“Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên” là câu nói nổi tiếng của Archimedes (287-212 trước Công Nguyên). Ổng là một nhà toán học, nhà vật lý, nhà phát minh huyền thoại người Hy Lạp. Hình của Archimedes được in ở mặt trước của Huy chương Fields, giải thưởng danh giá được coi là “Nobel Toán học” (vì giải Nobel không bao gồm lĩnh vực toán học), được Hiệp hội Toán học quốc tế (IMU: International Mathematical Union) trao 4 năm một lần cho những nhà nghiên cứu nổi bật.
Ơ-rê-ca (Eureka, nghĩa tiếng Việt là “tìm ra rồi”) là một giai thoại nổi tiếng về cách ra đời của “lực đẩy Archimedes” và của mục.. này.
Phát minh “thiên tai”
Có một người Nhật là “kẻ thù giấu mặt” của nhiều người Việt – đó là ông Daisuke Inoue (sanh 1940), một doanh nhân nhạy bén, một tay trống cừ khôi (dầu không biết nốt nào trên bản nhạc).
Năm 1969, khi ông Inoue là tay trống của một quán rượu, có một bữa trời u ám, mây đen vần vũ trên bầu trời thành phố Kobe (Nhật), ca sĩ chính của quán rượu bị bệnh nên người chủ quán đã đến gặp Inoue và ban nhạc yêu cầu ghi âm vài bản nhạc tủ để mời trực tiếp khách hát theo bản ghi âm đó. Một ý tưởng kinh doanh lóe lên trong đầu, Inoue nghĩ tới việc tạo ra một chiếc máy phát giai điệu các bài hát, ai muốn sử dụng phải bỏ tiền xu vào. Juke 8, máy karaoke đầu tiên của thế giới đã được ra đời sau 2 tháng nghiên cứu, với kết cấu đơn giản: một đầu máy thu băng cát sét nối với một bộ loa, micro và hộp đựng tiền xu cho vào một thùng sơn trắng đỏ. Karaoke là một từ ghép của chữ “kara”- nghĩa là không và “oke” là ban nhạc, dàn nhạc. Có nghĩa là hát mà không cần ban nhạc chơi nhạc đệm.
Lúc mới xuất hiện trên thị trường hồi 1971 với giá 425 USD, Juke 8 chỉ nhận được sự ghẻ lạnh, Inoue thuyết phục được chủ 10 quán bar cho đặt máy karaoke sử dụng tiền xu. Một thời gian sau, ông quay lại nhưng chỉ được nghe những lời than phiền rằng chẳng ai muốn sử dụng chúng. Và ước gì, mọi thứ chỉ dừng lại ở đó… Nhưng không, với bộ óc thiên tài, ông Inoue nghĩ ra việc dùng “mỹ nhân kế” – thuê những cô gái xinh đẹp và hấp dẫn nhất đến xài thử máy karaoke. Ý đồ của Inoue thành công.
Trong vòng một năm, Juke 8 có mặt trên toàn nước Nhật. Công ty của Inoue đã đạt doanh thu bèo bèo cũng 100 triệu USD/năm. Năm 1999, tạp chí Time đã vinh danh Inoue là một trong số 20 người Châu Á hàng đầu của thế kỷ XX. Không biết tại sao ông Inoue không đăng ký bản quyền cho phát minh của mình – nếu đăng ký bản quyền Juke 8, ông Inoue có thể đã kiếm được ít nhất 100 triệu USD tiền bản quyền mỗi năm.
Lễ trao giải thưởng Ig Nobel lần thứ 14 diễn ra ngày 30-9-2004 tại Đại học Harvard (tiểu bang Massachusetts, Mỹ) được trao cho Inoue, vì phát minh của ông “mở ra cho con người một cách mới học chịu đựng lẫn nhau”. Karaoke thỏa mãn ước mơ muốn hát, muốn tỏa sáng của đại chúng (dù rằng không phải lúc nào cũng lọt tai người nghe), vì vậy tên giải thưởng quả tình ý nghĩa…
Bảo Huân
Giải Ig Nobel là một giải thưởng châm biếm được trao thường niên kể từ năm 1991 để tôn vinh 10 thành tựu bất thường hoặc tầm thường trong nghiên cứu khoa học. Mục đích của giải là “tôn vinh những thành tựu khiến mọi người cười trước, rồi khiến họ phải suy nghĩ.”
2023, sau hơn 50 năm karaoke hoành hành, khiến không ít tình làng nghĩa xóm đổ vỡ, một người Nhật vừa chế ra bộ thiết bị hát karaoke giảm thanh, giúp người hát “sống cùng đam mê” mà không ảnh hưởng đến hàng xóm…
