Người Việt cổ xài âm lịch, tính thời gian theo chu kỳ mặt trăng quay quanh trái đất. Các linh mục thừa sai Tây Ban Nha tiên khởi vào Việt Nam, người Pháp đem dương lịch vô nước ta dạy dân ta xài dương lịch, tính thời gian theo chu kỳ vòng quay của trái đất quanh mặt trời. Do đó, dân ta kêu dương lịch là lịch Tây, Tết dương lịch là Tết Tây.
Buffet-Japan. Photo: Tạ Phong Tần / Trẻ
Theo các cụ thời đó cứ “mắt xanh mũi lõ” là Tây, đen thủi đen thui cũng Tây, nói chung không phải sắc tộc da vàng đều là Tây hết, nên châu Âu là Tây (dĩ nhiên,) nhưng Úc cũng Tây, Canada cũng Tây, Ấn Ðộ cũng Tây, châu Phi cũng Tây (“Tây trắng”, “Tây đen”)… dù mấy nước này chẳng phải ở bên Tây.
Các cụ còn cho rằng người da vàng là anh em với nhau, giúp đỡ nhau, nên phát động phong trào Ðông du sang Nhựt Bổn học tập, hy vọng người Nhựt Bổn giúp đỡ người Việt Nam đánh Pháp, mà không biết rằng Nhựt Bổn thời đó là “trùm” fascist châu Á, còn tệ hơn người Pháp nữa. Có điều lạ là người Việt lại không gọi người Mỹ là Tây, dù Mỹ thì cũng “mắt xanh mũi lõ,” cũng “đen thui tóc quắn” giống y như Tây.
Người Mỹ dĩ nhiên cũng xài dương lịch, nhưng người Việt hổng có ai gọi là Tết Mỹ hết, mà vẫn cứ gọi là Tết Tây dù họ đang ở Mỹ. Người Việt luôn dùng từ “ăn Tết,” “ăn Tết Tây,” “ăn Tết Ta” chớ không ai dùng từ “uống Tết,” nhưng với người Mỹ thì đúng là “uống Tết” chớ không phải “ăn Tết.”
Thương xá Phước Lộc Thọ. Photo: Tạ Phong Tần / Trẻ
Tôi ở Mỹ mấy năm nay, coi TV Mỹ mới biết người Mỹ “uống Tết” chớ ở Việt Nam làm gì coi được đài Mỹ. Ðêm Giao thừa (New Year’s Eve), người Mỹ, cùng nâng ly chúc mừng năm mới và cùng theo dõi trực tiếp khoảnh khắc Giao thừa trên TV. Có thể nói, trong ngày Tết Tây, người Mỹ “đổ” beer, rượu mạnh ngập tràn cung mây, và họ tốn một số tiền khá lớn cho beer, rượu mạnh.
Khác với suy nghĩ của tôi, thủ đô của một quốc gia (Washington DC) thì xôm tụ nhứt trong việc đón Tết, nhưng thực tế New York lại là nơi xôm tụ nhứt. Người ta đổ về New York để theo dõi chiếc đồng hồ đếm ngược tới khoảnh khắc chuyển giao năm cũ và năm mới và coi bắn pháo bông ở quảng trường thời đại (Times Square.)
Người Việt ở Little Sài Gòn (Nam Cali) ăn Tết (Tây hoặc Ta) đúng nghĩa chữ “ăn.” Trong khi các tiệm Mỹ đều nghỉ Tết thì các tiệm ăn người Việt vẫn tưng bừng mở cửa đón khách. Người Việt còn mở thêm chợ đêm có khoảng trăm gian hàng bán đồ ăn nấu sẵn. Buổi tối, đi ngang khu chợ đêm, mùi xào, nấu, nướng… bay thơm nức cả lỗ mũi. Các loại thịt gia cầm, gia súc, hải sản… được nướng trên bếp lửa than nên mùi vị thức ăn thơm, ngon hơn nướng bằng lò nướng điện ở các tiệm ăn hay ở nhà riêng rất nhiều.
Đường phố Cali. Photo: Tạ Phong Tần / Trẻ
Tết Tây không được nghỉ thời gian dài như Tết Ta ở Việt Nam, nên phần lớn người Việt chọn cách mua đồ nấu nướng sẵn đem về nhà ăn. Nướng cũng là cách nấu thức ăn ngon mà đơn giản nhứt, nhưng không phải ai cũng làm được nếu nhà chật chội, không có sân sau, hoặc đang ở nhà mướn, share phòng. Ðây cũng là dịp để người Việt cũng tụ họp gia đình, họ hàng hay bạn bè, đồng nghiệp đến nhà ăn uống. Trong những ngày Tết Tây, người Việt ở Little Sài Gòn cũng mua beer, rượu mạnh về nhà uống; tuy nhiên số người không uống đồ có cồn nhiều hơn, trong đó có tôi.
Nhà bạn tôi đông người, sân sau khá rộng, có trồng cây ăn trái, lại có patio che nắng, mưa, sương đêm, nên mỗi dịp lễ, Tết gia đình bạn tôi đều tổ chức tụ họp ăn, chỉ duy nhứt một người uống beer. Và món ăn thường xuyên được lặp đi lặp lại là hải sản, thịt bò nướng cuốn bánh tráng, rau cải.
