Thành phố Houston nằm trên bờ sông Buffalo Bayou, thấp hơn mặt nước biển 100 ft, trước đây Houston nhờ vào mạch nước ngầm để cung cấp nước sạch theo nhu cầu, nhưng hiện tượng lún đất buộc thành phố phải sử dụng các nguồn nước từ các hồ chứa. Buffalo Bayou là một con sông hình thành cách đây 18,000 năm, nhận nước từ các hồ chứa Addicks, Barker, các suối tự nhiên và một số nhánh sông như Oak Bayou, Greens Bayou, và Brays Bayou trước khi chảy ra Vịnh Galveston.
Bể nước ngầm Houston (Houston Cistern)
Buffalo Bayou Cistern là bể nước ngầm của Thành phố Houston. Năm 1926 chính quyền thành phố cho xây dựng bể nước ngầm này để cung cấp nước sạch cho cư dân.
Kỹ sư WR Holway,một người rất trẻ, đã được thuê mướn làm tư vấn cho công trình xây dựng. Với diện tích 75,000 sqft (tương đương 1.5 sân bóng đá), bể có thể chứa 15 triệu gallon nước, nước này được bơm lên từ các giếng nằm sâu hàng 100 ft trong lòng đất.
Người ta đúc 6,000 mét khối bê tông và dùng 800,000 pound thép để xây tường (dày 8 inches), trần (8 inches) và nền (18 inches). Ngoài ra còn phải đúc 221 cột bê tông cốt sắt, mỗi cột cao 25 feet để nâng đỡ trần của bể nước. Bể chứa nước mà Kỹ sư WR Holway thực hiện là phương pháp phổ biến được dùng để lưu trữ nước với lượng bốc hơi tối thiểu. Nước sẽ được bơm lên thủy cục, và sau đó được phân phối đến người tiêu dùng,
Bể nước ngầm Buffalo Bayou đã cung cấp nước uống cho Thành phố Houston trong suốt 80 năm cho đến khi nó xuất hiện một vết nứt, nước bị rò rỉ và không thể sửa được. Cuối cùng bể phải ngưng hoạt động năm 2007.
Mặt sàn trở thành một lối vào một chiều không gian khác.
Vài năm sau đó, chính quyền thành phố có ý định biến cải để làm bãi đậu xe Buffalo Bayou Park. Tuy nhiên trong thời gian chờ đợi thợ thuyền, các thành viên của công trình Buffalo Bayou Partnership bỗng nhận ra được đây là một di tích lịch sử với những kiến trúc độc đáo, nên thay vì phá dỡ, họ bàn nhau giữ lại để chỉnh sửa, phục hồi và tái thiết thành một địa điểm du lịch.
Do ý tưởng mới này, Buffalo Bayou Partnership phải thuê mướn công ty kiến trúc và kỹ thuật tại Houston để điều chỉnh, và thiết kế theo chủ đích mới:
– Làm một lối đi chung quanh dọc theo 4 bức tường rộng 6 ft với lan can sắt bên ngoài.
– Xây thêm đường hầm đi vào bể chứa.
– Lắp đặt thêm đèn chiếu sáng ở lối đi.
Công viên Buffalo Bayou.
Riêng bể chứa thì không có gì thay đổi vì họ muốn giữ lại kiến trúc ban đầu, trong đó một vài inche nước vẫn còn phủ dày đáy bể, như một cách “minh họa” vai trò của nó.
Sau 6 năm sửa chữa, đến năm 2016 thì Cistern chính thức mở cửa để đón du khách, có hướng dẫn viên túc trực từ Thứ 5 đến Chủ Nhật hàng tuần .
Tôi đã đến đây và được hướng dẫn xuống bể nước ngầm, tận mắt nhìn những kiến trúc của bể. Nằm ở góc đường Memorial và Sabine, Buffalo Bayou Park là một công viên rộng lớn và đẹp nhất của Thành phố Houston, nơi đây có đủ mọi sinh hoạt ngoài trời như đi bộ, trượt ván, đi xe đạp, hòa nhạc … Thoạt nhìn thì không ai có thể nghĩ rằng bên dưới lại có một bể nước ngầm đã hoạt động miệt mài và được xây dựng từ gần một thế kỷ nay.
Theo chân Người hướng dẫn tôi đi vào bể chứa nước, qua một cánh cửa sắt dày, đặt khuất trên một mô đất cao mới đi xuống đáy bể. Với một diện tích rộng lớn bao bọc bởi 4 vách tường dày, những hàng cột trụ màu trắng cao vút chống đỡ trần, xếp dài dưới ánh điện mờ ảo, tôi có cảm nhận như đang đi lạc vào một thế giới huyền hoặc và bí ẩn.
Lối vào bể chứa nước ngầm
Tiếp đến là phần biểu diễn âm thanh và ánh sáng. Hướng dẫn viên chiếu một chùm ánh sáng duy nhất bằng đèn pin từ trần xuống xuyên qua 2 inches nước ở đáy bể.
Những trụ cột ciment dường như kéo dài hơn, sâu thăm thẳm. Nhờ thủ thuật của ánh sáng và mức nước cạn nên mặt bể nước đã biến thành một tấm gương phản chiếu. Tất cả trở nên một huyền ảo vô cùng. Bỗng cô hướng dẫn viên yêu cầu mọi người giữ im lặng, sau đó cô thình lình hét to lên một tiếng, một chuỗi âm thanh dội lại (echo) từ các bức tường kéo dài đến 17 giây. Chúng tôi cùng đồng loạt hét lên một lần, tiếng echo lại vang o oe suốt 20 giây.
Sau cùng Cô Rosemarie Croll (hướng dẫn viên) hát tặng cho chúng tôi nhạc phẩm “The Cistern Is” do cô sáng tác. Được biết với sự góp sức và hợp tác của Bảo-tàng Mỹ-thuật Houston, một số lớn các ban nhạc, nghệ sĩ khắp nơi trên Thế giới cũng đã đến đây (Bayou Cistern) để dùng những kỹ thuật âm thanh ánh sáng độc đáo và tuyệt vời này làm nền cho những tác phẩm nghệ thuật của họ.
Rời khỏi Cistern nhưng tôi có cảm giác những âm thanh dội lại (echo)vẫn còn văng vẳng bên tai.
HTT
(Houston ngày 17-11-2024)
