung quanh. Mấy người này cho rằng, những người khác phải chịu trách nhiệm về những thất bại của mình, trừ mình. Với những phẫn nộ chất chứa đó, họ rút lui, đứng ngoài sinh hoạt xã hội, sống với những ý đồ trả thù chồng chất trong đầu.

“Má ơi! Ðâu có ai coi tui quan trọng gì, cả thế giới cũng đếch chấp nhận tui ngon cỡ nào”.

Vậy là tay súng chìm trong trầm cảm với ý nghĩ giết người hàng loạt, rồi tiến tới quyết định tự tử, những hành động này đã giải tỏa được ý tưởng “Tui đâu có tầm thường như mọi người nghĩ”.

Câu trả lời thông minh nhất tôi đã nghe là của Tiến Sĩ Michael Welner, đứng đầu ban Pháp Y của New York: “Giết người hàng loạt… Không là gì hơn ngoài sự lựa chọn có ý thức của những người cảm thấy bất bình với xã hội, xã hội phải trả giá bằng những thi thể bị bắn gói trong túi ny lông.”

Trong khi những người lãnh đạo bàn luận và các nhà vận động ở DC tiếp tục cò cưa về việc cấm vũ khí tấn công, tiến sĩ Welner cho biết “Những kẻ xả súng hàng loạt  bộc phát do sự phẫn nộtuyệt vọng về xã hội, họ phát điên với “Thế giới” vì bị coi thường, vậy là họ biến khỏi xã hội, tự cách ly. Sau khi nổi điên tới điểm mà họ tự cảm thấy mình không làm được gì, họ nghĩ tới chuyện giết người, giết nhiều người chung quanh”

Xả súng hàng loạt ngày 18-5-2018, Texas. Nguồn. Steve Gonzales, via AP.

Có thể ngăn ngừa được vào những thời điểm cuối cùng khi sắp xảy ra

Xem thêm:   Liên minh CRINK trước thử thách

Welner quả quyết rằng trong quá trình diễn biến liên tục đó, cơ hội can thiệp để ngăn chặn có thể làm được nếu nhìn ra  trò tai hại của giới truyền thông.

Trong bộ phim “Vua giễu” (The King of Comedy), năm 1983 của đạo diễn Martin Scorsese, tài tử chính Robert De Niro. Phim nói về một diễn viên hài bị ảo tưởng về nổi tiếng, hắn ta bắt cóc Jerry Lewis và giữ làm con tin. Ðể giải thích tại sao anh phạm pháp và đe doạ cuộc sống của kẻ khác, anh ta nói, điều này làm anh nổi tiếng cả nước và tự bào chữa rằng “Thà làm vua 1 đêm còn hơn sống dở hơi cả đời”.

Nếu bạn tìm lý do tại sao nhiều người đàn ông bị thất chí, vỡ mộng, lạc lõng cuối cùng lại quyết định dấn thân vô vụ giết người hàng loạt thay vì chỉ tự tử, vì nếu họ tự tử, thì mình chỉ là một hạt sỏi nhỏ bị lãng quên, nhưng nếu họ ra đường, bắn giết cả đống người vô tội, Cha ơi! Cha trở thành người nổi tiếng.

Adam Lanza, James Holmes, và Seung-Hui Cho (Những tay xả súng giết hàng loạt) cho tới hôm nay vẫn còn nổi tiếng online, và ở tin tức trên truyền hình cable 24 giờ trong ngày. Khuôn mặt và chuyện giết người hàng loạt của họ nằm đầy trên CNN, MSNBC và Fox News kể cả trang web của New York Times và Newsweek.

Truy niệm các nạn nhân trong vụ xả súng hàng loạt tại Texas 2017. Nguồn. www.hawaiitribune-herald.com

Sát thủ giết càng nhiều người, truyền thông cho biết, sẽ nói về người đó càng nhiều.

Ít khi nào bạn nghe về nạn nhân của vụ giết người hàng loạt trên truyền thông, hoặc một nhân vật anh hùng ra tay cản trở bọn giết người.

Nếu chúng ta thật sự muốn giảm bớt những vụ xả súng giết người hàng loạt ở Mỹ, chúng ta sẽ không ép Quốc hội thay đổi luật xài súng, tài trợ chương trình điều trị bệnh nhân tâm thần hoặc cấm trò chơi điện tử bạo động. Thay vào đó, chúng ta sẽ ép Quốc hội cấm đọc tên hoặc phát hình, in hình những sát thủ với hành vi bạo động của họ trên truyền hình, truyền thanh và báo chí.

Ðiều này chắc chắn sẽ giảm bớt những vụ xả súng thảm sát vì những kẻ đang mang vấn đề này trong đầu không có cơ hội bị kích thích từ những dữ kiện bệnh hoạn từ bên ngoài, hay rõ hơn, từ giới truyền thông.

HĐV lược dịch