Thanksgiving, Tết Tây người Mỹ đều ăn gà Tây như một món ăn truyền thống, trong đó có yếu tố khách quan là giá gà Tây làm sẵn bán ở các chợ Mỹ như Costco, Walmart đều rất rẻ. Tuy nhiên, phần lớn người Việt ở Little Sài Gòn lại không thích ăn thịt gà Tây, thịt cừu nên khu Việt Nam không có tiệm nào bán món ăn được chế biến từ hai loại thịt này. Lúc nhỏ coi phim Tây thấy người Tây (Pháp, Nga, Mỹ) ăn thịt gà Tây, thịt cừu, ngỗng quay để nguyên con trong dịp Christmas, Thanksgiving, Tết của họ, làm tôi thèm quá trời luôn. Nhưng từ khi đến Mỹ tới nay 5 năm rồi, tôi chưa từng được ăn thịt gà Tây, ngỗng quay hay thịt cừu lần nào. Chợ Mỹ bán nguyên con gà, ngỗng làm sạch, mua về tự nấu nướng. Tôi mua nguyên con thì ăn đến bao giờ mới hết, nghĩ vậy nên thôi. Mà đi ăn ké thì nhà bạn bè tôi không ai thích ăn gà Tây, ngỗng, cừu nên tôi cũng không có dịp để thử cho biết mùi vị. Nghe nói muốn ăn thịt cừu phải chạy tới tiệm ăn Mỹ ở Los Angeles làm tôi nản chí. Ông bà mình có câu “Ăn bữa giỗ, lỗ bữa cày,” “Ăn một bát cháo chạy ba quãng đồng,” nên tôi đành nhịn thèm.
Chợ Thuận Phát – Cali. Photo: Tạ Phong Tần / Trẻ
Tết Tây ở đây cũng không nghe ai nói đến chuyện nhân viên biếu, tặng quà cho sếp mà cũng không nghe chánh phủ nói tới chuyện “cấm nhân viên biếu tặng quà cho sếp” như xứ Ðông Lào (dân quốc nội đặt tên lóng cho Việt Nam là Ðông Lào để né Việt cộng bắt bẻ).
Ðây là tôi đang nói chuyện Tết Tây năm ngoái và mấy năm trước nữa, chớ năm nay thì nghỉ ăn Tết Tây rồi. Năm nay New York không biết có bắn pháo bông và thả quả cầu pha lê hay không, nhưng người tập trung ở quảng trường để coi thì chắc chắn 100% là không có rồi. Nghĩa là không có cảnh đông nghẹt người hò hét, nhảy múa, ca hát; không có ai mặc những bộ quần áo màu vàng để cầu duyên hay những bộ quần áo màu bạc để cầu tài lộc nữa.
Mọi năm chợ ẩm thực đêm được tổ chức phía trước thương xá Phước Lộc Thọ (đại lộ) và parking chợ Á Ðông (đối diện Phước Lộc Thọ,) việc buôn bán, đi chợ Tết rất nhộn nhịp, vui vẻ. Nhưng năm nay bị cấm tổ chức chợ đêm do tình hình dịch vật. Tất cả các quán ăn Việt Nam thuộc thành phố Westminster (trung tâm Little Sài Gòn) đều chỉ bán “to go” và dĩ nhiên tình trạng buôn bán ế ẩm, vắng khách, dù các “quan chức” thành phố Westminster đều ra ứng cử dưới danh nghĩa đảng Cộng Hòa (?!). Thành phố Westminster cũng giống thành phố chết lắm rồi, nếu không lái xe vào ban đêm, chui vô các con đường nhỏ và nhìn thấy ánh đèn trang trí Giáng sinh trước một số căn nhà thì Westminster coi như “chết” hoàn toàn.
Thương xá Mỹ – Cali. Photo: Tạ Phong Tần / Trẻ
Tôi thấy tiệm ăn Việt Nam ở thành phố Fountain Valley (thuộc quận Cam, cạnh bên Westminster) vẫn mở cửa đón khách, buôn bán bình thường. Fountain Valley từ chỗ tôi ở, chạy tới tiệm ăn trong khu vực thành phố mất hơn 30 phút. Nhưng dù sao thì Fountain Valley vẫn gần hơn chạy ra thành phố Huntington Beach. Thành phố Huntington Beach thì người dân cứ đi chơi, vô tiệm, quán thoải mái, nghe nói vì nó là Cộng Hòa thứ thiệt.
Mọi năm, Tết Tây, Tết Ta tôi đều đến nhà thờ đi lễ và coi quý Cha đốt dây pháo thiệt dài sau lễ. Mọi người vây quanh chỗ đốt pháo livestream, chụp hình. Tiếng nổ giòn giã cùng mùi thuốc pháo ấm cúng trong những ngày Tết cũng là thứ hạnh phúc tinh thần mang hơi thở quê nhà.
Nhưng Tết Tây năm nay không biết nhà thờ có còn đốt pháo?
TPT
